اقایی جنت مکان, حسین. (1401). ماهیت و جایگاه اصول کلی حقوقی و کاربست آن ها در حقوق کیفری ایران. سامانه مدیریت نشریات علمی, 13(28), 27-51. doi: 10.22034/law.2022.47260.2966
حسین اقایی جنت مکان. "ماهیت و جایگاه اصول کلی حقوقی و کاربست آن ها در حقوق کیفری ایران". سامانه مدیریت نشریات علمی, 13, 28, 1401, 27-51. doi: 10.22034/law.2022.47260.2966
اقایی جنت مکان, حسین. (1401). 'ماهیت و جایگاه اصول کلی حقوقی و کاربست آن ها در حقوق کیفری ایران', سامانه مدیریت نشریات علمی, 13(28), pp. 27-51. doi: 10.22034/law.2022.47260.2966
اقایی جنت مکان, حسین. ماهیت و جایگاه اصول کلی حقوقی و کاربست آن ها در حقوق کیفری ایران. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1401; 13(28): 27-51. doi: 10.22034/law.2022.47260.2966
ماهیت و جایگاه اصول کلی حقوقی و کاربست آن ها در حقوق کیفری ایران
یکی از منابع مهم و قابل اتکاء در هر شعبه ای از دانش بشری و هم چنین دانش حقوقی، وجود یک سلسله اصول و قواعدکلی است که می تواند راهنمای مفسران و مجریان آن رشته باشد. دانش حقوق، و به ویژه حقوق کیفری نیز از این قاعده مستثنی نیست. در حقوق کیفری یک سلسله اصول و قواعد کلی(عمومی) وجود دارد که می تواند راهنمای مجریان و مفسران و نیز مرجع مهمی برای خوانش قوانین و مقررات جزیی تر باشد. به کارگیری اصول حقوقی در حوزه های مختلف دانش حقوق با هم متفاوت است در برخی رشته ها، به دلیل عدم تکمیل روند تدوین قوانین و مقررات، اصول و قواعد حقوقی بسیار راهگشاتر می باشند. این اصول را می توان مفاهیمی فراقانونی دانست که به عنوان میراث نسل های گذشته، مورد پذیرش قرار گرفته و امروزه حتا به عنوان مسلمات حقوقی، نیازی به اثبات ندارند. برای نمونه، اصل قانونی بودن جرایم و مجازات ها، اصل ممنوعیت قیاس، اصل عطف بماسبق نشدن قوانین کیفری ماهوی شدید، اصل جهل به قانون رافع مسئولیت نیست، اصل تفسیر موسع قوانین کیفری شکلی، اصولی هستند که پرسش های فراوانی پیرامون آنها مطرح می شود از جمله آن که مفهوم و ماهیت اصول حقوقی و مصادیق آن ها چه هستند؟ تفاوت اصول حقوقی با مفاهیم مجاور نظیر عرف، اخلاق، قاعده و . . . چه هست؟ در سلسله مراتب حقوقی، شأن و رتبه اصول حقوقی کجاست؟ استفاده از این اصول در رویه قضایی- به عنوان حقوق زنده- چگونه است؟ به منظور دستیابی به این اصول، تحقیقی همه جانبه و با رویکردی تطبیقی ضروری است. متدلوژی تحقیق حاضر توصیفی – تحلیلی و با بینش تئوریک محض از طریق استناد به رویه قضایی می باشد.
تنگستانی، ابوالقاسم، گزارش نشست علمی نحوۀ استناد موجه به اصول حقوقی در رسیدگی‌های قضایی،زیر نظر عباس توازنی‌زاده، انتشارات پژوهشگاه قوۀ قضاییه، (1396).
جعفری، مجتبی، جامعه‌شناسی حقوق کیفری (رویکرد انتقادی به حقوق کیفری)، (تهران: نشر میزان، چ1392،1).
خویینی، غفور، فلسفۀ حقوق، (تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد، چ1393،1).
سیمایی صراف، حسین، قیاس در استدلال حقوقی(مطالعۀ تطبیقی در فقه، نظام حقوقی ایران و کامن‌لا)، (تهران: انتشارات مؤسسۀ مطالعات و پژوهشهای حقوقی، چ1392،1).
صادقی، محسن، اصول حقوقی و جایگاه آن در حقوق موضوعه، (تهران: نشر میزان، چ1، 1384).
کریر، رابرت، فریمن، هاکان، روبینسون، داریل و ویلمشورست، الیزابت،، درآمدی بر حقوق کیفری بین‌المللی، ترجمۀ جانی‌پور، مجتبی و سبحانی، مهین، (تهران: انتشارات جنگل، چ1396،1).
کسسه، آنتونیو، حقوق کیفری بین‌المللی، ترجمۀ پیران، حسین و موسوی، زهرا، امیرارجمند، اردشیر، (تهران: انتشارات جنگل، چ1، 1387).
