آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شماره‌ها | 1,253 |
| تعداد مقالات | 15,411 |
| تعداد مشاهده مقاله | 51,248,421 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 14,255,825 |
تاثیر کودهای بیولوژیک و ورمیکمپوست بر خصوصیات مورفولوژیکی گاو زبان ایرانی (Echium amoenum) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| دانش کشاورزی وتولید پایدار | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| دوره 32، شماره 2، مرداد 1401، صفحه 115-127 اصل مقاله (1.24 M) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/saps.2021.45842.2677 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| فهیمه یازرلو1؛ عباسعلی نوری نیا2؛ شبنم خوشبخت* 1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1گروه باغبانی، گرایش گیاهان دارویی، موسسه آموزش عالی بهاران، گرگان، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، گرگان، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| هدف: این آزمایش با هدف بررسی تأثیر مصرف کودهای بیولوژیک و ورمیکمپوست بر صفات مورفولوژیک وعملکرد گیاه گاو زبان ایرانی اجرا شدهاست. مواد و روشها:آزمایش در سال زراعی 97-1396 بهصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی (RCBD) با سه تکرار اجرا شد. دو فاکتور A. کود بیولوژیک در سه سطح a1- شاهد (بدون مصرف کود)، a2- کود هربان، a3- کود پروبیوتیک حاوی Bacillus Subtilis UTB 96، و B. ورمیکمپوست در سه سطح، b1- شاهد (بدون مصرف کود)، b2- مصرف 150 گرم (15 درصد) و b3- مصرف 300 گرم (30 درصد) ورمیکمپوست به ازای هر کیلوگرم خاک بررسی شدند. صفات مورفولوژیک اندازهگیری شدند. یافته‌ها: نتایج نشان داد بین سطوح کودهای بیولوژیک و ورمیکمپوست از نظر بیشتر صفات در سطوح پنج درصد (p≤0/05) تفاوت معنیداری وجود دارد. در تیمار ورمیکمپوست 150 گرم‌بر‌کیلوگرم (15 درصد) مقادیر بهدست آمده از اندازهگیری صفاتی مانند وزن خشک (12/11گرم) و طول ریشه (72/31 سانتی‌متر)، وزن خشک (12/6 گرم) و طول بلندترین ساقه (33/30 سانتی‌متر)، همچنین صفات تعداد گلهای تازه روی بوته (19 عدد) و وزن خشک گل (446 میلی‌گرم) نسبت به تیمار بدون مصرف ورمیکمپوست افزایش داشتند. نتیجه‌گیری: بهمنظور توسعه سیسـتم کشاورزی پایدار تولید و برای افزایش و بهبود صفات مورفولوژیک گیاه دارویی گاو زبان ایرانی، حفظ تعادل مواد مغذی، مصرف کودهای آلی ارگانیک ورمیکمپوست تا مقدار 15 درصد، کود بیولوژیکی طبیعی و حاوی باکتریهای رایزوسفری محرک رشد و پروبیوتیک توصیه میشود. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| بیولوژیک؛ خصوصیات مورفولوژیکی؛ کشاورزی پایدار؛ ورمیکمپوست؛ Echium amoenum | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
مقدمه گاو زبان ایرانی با نام علمی Echium amoenum گیاهی یک ساله از خانواده Boraginaceae میباشد و در بیشتر مناطق اروپا و مناطق شمالی ایران رشد میکند (ابوالحسنی2010). گاوزبان ایرانی یکی از باارزشترین و محبوبترین گیاهان دارویی در ایران محسوب میشود، معمولا بهصورت دمنوش مورد استفاده قرار میگیرد (سایه و همکاران 2009). از دیرباز گلبرگهای آن بهعنوان مقوی، آرامشبخش، درمان سرفه و ذاتالریه حائز اهمیت بودهاست (زرشناس و همکاران 2016). همچنین عصاره اتانولی حاصل از گل گاو زبان ایرانی دارای اثرات ضداسترسی کمتری نسبت به دیازپام است (ربانی و همکاران 2004). طی دو دهه گذشته سطح کشت گیاهان دارویی بهدلیل اهمیت آنها به عنوان مواد اصلی اثربخش در صنعت داروسازی، آرایشی و بهداشتی افزایش پیدا کردهاست (صالحی و همکاران 2016). افزایش مداوم جمعیت جهان نیاز بهبهرهوری محصولات را تشدید کردهاست، اما اکثر اقدامات کشاورزی نظیر استفاده مداوم از کودهای مصنوعی و سموم دفع آفات (کومار و همکاران 2010)، تاثیرات منفی بر محیط زیست (سینگ و همکاران 2020) و گسترش عوامل ایجاد کننده سرطان را به دنبال داشتهاست (مهاپاترا و همکاران 2013). بازگشت مواد با ارزش به محیط زیست موثرترین روش مدیریت پسماند است (زاجاس و همکاران 2018). بنابراین تولید و استفاده از کودهای پایه میکروبی، بهدلیل اثرات مضر کودهای شیمیایی بر محیط زیست همچنین بالا رفتن سطح دانش در رابطه با همبستگی رشد گیاهان