دانشگاه تبریز
فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)

آمار

تعداد نشریات41
تعداد شماره‌ها1,130
تعداد مقالات13,894
تعداد مشاهده مقاله48,892,069
تعداد دریافت فایل اصل مقاله12,598,639
بشری, جواد. (1401). ارزش‌های ترجمه‌تفسیر اسماعیل بن مبارک (از سال 665ق). سامانه مدیریت نشریات علمی, 75(245), 45-72. doi: 10.22034/perlit.2022.51544.3320
جواد بشری. "ارزش‌های ترجمه‌تفسیر اسماعیل بن مبارک (از سال 665ق)". سامانه مدیریت نشریات علمی, 75, 245, 1401, 45-72. doi: 10.22034/perlit.2022.51544.3320
بشری, جواد. (1401). 'ارزش‌های ترجمه‌تفسیر اسماعیل بن مبارک (از سال 665ق)', سامانه مدیریت نشریات علمی, 75(245), pp. 45-72. doi: 10.22034/perlit.2022.51544.3320
بشری, جواد. ارزش‌های ترجمه‌تفسیر اسماعیل بن مبارک (از سال 665ق). سامانه مدیریت نشریات علمی, 1401; 75(245): 45-72. doi: 10.22034/perlit.2022.51544.3320

ارزش‌های ترجمه‌تفسیر اسماعیل بن مبارک (از سال 665ق)

زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)
مقاله 4، دوره 75، شماره 245، شهریور 1401، صفحه 45-72  XML اصل مقاله (948.33 K)
نوع مقاله: علمی- پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/perlit.2022.51544.3320
نویسنده
جواد بشری email orcid
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، ایران
چکیده
مصحف شمارۀ 17394 کتابخانۀ مرعشی، کتابت‌شده به دست اسماعیل بن مبارک در سال 665ق، متضمّن یک دوره ترجمه- تفسیر قرآن به زبان فارسی است که به بخشی از قلمرو زبانی پهناور ماوراءالنهر تعلّق دارد. با مقایسۀ برگردان حاضر با بخش ترجمۀ قرآن از تفاسیر موجود فارسی پیش از سدۀ هفتم هجری و نیز سایر ترجمه‌های موجود از قرآن کریم که تاکنون به صورت کامل یا موردی منتشر یا معرّفی شده، مشخّص می‌گردد که این برگردان یا متنی که اسماعیل بن مبارک از روی آن رونویسی کرده، وامدار هیچ یک از منابع پیشین نیست. کاتب یک جا در انتهای دستنویس از یکی از مآخذ خود نیز که کتاب «المُوضِح» اثر حدّادی (دانشور و مفسّر بزرگ قرن چهارم و پنجم هجری) است یاد می‌کند که نشان می‌دهد این متن مفقود در موضوع علوم قرآنی را در اختیار داشته است. بررسی ارزش‌های زبانی و تفسیری چنین اثری جایگاه آن را در میان ترجمه‌های موجود قرآن به زبان فارسی بیش از پیش روشن خواهد کرد. بخشی از این نوشتار پیرامون اصل دستنویس و سرگذشت آن از ماوراءالنهر تا ایران است. در بخش دیگر مشخّصات ظاهری و ارزش‌های هنری دستنویس بیان گردیده است. یک جا نیز به ماهیت و ساختار این ترجمه و اینکه در بسیاری بخش‌ها یک «ترجمه- تفسیر» یا «ترجمۀ تفسیری» است پرداخته شده است. در نهایت نیز شماری از ویژگی‌های زبانی اثر در چند بخش توصیف گردیده تا جایگاه آن را در مطالعات زبان فارسی نشان دهد.
کلیدواژه‌ها
قرآن کریم؛ ترجمۀ تفسیری؛ فارسی؛ ماوراءالنهر؛ واژه‌شناسی
مراجع
  1. آقامحمّدی، امیرحسین (1400)، «بخشی از یک ترجمۀ کهن قرآن از سدۀ ششم یا هفتم هجری»، در: به یاد ایرج افشار، به‌کوشش جواد بشری، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، با همکاری انتشارات سخن، ج1، ص23- 57.
  2. اسماعیل‌بن مبارک (665ق)، قرآن مترجَم، دستنویس کتابخانۀ آیةالله مرعشی نجفی، شمارۀ 17394.
  3. انوری، حسن و مرضیه مسیحی‌پور (1398)، «آگاهی‌هایی تازه دربارۀ ابونصر حدّادی و تفسیر معانی کتاب الله تعالی و تفسیره المنیر»، بهار ادب، سال12، شمارۀ 1، پیاپی 43، صص1- 22.
  4. دانش‌پژوه، محمّدتقی (بی‌تا)، فهرست نسخ خطّی کتابخانۀ آستانۀ مقدّسۀ قم، نشریۀ آستانۀ مقدّسۀ قم، شمارۀ 2.
  5. دانش‌پژوه، محمّدتقی (1358)، «کتابخانۀ مسجد طلاشیخ»، در: نسخه‌های خطّی، زیر نظر محمّدتقی دانش‌پژوه، تهران: کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، ج9، ص195- 200.
  6. رواقی، علی (1386)، مؤخّره بر: ترجمه‌ای فارسی از قرآن مجید، به‌کوشش: علی رواقی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
  7. رواقی، علی (1395)، فرهنگ‌نامۀ بزرگ قرآنی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ج1.
  8. رواقی، علی (1396)، فرهنگ‌نامۀ بزرگ قرآنی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ج2.
  9. شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1388)، دفتر روشنایی، از میراث عرفانی بایزید بسطامی، چاپ پنجم، تهران: سخن.
  10. صادقی، علی‌اشرف [زیرنظر] (1392)، فرهنگ جامع زبان فارسی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ج1.
  11. صدرایی خویی، علی (1383)، فهرستگان نسخه‌های خطّی ترجمه‌های فارسی قرآن کریم، قم: مرکز ترجمۀ قرآن مجید به زبان‌های خارجی.
  12. صفری آق‌قلعه، علی (1395)، «نسخه‌ای تازه‌یاب از تفسیر منیر اثر ابونصر احمد بن محمّد حدّادی»، گزارش میراث، دورۀ سوم، سال1، شمارۀ 3-4، صص13- 22.
  13. عمادی حائری، سیّد محمّد (1391-الف)، مقدّمه بر: معانی کتاب الله و تفسیره المنیر، المجلّد الثامن، ابونصر احمد بن محمّد بن حمدان بن محمّد غزنوی، نسخه‌برگردان به قطع اصل دستنویس شمارۀ 209 بخش خزینۀ امانت کتابخانۀ کاخ‌موزۀ توپقاپی (استانبول)، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
  14. عمادی حائری، سیّد محمّد (1391-ب)، «یافته‌های دیگری دربارۀ ابونصر حدّادی و برگی از مصحفی دیگر به خامۀ عثمان ورّاق»، ترجمان وحی، سال16، شمارۀ 2، پیاپی 32، ص116- 129.
  15. مرعشی، سیّد محمود (1390)، «نسخه‌های خطّی نویافته»، میراث شهاب، سال17، شمارۀ 3-4، پیاپی 65- 66، ص3- 86
  16. مرعشی، سیّد محمود، با همکاری محمّدحسین امینی (1393)، فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانۀ بزرگ حضرت آیةالله العظمی مرعشی نجفی، قم: کتابخانۀ بزرگ حضرت آیةالله العظمی مرعشی نجفی، ج44.
  17. نسفی، ابوحفص نجم‌الدین عمر بن محمّد (1376)، تفسیر نسفی، چاپ اوّل ناشر، به‌تصحیح عزیزالله جوینی، تهران: سروش، 2ج.
  18. نیشابوری، قاضی معین‌الدین محمّد بن محمود (1398)، تفسیر بصائر یمینی، تصحیح و تحقیق علی رواقی، تهران: مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، 4ج.
  19. یاحقّی، محمّدجعفر [با نظارت] (1372- 1376)، فرهنگنامۀ قرآنی، فرهنگ برابرهای فارسی قرآن بر اساس 142 نسخۀ خطّی کهن محفوظ در کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، 5ج.
  20. http://dx.doi.org/10.22034/perlit.2022.51544.3320
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 176
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 94


Contact Us | Help & Support | Site Map

Journal Management System. Designed by sinaweb.