دانشگاه تبریز
فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)

آمار

تعداد نشریات41
تعداد شماره‌ها1,130
تعداد مقالات13,894
تعداد مشاهده مقاله48,890,811
تعداد دریافت فایل اصل مقاله12,598,383
کریمی قره بابا, سعید. (1401). خلق شخصیت فرهاد بر اساس موازین رئالیسم سوسیالیستی در نمایش‌نامه «شیرین و فرهاد» ناظم حکمت. سامانه مدیریت نشریات علمی, 75(246), 213-235. doi: 10.22034/perlit.2023.54433.3418
سعید کریمی قره بابا. "خلق شخصیت فرهاد بر اساس موازین رئالیسم سوسیالیستی در نمایش‌نامه «شیرین و فرهاد» ناظم حکمت". سامانه مدیریت نشریات علمی, 75, 246, 1401, 213-235. doi: 10.22034/perlit.2023.54433.3418
کریمی قره بابا, سعید. (1401). 'خلق شخصیت فرهاد بر اساس موازین رئالیسم سوسیالیستی در نمایش‌نامه «شیرین و فرهاد» ناظم حکمت', سامانه مدیریت نشریات علمی, 75(246), pp. 213-235. doi: 10.22034/perlit.2023.54433.3418
کریمی قره بابا, سعید. خلق شخصیت فرهاد بر اساس موازین رئالیسم سوسیالیستی در نمایش‌نامه «شیرین و فرهاد» ناظم حکمت. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1401; 75(246): 213-235. doi: 10.22034/perlit.2023.54433.3418

خلق شخصیت فرهاد بر اساس موازین رئالیسم سوسیالیستی در نمایش‌نامه «شیرین و فرهاد» ناظم حکمت

زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)
مقاله 9، دوره 75، شماره 246، اسفند 1401، صفحه 213-235  XML اصل مقاله (886.72 K)
نوع مقاله: علمی- پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/perlit.2023.54433.3418
نویسنده
سعید کریمی قره بابا email
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور. ایران
چکیده
زندگی و هنر فرهاد، این عاشق ناکام داستان خسرو و شیرین همواره از آن ظرفیت برخوردار بوده است که در ادبیات فارسی و زبان‌های دیگر مورد تأویل و بازخوانی‌های متفاوت و گاه متضاد با روحِ اصلی داستان قرار گیرد. حضور مستمرّ فرهاد تنها به ساحت شعر محدود نمانده و به عرصه نمایش نیز کشیده شده است. ناظم حکمت نمایش‌نامه شیرین و فرهاد را با نیم‌نگاهی به منظومه نظامی و شاید از روی افسانه‌ای محلی و براساس موازین رئالیسم سوسیالیستی تألیف کرده است. ما در این مقاله که با روش تحلیلی- توصیفی انجام شده، ابتدا انگاره‌های کلان مارکسیستی را که در تکوین این نمایش‌نامه تأثیرگذار بوده است، برشمرده‌ایم. مخالفت با نهاد سلطنت، طرفداری از مردم فرودست، تأکید بر عشق عمومی در مقابل عشق خصوصی و قهرمان‌سازی از مردمِ عادی پاره‌ای از این آراء است. سپس این بحث را پی گرفته‌ایم که شخصیت فرهاد چه مشخصاتی دارد که حکمت به سراغ این قصه رفته‌است. شخصیت مبارز و انقلابی فرهاد و نیز چهره مبهم و رازآلودِ وی در افسانه‌ها به همراه جثه عظیم و پهلوانانه‌اش از او فردی مستعدّ برای پرداختی سوسیالیستی ساخته است. از طرف دیگر، فرهاد در ادبیات ترکی سیمایی درخشان دارد. تُرکان این تیپ را از ادبیات فارسی گرفته و به اشکال گوناگون پرورش داده‌اند. نفوذ فرهاد در ادبیات عامیانه، دارا بودن ساخت‌مایه‌های نمایشی و برخورداری از پایانی امیدبخش هم از جمله عواملی است که احتمالاً حکمت را به بازنویسی و تبدیل این داستان به نمایش‌نامه علاقه‌مند کرده است.
کلیدواژه‌ها
فرهاد؛ شیرین؛ حکمت؛ رئالیسم سوسیالیستی و چپ‌گرایی
مراجع
  • امن‌خانی، عیسی (1398) تبارشناسی نقد ادبی ایدئولوژیک، چ 1، تهران: خاموش.
  • امینی، علی اکبر (1390) گفتمان ادبیات سیاسی ایران در آستانه دو انقلاب، چ 2، تهران: اطلاعات.
  • بارز، عابدین (1385) فرهنگ علوم سیاسی، چ 1، کابل: میوند.
  • برتلس، ی. ا. (1355) نظامی، شاعر بزرگ آذربایجان، ترجمه حسین صدیق، چ 1، تهران: پیوند.
  • بلعمی، ابوعلی محمد بن محمد (1353) تاریخ بلعمی، تکمله و ترجمه تاریخ طبری (جلد 2)، به تصحیح ملک‌الشعرای بهار و به کوشش محمد پروین گنابادی، تهران: زوار.
  • بهار، مهرداد (1376) از اسطوره تا تاریخ، گردآورنده و ویراستار: ابوالقاسم اسماعیل‌پور، چ 1، تهران: چشمه.
  • حافظ، شمس‌الدین محمد (1385) دیوان حافظ، براساس نسخه تصحیح‌شده غنی- قزوینی، انتشارات ققنوس، چاپ چهارم، تهران.
  • حکمت، ناظم (1399) شمشیر داموکلس، ترجمه فرشته بیگدلی، چ 1، تهران: شورآفرین.
  • حکمت، ناظم (1394) گاو، ترجمه رسول روفه‌گر، چ 1، تهران: ناصرالدین.
  • حکمت، ناظم (1389) تو را دوست دارم چون نان و نمک، ترجمه احمد پوری، چ 11، تهران: چشمه.
  • حکمت، ناظم (1381) فرهاد، شیرین، مهمنه بانو و آب سرچشمه بیستون، ترجمه ثمین باغچه‌بان، چ 1، تهران: مینا.
  • حکمت، ناظم (1380) یک کاسه عسل، ترجمه رسول یونان، چ 1، تهران: مینا.
  • حکمت، ناظم (1379) برادر زندگی زیباست، ترجمه ایرج نوبخت، چ 1، تهران: دنیای نو.
  • حکمت، ناظم (1371) آخرین شعرها، ترجمه رضا سید حسینی و جلال خسروشاهی، چ 2، تهران: آرین.
  • حکمت، ناظم (1357) عوضی، ترجمه مقصود فیض مرندی، چ 1، تهران: امیرکبیر.
  • حکمت، ناظم (1355) ازیادرفته، ترجمه م. بورچالو، چ 1، تهران: نگاه.
  • حکمت، ناظم (1354) جمجمه، ترجمه بلوهر آصفی، چ 1، تهران: امیرکبیر.
  • دلبری‌پور، اصغر (1372) نظامی در ترکیه، مقلدان و نظیره‌پردازان تُرک خمسه، مجموعه مقالات گنگره بین‌المللی بزرگداشت نهمین سده تولد حکیم نظامی گنجوی (جلد اول)، چ 1، تبریز: دانشگاه تبریز.
  • رئیس‌نیا، رحیم و دیگران (1389) چپ و چپ‌گرایی در جهان اسلام، چ 1، تهران: کتاب مرجع.
  • ساچکوف، بوریس (1362) تاریخ رئالیسم، ترجمه محمد تقی فرامرزی، چ 1، تهران: تندر.
  • سرّامی، قدمعلی (1373) از رنگ گل تا رنج خار، چ 2، تهران: علمی و فرهنگی.
  • سیدحسینی، رضا (1385) مکتب‌های ادبی، چ 14، تهران: نگاه.
  • شهریار، محمدحسین (1391) دیوان (2 جلد)، چ 50، تهران: نگاه.
  • عارف اردبیلی (1353) فرهادنامه، به تصحیح عبدالرضا آذر، چ 1، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