و خاک، در سراسر جهان در حال افزایش است (مالوسا و واسیلو 2014). کودهای زیستی را میتوان از طریق ضایعات مواد غذایی با هضم بیهوازی، کمپوست هوازی و هیدرولیز شیمیایی تولید کرد. ضایعات مختلف کشاورزی (بهعنوان مثال کاه گندم) میتوانند مستقیماً به خاک برگرداندهشوند (دو و همکاران 2018). در حقیقت کودهای زیستی یک جاذب موثر آلایندههای مختلف هستند. دسترسی بیولوژیکی و تحرک آلودگیهای خاک مانند آنتیبیوتیکها و فلزات سنگین را میتوان با استفاده از مواد آلی در خاک کاهش داد (تیکسیدو و همکاران 2011). یکی از کودهای زیستی که بهطور گسترده مورد استفاده قرار میگیرد، ورمیکمپوست است. که مخلوطی از مواد آلی حاصل از فعل و انفعالات بین میکروارگانیسمها و کرمهای خاکی میباشد و این کود زیستی سرشار از مواد معدنی، جمعیت میکروبی مفید، هورمونهای رشد گیاهان و اسیدهای هیومیک است (تیونیسن و همکاران 2010). ورمیکمپوست میتواند حاصلخیزی خاک را از نظر فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی افزایش دهد. از نظر فیزیکی، خاک تیمار شده با ورمیکمپوست دارای هوادهی، تخلخل بهتری است. همچنین خصوصیات شیمیایی مانند pH ، هدایت الکتریکی و محتوای مواد آلی برای عملکرد بهتر محصول بهبود مییابد. اگرچه اثبات شدهاست که ورمیکمپوست رشد گیاه را بهطور قابل توجهی بهبود میبخشد، اما استفاده از ورمیکمپوست در غلظتهای بالا بهدلیل غلظت بالای نمکهای محلول موجود در ورمیکمپوست میتواند مانع رشد شود، بنابراین برای بهدست آوردن حداکثر عملکرد گیاه، باید از ورمیکمپوست با غلظت متوسط استفاده شود (لیم و همکاران 2015). کودهای بیولوژیک دارای میکروارگانیسمهای کمک کننده به گیاهان میباشند، که اغلب بهعنوان ریزوباکتریای تقویت کننده رشد گیاه نامیده میشوند (گوپتا و همکاران 2015). باکتریها میتوانند از طریق تثبیت N2 و حل شدن مواد مغذی کم متحرک، به رشد گیاه کمک کنند. تثبیت بیولوژیکی N2 توسط انواع مختلف باکتریهای همزیست و غیر همزیستی انجام میشود (شیریدهار 2012). در همین راستا، وزن تر و خشک اندامهای هوایی گیاه دارویی بادرنجبویه (دلات 2000)، مرزه (رضوانیمقدم و همکاران 2013)، رازیانه (درزی و همکاران 2007)، ریحان (انور وهمکاران 2005) تحت تاثیر ورمیکمپوست افزایش چشمگیری داشتهاست. بهکارگیری ورمیکمپوست 50 درصد بر روی فلفل تاثیر قابل توجهی بر طول شاخه، طول گره بین گره، تعداد برگ و تعداد شاخهها داشت (سینان رخا و همکاران 2018). در بررسی تأثیر سطوح مختلف ورمیکمپوست و آبیاری بر خصوصیات مورفولوژیک و میزان اسـانس بابونه آلمانی، بهتـرین نتـایج در صـفات ارتفاع بوته، وزن خشک گل و زود گلـدهی در تیمـار 15 درصد ورمیکمپوست و آبیاری به مقدار دو میلیلیتر در دو هفته گزارش شد (عزیزی ارانی 2008). نتایج سنگوان وهمکاران (2010) نشان داد افزودن ورمیکمپوست، در مقادیر مناسب به محیط گلدان تأثیرات مثبتی بر رشد و گلدهی همیشه بهار از جمله تعداد جوانهها، تعداد گلها، زیست توده شاخههای گیاه، زیست توده ریشه، ارتفاع و قطر ریشه آن داشتهاست. کاربرد ورمیکمپوست بر روی فلفل منجر به افزایش سطح برگ، زیست توده شاخه گیاه، وزن میوه شد (نورمان و همکاران 2005). طی مطالعهی دیگری بهکارگیری کود بیولوژیک در مراحل مختلف رویشی گیاه دارویی رزماری منجر به بهبود جذب عناصر غذایی توسط ریشه، افزایش میزان فتوسنتز و در نتیجه افزایش تولید ماده خشک و عملکرد اندام هوایی شدهاست (لیتی و همکاران 2006). در زیره سبز کاربرد تیمارهای کودهای بیولوژیک، بر تعداد دانه در بوته، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه، شاخص برداشت و عملکرد اسانس معنیدار بود (طلایی2015). در گیاه دارویی مـریم گلـی اســتفاده از کـود زیـستی حاوی آزوســپیریلوم و ازتوبــاکتر افزایش ارتفاع بوته و وزن تر و خشک اندامهای هوایی گیـاه را در چین‌های اول و دوم در طـی دو فـصل را بهدنبال داشت (یوسف و همکاران، 2014). با توجه به اینکه مصرف کودهای بیولوژیکی و ورمیکمپوست سبب افزایش عملکرد کمی و کیفی گیاهان دارویی و بهبود خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک میشوند. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر کودهای بیولوژیکی و ورمیکمپوست بر خصوصیات مورفولوژیکی گیاه دارویی گاو زبان ایرانی ( (Echium amoenum طراحی و انجام شد.