کیتی چایساری، گریانگ ساک، حقوق کیفری بین‌المللی، ترجمۀ آقایی جنت‌مکان، حسین، (تهران: انتشارات جنگل، چ1393،4).
موسوی، سید عباس، رویۀ قضایی (تبلور اصول حقوقی در آرای محاکم عالی)،(تهران: انتشارات خرسندی، چ1، 1400).
هداوند، مهدی و مشهدی، علی، اصول حقوقی اداری در پرتو آراء دیوان عدالت اداری، (تهران: انتشارات روزنامه رسمی، 1391).
- مقاله‌ها
آقایی جنت‌مکان، حسین، «مفهوم حقوق قابل اجرا در اساس‌نامۀ دیوان کیفری بین‌المللی»، مجلۀ مطالعات حقوقی، دانشگاه شیراز، ش 2 (1390).
امین‌زاده، الهام و علیزاده، مسعود، «اصول کلی حقوقی و حاکمیت دولت‌ها: مشارکت منبع فراموش‌شده در ساخت حقوق بین‌الملل»، مجلۀ فصلنامۀ حقوق دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، ش 1، (1392).
امینی، منصور و نیکوبیان، امیر، «مفهوم‌شناسی اصول اجرای احکام مدنی»، مجلۀ حقوقی دادگستری، ش 97، (1396).
بولانژه، ژان، «اصول کلی حقوقی و حقوق موضوعه»، ترجمۀ علیرضا محمدزاده وادقانی، مجلۀ دانشکدۀ حقوق دانشگاه تهران، ش 36، (1376).
پورحسن سنگری، علی، «رهیافت نو اثبات گرایی حقوقی»، در کتاب مجموعۀ چکیده مقالات همایش بین‌المللی «تحولات حقوق کیفری کشورهای اسلامی در پرتو تعامل حقوق و شرع»، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، (1397).
تدین، عباس و باقری‌نژاد، زینب، «اصول حاکم بر دادرسی کیفری اقتصادی»، به کوشش امیرحسن نیازپور،دانشنامۀ علوم جنایی اقتصادی، (1396).
جعفری، مجتبی، «بازاندیشی در مفهوم مسئولیت کیفری فعل غیر»، فصلنامۀ پژوهش حقوق کیفری، ش20 (1396).
جغتایی، عباس، نصیران، داود و عباسیان، رضا، «قلمرو اجرایی اصول حقوقی و رابطۀ آنها با منابع معتبر اسلامی وفتاوی»، مجلۀ مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، ش 18 (1398).
حیاتی، علی عباس، «مفهوم «اصل حقوقی» و مقایسۀ آن با «قاعدۀ حقوقی» (مطالعۀ تطبیقی در حقوق ایران و فرانسه)»،مجلۀ دانش حقوق مدنی، ش 2 (1397).
حیدری، سیروس، « اصل تناظر در دادرسی اداری با تأکید بر دادرسی دیوان عدالت اداری»، مجلۀ مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، ش 2 (1396).
روح‌الامینی، محمود، « هرمی شدن منابع حقوق کیفری در اروپا و چالش‌های فراروی آن»، مجلۀ آموزه‌های حقوق کیفری، ش 9 (1394).
رهامی، محسن و حیدری، علیمراد، «چالش‌های جدید اصول حاکم برحقوق کیفری»، اندیشههای حقوقی، ش 5 (1382).
عباسیان، عطیه و عالی‌پور، حسن، «ظرفیت‌های تعمیم نهاد معامله اتهام به نظام کیفری ایران»، مجلۀ مطالعات حقوق تطبیقی، ش 2 (1394).
محمودی کردی، زهرا، «ماهیت اصول کلی حقوقی و کارکردهای آن در حقوق بین‌الملل»، مجلۀ حقوقی بین‌المللی، ش 58 (1397).
مومنی، عابدین و مسجدسرایی، حمید،«اصل اندیشی در نظام حقوقی اسلام»، مجلۀ مطالعات فقه و حقوق اسلامی، ش 7 (1391)
- پایان‌نامه
صابر تهرانی، زهرا، کارکرد اصول حقوق مورد قبول ملل متمدن در نظام حقوق بین‌الملل، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد حقوق بین‌الملل، دانشگاه شهید بهشتی، (1391).
ب) منابع انگلیسی
- Books
Ambos, Kay, General Principles of Criminal Law in the Rome Statute. Criminal Law Forum 10 (1) (1999).
Ashworth, Andrew, Principle of Criminal Law, (Oxford University Press, 9th ed, 2019).
Gabriel, Hallevy. A Modern Treatise on the Principle of Legality in Criminal Law, (Springer Heidelberg Dordrecht London New York, 2010).
Marchuk, Iryna. The Fundamental Concept of Crime in International Criminal Law (A Comparative Law Analysis), (Springer-Verlag Berlin Heidelberg 2014).
Raimondo, Fabian, General Principles of Law in the Decisions of International Criminal Courts andTribunals, (2008).