  • عارف قزوینی، ابوالقاسم (1389) دیوان عارف قزوینی، به کوشش مهدی نورمحمدی، انتشارات سخن، چاپ نخست، تهران.
  • فردوسی، حکیم ابوالقاسم (1398) شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق (چاپ 4 جلدی)، چ 3، تهران: سخن.
  • کسرایی، سیاوش (1385) آرش کمانگیر، چاپ هشتم، تهران: کتاب نادر.
  • مختاری، محمد (1378) انسان در شعر معاصر، چ 2، تهران: توس.
  • مصدق، حمید (1356) درفش کاویان، چ 2، تهران، توکا.
  • مولوی، جلال الدین محمد بن محمد (1381) کلیات شمس تبریزی، با تصحیح و توضیح بدیع الزمان فروزانفر، انتشارات امیرکبیر، چاپ شانزدهم، تهران.
  • نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف (1313) خسرو و شیرین، با تصحیح و شرح حسن وحید دستگردی، چ 1، تهران: مطبعه ارمغان.
  • مقالات
  • احتشامی، خسرو (1357) «فرهاد: مانوی معتقد»، مجله بنیاد، س 2، ش 14، صص 70- 73.
  • اسدی، سلمان (1382) «سیر فرهاد در ادبیات فارسی و ترکی»، مجله سخن عشق، شش 27 و 28، صص 25- 32.
  • ابوالقاسمی، سیده مریم و مصطفی آرزومند لیالکل (1389) «بررسی شخصیت فرهاد از واقعیت تا افسانه»، دوفصلنامه تاریخ ادبیات، دانشگاه شهید بهشتی، د 2، ش 3، صص 5- 22.
  • اسداللهی، خدابخش و حسین قاسمی‌زاده (1399) «تحلیل شخصیت فرهاد در منظومه «خسرو و شیرین» نظامی براساس نظریه عشق اریک فروم»، دوفصلنامه ادبیات و پژوهش‌های میان‌رشته‌ای، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، س 2، ش 3، صص 1- 20.
  • الهیان، لیلا (1391) «بررسی اهمیت بافت در پژوهش‌های ادبی»، فصلنامه پژوهش‌های ادبی، س 9، شش 36 و 37، صص 35- 49.
  • بشیری، محمود و نوشین استادمحمدی (1391) «سیر تحول شخصیت فرهاد در آثار مهم‌ترین مقلدین نظامی»، فصلنامه درّ دری دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد، س 2، ش 4، صص 43- 60.
  • بیگدلی، غلامحسین (1348) «داستان خسرو و شیرین نظامی و ادبیات تُرک»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، ش 89، صص 25- 40.
  • تلاوری، پگاه (1396) «اقتباس‌های نمایشی از منظومه خسرو و شیرین نظامی»، مجله مطالعات ادبیات، عرفان و فلسفه، د 3، ش 2، صص 64- 72.
  • حسینی‌مقدم، اسما، سمیرا بامشکی و ابوالقاسم قوام (1399) «از عشق به عرفان، تحلیل گشتارهای روایی و دگرگونی شخصیت‌ها از خسرو و شیرین نظامی گنجوی تا شیرین و فرهاد سلیمی جرونی»، فصلنامه نقد ادبی، س 13، ش 52، صص56- 109.
  • خلیقی، یاسمین، علی خزاعی‌فرید و علی ناظمیان‌فرد (1394) «تأثیرات ایدئولوژی چپ در عرصه انتخاب آثار ادبی جهت ترجمه، موردپژوهی: آثار ادبی ترجمه‌شده در دوران فعالیت رسمی حزب توده (1320- 1332)»، فصلنامه مطالعات زبان و ترجمه، ش 3، صص 1- 28.
  • دهقانیان، جواد و یاسر فراشاهی‌نژاد (1394) «واکاوی شخصیت فرهاد در منظومه خسرو و شیرین نظامی»، مجله شعرپژوهی (بوستان ادب) دانشگاه شیراز، س 7، ش 2، پیاپی 24، صص 73- 90.
  • دینانی، آرزو، محمدکاظم یوسف‌پور و علیرضا نیکویی (1393) «تحلیل انتقادی روایت زندگی و مرگ حلاج در گفتمان انقلابی/ چپ»، دوفصلنامه ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا (س)، س7، ش12، صص 7- 42.
  • رستگار فسایی، منصور (1380) «باربد در حماسه ملی ایرانی»، فصلنامه نامه انجمن، ش ، صص 33- 48.
  • کنگرانی، منیژه و بهمن نامور مطلق (1390) «شیرین در گفتمان اسطوره‌ای معاصر و بازنمود آن در هنرهای نمایشی»، نشریه هنرهای زیبا- هنرهای نمایشی و موسیقی، ش 43، صص 15- 22.
  • مطهرنیا، مهدی (1387) «چپ و راست، از واژگان تا واقعیت سیاسی»، مجله زمانه، ش 78، صص 15- 22.
  • مظفری، علیرضا (1368) «پیشینه یادکرد فرهاد در ادب پارسی»، مجله جستارهای ادبی دانشگاه فردوسی مشهد، شش 86 و 87، صص 449- 460.
  • مهجور، پریسا و فرهاد ناظرزاده کرمانی (1381) «بررسی ساخت‌مایه‌های بیان نمایش‌نامه‌ای در خسرو و شیرین نظامی گنجوی»، نشریه مدرس هنر، د 1، ش 2، صص 87- 102.
  • نرماشیری، اسماعیل (1390) «تحلیل فرایند نشانه‌- معناشناختی فرهاد در منظومه خسرو و شیرین نظامی»، فصلنامه متن‌پژوهی دانشگاه علامه طباطبایی، ش 49، صص 31- 51.
  • نصیری، جبار (1399) «نمادشناسی مفاهیم شیر و انار در خسرو و شیرین نظامی»، نشریه فنون ادبی دانشگاه اصفهان، د 12، ش 30، صص 105- 116.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 68
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 79


Contact Us | Help & Support | Site Map

Journal Management System. Designed by sinaweb.