مواد و روشها این آزمایش در سال زراعی 97-1396 در نگین‌شهر از توابع شهرستان آزادشهر واقع در استان گلستان انجام شد. آزمایش در فضای آزاد مزرعه با کشت گلدانی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی (RCBD) با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی عبارت بودند از: A. کود بیولوژیک در سه سطح a1- شاهد (بدون مصرف کود)، a2- کود هربان، a3- کود پروبیوتیک حاوی Bacillus Subtilis UTB 96، (با جمعیت 10 به توان 8 در میلیلیتر) وB. ورمیکمپوست در سه سطح، b1- شاهد (بدون مصرف کود)، b2- مصرف 150 گرم (15 درصد) ورمیکمپوست به ازای هر کیلوگرم خاک و b3- مصرف 300 گرم (30 درصد) ورمیکمپوست به ازای هر کیلوگرم خاک. قبل از انجام آزمایشات، بهمنظور تعیین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک مورد استفاده در آزمایش نمونهبرداری صورت گرفت. تعیین بافت خاک به روش هیدرومتری انجام شد (گی و بودر، 1986). میزان کلسیم، منیزیم و تعیین درصد ماده آلی با روش تیتراسیون (پریرا و همکاران، 2011) و میزان فسفر قابل جذب با روش اولسن (کورالاجه و همکاران، 2015) تعیین گردید. شوری با دستگاه هدایت سنج و واکنش خاک با دستگاهpH متر اندازهگیری شد. خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک مورد آزمایش در جدول 1 نشان دادهشدهاست. خصوصیات شیمیایی ورمیکمپوست مورد استفاده در جدول2 آمدهاست. نشاء‌های گاو زبان در مرحله چهار تا پنج برگی جهت ریشه‌زایی و برگ‌دهی بهتر گیاه به گلدانهایی با گنجایش شش کیلوگرم منتقل شدند. درمجموع تعداد 81 گلدان و هر بلوک شامل 27 گلدان بود، هر بلوک 27 تایی شامل سه دسته جداگانه 9تایی (شاهد، کود هربان و کود پروبیوتیک) بودند. هربان یکی از کودهای مفید و موثر برای رشد محصولات کشاورزی است. کود ارگانیک هربان اصلاح کننده خاک و تقویت‌کننده گیاه میباشد. این کود در موسسه خاک و آب کشور و وزارت جهاد کشاورزی بهعنوان یک ماده معدنی به شماره 91253 به ثبت رسیدهاست. بهمنظور تیمارگلدانهای هربان، ابتدا 200 گرم کود هربان پودری در 1500 سیسی آب حل کرده، سپس 50 سیسی از محلول بهدست آمده در گلدانها ریختهشد. همچنین برای تیمار گلدانهای پروبیوتیک، 200 سیسی از کود پروبیوتیک در 1500 سیسی آب بهصورت محلول درآمده و در هر گلدان 50 سیسی از محلول حاوی پروبیوتیک، اضافه شد. فاصله زمانی کوددهی اول تا دوم 46 روز، و کوددهی دوم تا سوم سه روز بودهاست. برای نمونهبرداری از هر کرت، سه گلدان بهصورت تصادفی انتخاب و به آزمایشگاه منتقل شدند. هر کدام حاوی حداقل 8-10 برگ بودند که جهت جداسازی راحت نمونه‌ها و کمترین آسیب ممکن به آنها نمونهبرداری با فاصله کمی پس از آخرین آبیاری انجام شد. تجزیه واریانس دادههای حاصل از آزمایش با استفاده از نرم افزار SAS Ver. 9.1 و مقایسه میانگینها نیز با استفاده از آزمون حداقل اختلاف معنیدار (LSD) صورت گرفت. برای رسم نمودار‌ها نیز نرمافزار اکسل مورد استفاده قرار گرفت.
نتایج و بحث
نتایج تجزیه واریانس دادهها در جدول 3 نشان دادهشدهاست. همان طوری که مشاهده میشود تاثیر مصرف کود ارگانیک ورمیکمپوست بر همه صفات اندازهگیری شده بهجز طول بلندترین ساقه قابل ملاحظه بود. در این آزمایش بین سطوح کود مصرف شده از نظر صفات مختلف در سطوح یک و پنج درصد تفاوت معنیداری وجود دارد. همچنین مقایسه میانگین دادههای بهدست آمده نیز نشان داد در تیمار ورمیکمپوست 15 درصد مقادیر بهدست آمده از اندازهگیری صفاتی مانند وزن تر، وزن خشک و طول ریشه، وزن تر، وزن خشک و طول بلندترین ساقه، همچنین صفات وزن تر، وزن خشک و سطح برگ، تعداد گلهای تازه روی بوته، وزن تر و وزن خشک گل نسبت به تیمار بدون مصرف ورمیکمپوست افزایش داشتند (جدول4 و شکلهای 1 و3). در مورد اثرات مصرف کود ارگانیک ورمیکمپوست بر برخی گیاهان تحقیق شدهاست. از جمله نتایج یافتههای سوسار (2009) که با نتایج بهدست آمده این آزمایش مطابقت دارد نشان میدهد، کاربرد مقادیر مختلفی از ورمیکمپوست بر روی صفات طول ریشه، شاخه، برگ، وزن میوه، و تعداد برگ در بوته گیاه سیر اثر معنیداری داشتهاست. همچنین بررسی اثر کاربرد ورمیکمپوست بر گیاه کنجد نیز نشان دادهاست که مصرف این کود زیستی عملکرد صفاتی نظیر ارتفاع بوته، تعداد کپسول در بوته و ماده خشک را بهبود دادهاست (رضوانیمقدم و همکاران 2010). نتایج تحقیقات ماککار و همکاران (2017) در گیاه زراعی کتان، کوپتا و همکاران (2006) در گیاه دارویی ریحان نیز با یافتههای این آزمایش مطابقت دارد. همچنین براساس گزارشهای دیگری هم اثرات مثبت کاربرد کود ارگانیک ورمیکمپوست مورد تایید قرار گرفتهاست.ازجمله گزارش شدهاست که در گیاه جعفری بیشترین قطر ساقه، اندازه گل، وزن خشک شاخه و وزن تر شاخه مربوط به مخلوط 60 درصد ورمیکمپوست میباشد (شادانپور 2011). در بادیان رومی هم تیمار اعمالشده ورمیکمپوست به مقدار ده تن در هکتار حداکثر ارتفاع بوته، تعداد چتر در بوته، عملکرد بیولوژیکی و عملکرد دانه تایید شدهاست (درزی و همکاران 2012). در تحقیق دیگری هم تاثیر ورمیکمپوست در افزایش درصد جوانهزنی بذر، طول ساقه، تعداد برگ، سطح برگ، وزن خشک برگ، طول ریشه، تعداد ریشه، عملکرد گل، تعداد میوه، مواد مغذی، کربوهیدرات و پروتئین و در نهایت کیفیت میوهها و دانهها گزارش شدهاست (جوشی و همکاران 2015). یافتههای این آزمایش با نتایج بهدست آمده از دیگر آزمایشات مطابقت دارد. براین اساس تاثیر معنیدار و قابل ملاحظه کود ورمیکمپوست مورد تایید میباشد. با توجه به نتایج تجزیه واریانس بین تیمارهای کود بیولوژیک از نظرصفات وزن خشک و وزن تر ساقه، وزن خشک برگ، سطح برگ، تعداد گلهای خشک ریزش یافته، وزن تر گل و وزن خشک گل اختلاف معنیداری وجود دارد (جدول3). همچنین مقایسه میانگینها نیز نشان داد گیاهان تیمار شده با کود پروبیوتیک در برخی صفات مانند وزن تر، وزن خشک، طول ریشه، وزن تر ساقه، وزن تر و سطح برگ و وزن خشک گل بیشترین میزان را به نسبت شاهد به خود اختصاص دادند (جدول3و شکلهای2و4). در پژوهشهای دیگر تاثیر مصرف کودهای بیولوژیک بر صفاتی نظیر ارتفاع بوته، عملکرد گل و عملکرد اسانس گیاه گاوزبان کاملا معنیدار بودهاست (میرزایی و همکارن 2017). گزارش مشکانی و همکاران(2011) نشان داد مصرف کودهای بیولوژیکی بر بابونه شیرازی بهطور معنیداری سبب افزایش وزن خشک اندام هوایی بوته، وزن تر گل آذین و وزن خشک گل آذین در واحد سطح شد. همچنین خصوصیات مورفولوژیکی بهویژه رشد اندامهای زایشی گیاه دارویی کدو پوست کاغذی در شرایط کاربرد کود بیولوژیک بهطور قابل توجهای افزایش یافت (بادی و همکاران 2012). برخی از ریزوباکتریها که معمولاً در گیاهان زراعی کاربرد دارند شامل سودوموناس، آزوسپیریلوم، هستند (باتچاریاند و جها 2012 و آدسموی و همکاران 2017). از این رو تاثیر مثبت استفاده از آنها در محصولاتی از جمله گندم (گووینداسامی و همکاران 2014)، لوبیا (استفان 2013)، سیبزمینی (داوام و همکاران 2013)، ذرت (کری و همکاران 2013)، خیار (اسلام و همکاران 2016) گزارش شدهاست. با توجه به نتایج ارایه شده در جدول3، صفات وزن خشک ساقه، تعداد گلهای خشک ریزش یافته، تعداد گلهای تازه روی بوته، وزن تر گل و وزن خشک برگ در اثر متقابل ورمیکمپوست و کودهای بیولوژیک در سطح احتمال پنج درصد معنیدار شدند. همچنین وزن تر ساقه، وزن خشک گل و سطح برگ گاو زبان ایرانی در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود. سایر صفات نیز با اثر متقابل این دو کود قابل ملاحظه نبود. همچنین مقایسه میانگینها نیز نشان داد اثر متقابل ورمیکمپوست g/kg150 (15 درصد) با کودهای بیولوژیک بیشترین مقدار در صفاتی نظیر وزن خشک ریشه، وزن تر ساقه، وزن خشک ساقه، وزن تربرگ، وزن خشک برگ، سطح برگ، تعداد گلهای خشک ریزش یافته، وزن تر گل و وزن خشک گل به نسبت سایر تیمارها داشته است(جدول5).
شکل1- مقایسه میانگین تیمارهای ورمیکمپوست برای وزن تر و خشک گل گاوزبان ایرانی
شکل3- مقایسه میانگین تیمارهای ورمیکمپوست برای وزن تر و خشک برگ گاوزبان ایرانی
شکل4- مقایسه میانگین تیمارهای کودبیولوژیک برای وزن تر و خشک برگ گاوزبان ایرانی
غلامی و همکاران (2015) در بررسی اثر متقابل ورمیکمپوست، اسید هیومیک و میکروریزها گزارش کردند، بر ارتفاع بوته، چتر در بوته، وزن دانه در بوته و عملکرد بیولوژیکی رازیانه تأثیر معنیداری داشتند. سایر پژوهشگران نیز تاثیر متقابل کودهای زیستی با سایر کودها را تایید نمودهاند. فرمولاسیونهای مبتنی بر ریزوباکترها میتوانند صفات مختلف رشد گیاه مانند طول شاخه، طول ریشه و زیست توده ریشه، جوانهزنی بذر و اندازه برگها را بهبود بخشند (وانگ و همکاران 2016). استفاده از کود بیولوژیکی حاوی قارچ مایکوریزا و سه گونه باکتری رشد (ازوتوباکتر کرووکوک، باسیلوس مگاتریوم و باسیلوس موسیلاژن) منجر به بالاترین زیست توده و ارتفاع گیاهچه در ذرت شد (وو و همکاران 2005). بهکارگیری کود بیولوژیکی ساخته شده از سنگ با اسیدیتو بیوباسیلوس در ترکیب با باکتریهای دیازوتروفیک و قارچهای میکوریزا بر زیست توده شاخه، زیست توده گره و عملکرد دانه لوبیا چشم بلبلی (Vigna unguiculata) توسط آندراده و همکاران (2013) ارزیابی شد. در آزمایش دیگری گیاهچههای احیا شده استویا در کشت بافت با ریزوباکتریهای تقویت کننده رشد (Bacillus polymixa, Pseudomonas putida و Azotobacter crocus) و قارچ میکوریزی آرباسکولار (Glomus intraradices) نشان داد در تلقیح با یک میکروارگانیسم، افزایش زیست توده ریشه و شاخساره در مقایسه با شاهد داشت (وفادر و همکاران 2014). تمام این مطالعات اثبات نمودند کودهای بیولوژیکی حاوی ازتوباکتر، باسیلوس، آزوراکوس، آزوسپیریلوم و آزوریزوبیوم، افزایش پروتئین با کیفیت بالا و رشد گیاه و تجمع نیتروژن را در طول کشیدگی ساقه گندم را بهدنبال داشت (کورتیو و همکاران 2020). نتایج حاصل از مقایسه میانگین نشان داد، کاربرد کود هربان در برخی صفات مورفولوژیکی گاوزبان ایرانی مانند وزن خشک ساقه (85/6) گرم، وزن خشک برگ (2/3) گرم، تعداد گلهای تازه روی بوته (22/16) در مقایسه با شاهد بیشترین میزان را داشت و همچنین در وزن تر گل مقادیر بالاتری به نسبت کود پروبیوتیک مشاهده شد (جدول4وشکلهای 2 و4). پژوهشهای انجام شده بر روی کودهای آلی نشان داد، کودهای آلی حاصل از محصولات جانبی دام و خاک اره سبب تولید گیاهچه در Liriodendron tulipifera Lin شد (یان و همکاران 2016). در بادرنجبویه منجر به افزایش سطح برگ و وزن خشک بوته نسبت به شاهد گردید (کالجی و همکاران 2020). همچنین بهرهگیری از کودهای آلی و کشت مخلوط سویا با شوید سبب افزایش بهرهوری شوید شد (روستایی و همکاران 2018). اثرات افزایشی و مثبت گزارش شده این گیاهان در گیاه دارویی گاو زبان مورد بررسی هم مشاهدهشدهاست. براساس نتایج حاصل از آزمایش میتوان اظهار داشت، گیاهانی که تحت تاثیر مصرف کود آلی ورمیکمپوست توام با کود بیولوژیک قرار گرفتند به دلیل حضور و فعالیت میکروارگانیسمهای سودمند افزایش عملکرد کمی و کیفی محصول بهدست آمده را افزایش میدهند.
سپاسگزاری بدینوسیله از جناب آقای مهندس حسین شیخی دانشجوی دکترای دانشگاه تهران نهایت تشکر و قدردانی را داریم. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Abolhassani M. 2010. Antiviral activity of borage (Echium amoenum). Archives of Medical Science, 6(3):366-369. Adesemoye AO, Yuen G and Watts DB. 2017. Microbial inoculants for optimized plant nutrient use in integrated pest and input management systems. Probiotics and Plant Health, pp 21-40. Albiach R, Canet R, Pomares F and Ingelom F. 2001. Organic matter components and aggregate stability after the application of different amendements to a horticultureal soil. Bioresource Technology, 76 (2):125-129. Andrade MMM, Stamford NP, Santos CER, Freitas ADS, Sousa CA and Lira JMA. 2013. Effects of biofertilizer with diazotrophic bacteria and mycorrhizal fungi in soil attribute, cowpea nodulation yield and nutrient uptake in field conditions. Journal Science Horticulturae, 162:374-379. Anwar M, Patra DD, Chand S, Alpesh K, Naqvi AA and Khanuja SPS .2005. Effects of organic manures and inorganic fertilizer on growth, herb and oil yield, nutrient accumulation and oil quality of French basil. Communications in Soil Sciences and Plant Analysis, 36:1737-1746. Arancon QN, Edwards CA, Bierman P, Metzger JD and Lucht C. 2005. Effects of vermicomposts produced from cattle manure, food waste and paper waste on the growth and yield of peppers in the field. Pedobiologia, 49(4):297-306. Azizi Arani M, Reazvani F, Hassanzade Khayat M, Lagzeian A and Nemati H. 2008. The effect of different levels of vermicompost and irrigation on morphological properties and essential oil content of German chamomile (Matricaria recutita) C.V. Goral. Iranian Journal of Medical and Aromatic Plants, 24(1):82-93.(in Persian). Badi HN, Zeinali Z, Omidi H and Rezazadeh S. 2012. Morphological, agronomical and phytochemical changes in borage (Borago officinalis L.) under biological and chemical fertilizers application. Journal of Medicinal Plants, 11:145-156.(in Persian). Bhattacharyya PN and Jha DK. 2012. Plant growth-promoting rhizobacteria (PGPR): emergence in Agriculture. World Journal of Microbiology and Biotechnology, 28(4):1327-1350. Copetta A, Lingua G and Brta G. 2006. Effect of three AM fungi on growth, distribution of glandular hairs, and essential oil production in Ocimum basilicum L. var Genovese. Mycorrhiza, 16(7):485-494. Cortivo CD, Ferrari M, Visioli G, Lauro M, Fornasier F, Barion G, Panozzo A and Vamerali T.2020. Effects of Seed-Applied Biofertilizers on Rhizosphere Biodiversity and Growth of Common Wheat (Triticum aestivum L) in the Field. Frontiers in Plant Science, 11:72. Darzi MT, Ghalavand A, Rejali F and Sefidkon F. 2007. Effects of Biofertilizers Application on Yield and Yield Components in Fennel (Foeniculum vulgare Mill). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 22(4):276-292.(in Persian). Darzi MT, Haj S, Hadi MR and Rejali F.2012. Effects of the application of vermicompost and phosphate solubilizing bacterium on the morphological traits and seed yield of anise (Pimpinella anisum L). Journal of Medicinal Plants Research, 6(2):215-219. Dawwam GE, Elbeltagy A, Emara HM, Abbas IH and Hassan MM. 2013. Beneficial effect of plant growth promoting bacteria isolated from the roots of potato plant. Annals of Agricultural Science, 58(2):195-201. Dehghani Mashkani M, Naghdi Badi H, Darzi M, Mehrafarin A, Rezazadeh S and Kadkhoda Z. 2011. The Effect of Biological and Chemical Fertilizers on Quantitative and Qualitative Yield of Shirazian Babooneh (Matricaria recutita L). Journal of Medicinal Plants, 10(38):35-48.(In Persian). Delate K. 2000. Heenah mahyah student from herb trail. Leopold center for sustainableagriculture. Annual Reports, Jowa State University. Ames, IA. Du C, Abdullah JJ, Greetham D, Fu D, Yu M, Ren L, Li S and Lu D. 2018. Valorization of food waste into biofertiliser and its field application. Journal of Cleaner Production, 187:273-284. Gee GW and Bauder JW. 1986. Particle-size analysis. In Klute, A. (ed.) Methods of Soil Analysis. Part 1. Physical and Mineralogical Methods. 2nd Edition. Agronomy No. 9. ASA and SSSA, Madison, WI. pp. 383– 411 Gholami A, Akbari I and Abbasdokht H. 2015. Study the effects of bio and organic fertilizers on growth characteristics and yield of fennel (Foeniculum vulgare Mill). Journal Agroecology, 7(2):215-224. Govindasamy V, Senthilkumar M and Annapurna K. 2014. Effect of mustard Rhizobacteria on wheat growth promotion under cadmium stress: characterization of acdS gene coding ACC deaminase. Ann Microbiol, 65:1679-1687. Gupta G, Parihar SS, Ahirwar NK, Snehi SK and Singh V. 2015. Plant growth promoting rhizobacteria (PGPR): current and future prospects for development of sustainable agriculture. Journal of Microbial & Biochemical Technology, 7:96-102. Islam S, Akanda AM, Prova A, Islam MT and Hossain M. 2016. Isolation and identification of plant growth promoting rhizobacteria from cucumber rhizosphere and their effect on plant growth promotion and disease suppression. Frontiers in Microbiology, 6:1360. Joshi R, Singh J and Vig AP. 2015. Vermicompost as an effective organic fertilizer and biocontrol agent: effect on growth, yield and quality of plants. Reviews in Environmental Science and Bio Technology, 14:137-159 Koralage ISA, Weerasinghe P, Silva PNRN and De Silva CS. 2015. Determination of Available Phosphorus in Soil: A Quick and Simple Method. OUSL Journal, 8:1-17 Koozehgar kaleji M, Ardakani MR and Alavi Fazel M. 2020. Effects of Mycorrhizal Symbiosis and the Use of Organic Fertilizers, Vermicompost and Tea Compost on Quantitative and Qualitative Yield of Melissa officinalis. Journal of Crop Ecophysiology, 14(3):345-360.(In Persian). Krey T, Vassilev N, Baum C and Eichler-Lobermann B. 2013. Effects of long-term phosphorus application and plant-growth promoting Rhizobacteria on maize phosphorus nutrition under field conditions. European Journal of Soil Biology, 55:124-130. Kumar JIN, Bora A and Amb MK. 2010. Chronic toxicity of the triazole fungicide tebuconazole on a heterocystous, nitrogen-fixing rice paddy field cyanobacterium, Westiellopsis prolifica Janet. Journal Microbial Biotechnol, 20(7):1134–1139. Leithy S, Meseiry TAE and Abdallah EF. 2006. Effect of biofertilizer, cell stabilizer and irrigation regime on Rosemary herbage oil quality. Journal of Applied Sciences Research, 2(10):773-779. Lim SL, Wu TY, Lim PN and Shak KP. 2015. The use of vermicompost in organic farming: overview, effects on soil and economics. Journal Sciences Food and Agriculture, 95(6):1143-1156. Makkar C, Singh J and Parkash C. 2017. Vermicompost and vermiwash as supplement to improve seedling, plant growth and yield in Linum usitassimum L for organic agriculture. International Journal of Recycling of Organic Waste in Agriculture, 6:203-218 Malusá E and Vassilev N. 2014. A contribution to set a legal framework for biofertilisers. Appl Microbiol Biotechnol, 98:6599-6607. Mirzaei MM, Ghorbani S, Rozbehani A and Ghaderi A. 2017. The effect of Application of bio fertilizer on quantity and quality of borage under Water deficit stress. Agronomic Research in Semi Desert Regions, 13(2):157-172.(In Persian). Mohapatra B, Kumar Verma D, Sen A, Bipin , Bihari Panda B and Asthir B. 2013. Bio- fertilizers- A Gateway to Sustainable Agriculture. Special on Organic Farming, 1(4):97-106. Pereira CM, Neiverth CA, Maeda S, Guiotoku M and Franciscon L. 2011. Complexometric titration with potenciometric indicator to determination of Calcium and Magnesium in soil extracts. Revista Brasileira de Ciência do Solo, 35(4):1331-1336. Rabbani M, Sajjadi S, Vaseghi G and Jafarian A. 2004. Anxiolytic effects of Echium amoenum on the elevated plus-maze model of anxiety in mice. Fitoterapia, 75(5):457-464. Rezvani Moghaddam P, Aminghafuri A, Bakhshaee S and Jafari L. 2013. Evaluation of effect of biofetilizer and organic fertilizer on some quantitative characteristics and amount of oil of Satureja hortensis L. Agroecology, 5:105-112.(In Persian). Rezvani Moghaddam P, Mohammadabadi AA and Moradi R. 2010. Effect of organic and chemical fertilizers on yield and yield components of sesame (Sesamum indicum L) in different plant densities. Agroecology, 2:256-265.(In Persian). Rostaei M, Fallah S, Lorigooini Z and Abbasi Surki A. 2018. The effect of organic manure and chemical fertilizer on essential oil, chemical compositions and antioxidant activity of dill (Anethum graveolens) in sole and intercropped with soybean (Glycine max). Journal of Cleaner Production, 199:18-26 Salehi A, Tasdighi H and Gholamhosseini M. 2016. Evaluation of proline, chlorophyll, soluble sugar content and uptake of nutrients in the German chamomile (Matricaria chamomilla L) under drought stress and organic fertilizer treatments. Asian Pacific Journal of Tropical Biomedicine, 6(10):886-891. Sangwan P, Garg VK, and Kaushik CP. 2010. Growth and yield response of marigold to potting media containing vermicompost produced from different wastes. The Environmentalist, 30(2):123-130 Sayyah M, Boostani H, Pakseresht S and Malaieri A. 2009. Efficacy of aqueous extract of Echium amoenum in treatment of obsessive–compulsive disorder. Progress in Neuropsycho-pharmacology and Biological Psychiatry, 33(8):1513-1516. Seenan Rekha G, Kaleena PK, Elumalai D, Srikumaran MP and Maheswari VN. 2018. Efects of vermicompost and plant growth enhancers on the exo‑morphological features of Capsicum annum (Linn.) Hepper. International Journal of Recycling of Organic Waste in Agriculture, Shadanpour F, Mohammadi Torkashvand A and Hashemi Majd K. 2011. The effect of cow manure vermicompost as the planting medium on the growth of Marigold. Annals of Biological Research, 2(6):109-115. Shridhar BS. 2012. Review: nitrogen fixing microorganisms. International Journal of Microbiological Research, 3(1):46-52 Singh A, Karmegam N, Singh GS, Bhadauria T, Chang SW, Awasthi MK, Sudhakar S, Arunachalam KD, Biruntha M and Ravindran B. 2020. Earthworms and vermicompost: an eco-friendly approach for repaying nature’s debt. Environmental Geochemistry and Health, 42(6):1617–1642 Stefan M, Munteanu N, Stoleru V, Mihasan M and Hritcu L. 2013. Seed inoculation with plant growth promoting Rhizobacteria enhances photosynthesis and yield of runner bean (Phaseolus coccineus L). Scientia Horticulturae, 151: 22-29. Suthar S. 2009. Impact of vermicompost and composted farmyard manure on growth and yield of garlic (Allium stivum L) field crop. International Journal of Plant Production, 3(1):27-38. Talaei GH and Dehaghi MA. 2015. Effects of biological fertilizers on quantitative and qualitative yield of cumin medicinal plant (Cuminum cyminum L). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 30(6):932-942.(in Persian). Teixido M, Pignatello JJ, Beltran JL, Granados M and Peccia J. 2011. Speciation of the ionizable antibiotic sulfamethazine on black carbon (biochar). Environmental Science & Technology, 45(23):10020-10027. Theunissen J, Ndakidemi PA and Laubscher CP. 2010. Potential of vermicompost produced from plant waste on the growth and nutrient status in vegetable production. International Journal of the Physical Sciences, 5(13):1964-1973. Vafadar F, Amooaghaie R and Otroshy M. 2014. Effects of plant-growth-promoting rhizobacteria and arbuscular mycorrhizal fungus on plant growth, stevioside, NPK, and chlorophyll content of Stevia rebaudiana. Journal of Plant Interactions, 9(1):128-136. Wang N, Liu M, Guo L, Yang X and Qiu D. 2016. A novel protein elicitor (PeBA1) from Bacillus amyloliquefaciens NC6 induces systemic resistance in tobacco. International Journal of Biological Sciences, 12(6):757-767. Wu SC, Cao ZH and Li ZG. Cheung KC and Wong MH. 2005. Effects of biofertilizers containing Nfixer, P and K solubilizer and AM fungi on maize growth: a greenhouse trail. Journal Geoderma, 125(1-2):155-166. Han SH, An JY, Hwang J, Kim SB and Park BB. 2016. The effects of organic manure and chemical fertilizer on the growth and nutrient concentrations of yellow poplar (Liriodendron tulipifera Lin) in a nursery system. Forest Science and Technology, 12(3):137-143 Youssef AA, Edri AE and maa AM. 2004. A comparative study between some plant growth regulators and certain growth hormones producing microorganisms on growth and essential oil composition of Salvia officinalis L. Plant Annals of Agricultural Science, 49:299-311. Zając G, Szyszlak-Bargłowicz J, Gołębiowski W, Szczepanik M, Zając G, Szyszlak- Bargłowicz J, Gołębiowski W and Szczepanik M. 2018. Chemical characteristics of biomass ashes Energies, 11:2885. Zarshenas M, Dabaghian F and Moein M. 2016. An overview on phytochemical and pharmacological aspects of Echium amoenum. The Natural Products Journal, 6(4):285-291. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 488 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 269 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||