تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,303 |
تعداد مقالات | 16,020 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,485,638 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,213,104 |
صنعت نفت و گاز در سرخس وپیامدهای اقتصادی آن: نگاهی کیفی به نگرش ذینفعان محلی(دهیاران روستاها) | ||
جامعه شناسی اقتصادی و توسعه | ||
دوره 11، شماره 1، تیر 1401، صفحه 117-147 اصل مقاله (598.82 K) | ||
نوع مقاله: پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jeds.2022.47149.1546 | ||
نویسندگان | ||
حسن فخری زاده* 1؛ حسین میرزایی2 | ||
1دانشجوی دکتری جامعهشناسی اقتصادی و توسعه دانشکده ادبیات و علوم انسانی ، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||
2استادیار دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||
چکیده | ||
پژوهش حاضر بر آن است با رویکرد برساختی-تفسیری به کشف و بررسی پیامدهای اقتصادی صنعت نفت و گاز از منظر تجربه زیسته ذینفعان محلی بپردازد. داده های این مطالعه کیفی از طریق مصاحبه عمیق گردآوری شده و از روش نظریه زمینه ای برای تحلیل داده ها استفاده شده است. با روش نمونه گیری نظری و هدفمند با 19 نفر از دهیاران روستاهای بخش مرکزی شهرستان سرخس مصاحبه گردید و نهایتا داده های گردآوری شده در قالب 27 مقوله محوری و یک مقوله هسته مورد کدگذاری و تحلیل قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان می دهد که بر اساس تفسیرها و تجربیات شکل گرفته در میان ذهنیت کنشگران محلی(دهیاران)، صنعت نفت و گاز در این منطقه پیامدهای اقتصادی مختلفی را در بر داشته است. از یک سو مؤلفه هایی همچون عدم تحرک اجتماعی، فقدان قدرت چانه زنی، منفعت طلبی شرکت ها، نفوذ و اقتدار شرکتی شرایط علی لازم را برای شکل گیری نوعی ساختار اقتصادی دوگانه(مبتنی بر مرکز/پیرامون) در صنعت نفت و گاز فراهم نموده است. از سوی دیگر تبعیض منطقه ای، اتخاذ رویکرد غیربومی گزینی، نابرابری اجتماعی، و فقدان نظارت این شرایط دوگانه را تسهیل و تقویت نموده است(عوامل مداخله گر). در شرایط خصوصی سازی شرکت ها(شرایط زمینه ای) ، ذینفعان محلی به میانجی دو راهبرد «مقاومت(اعتراض)» و «انفعال(پذیرش)» نسبت به این ساختار اقتصادی دوگانه واکنش نشان می دهند. یافته های مطالعه حاضر حاکی است که پیامدهای اقتصادی متعددی همچون ظهور قشرهای جدید، استثمار نیروی کار، تعارض منافع، تعارض هویتی، موقتی سازی نیروی کار و... در بسترهای صنعت نفت و گاز برساخته شده اند. در چنین زمینه ای کنشگران و اجتماع محلی، یا با ساختار دوگانه موجود«سازگار و همگرا» شده یا اینکه به سمت «ناسازگاری و واگرایی» سوق داده شده اند(مقوله هسته). | ||
کلیدواژهها | ||
کلید واژه ها: ساختار اقتصادی دوگانه؛ مقاومت/انفعال؛ تعارض منافع؛ ظهور قشرهای جدید؛ ذینفعان محلی | ||
مراجع | ||
ازکیا، مصطفی و غفاری، علامرضا (1397). جامعهشناسی توسعه، تهران: کیهان.
اکبری، صادق و عبدالهی، مجید (1387). مجموعه قوانین و مقررات ده و دهیاری، تهران: قلمستان هنر.
امینینژاد، غلامرضا (1394). تحلیل بررسی اثرات قطب صنعتی پارس جنوبی بر ساختار روستاهای استان بوشهر نمونه (شهرستانهای عسلویه، کنگان ، دیر و جم). فصلنامه علمی-پژوهشی برنامهریزی فضایی، 1(16)، 101-122.
ایمان، محمدتقی (1390). مبانی پارادایمی روشهای کمی و کیفی تحقیق در علوم انسانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
توسلی، غلامعباس (1384). نظریههای جامعهشناسی، تهران: سمت.
طالبیان، امیر و فاضلی، محمد (1392). اهمیت راهبردی تحلیل پیامدهای اجتماعی دیدگاههای نظری حاکم بر توسعه صنعت نفت و گاز. فصلنامه راهبرد، 22(66)، 179-211.
طالبیان، سید امیر و ملاکی، احمد (1391). ارائه مدلی برای ارزیابی تاثیرات اجتماعی در صنعت نفت و گاز ایران. فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی-فرهنگی، 1(3)، 162-186.
طالبیان، سید امیر، فاضلی، محمد و عقیل دغاغله (1387). تحلیل تاثیر اجتماعی توسعه صنعتی در منطقه عسلویه. نامه علوم اجتماعی، 33، 56-75.
طالبیان، سیدامیر و عمرانی مجد، عبداله (1388). بررسی وضعیت اجتماعی جزیره خارک و تأثیر آن بر محیط زندگی کارکنان صنعت نفت. فصلنامه مدیریت و منابع انسانی در صنعت نفت، 3(6)، 21-45.
غلامیپور، اسماعیل و کلانتری، عبدالحسین (1396). شکلگیری جامعه دوگانه در شهرهای نفتی ایران با تأکید بر شهرستان ماهشهر. فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، 6(35)، 107-139.
فرضی، شهرام و ازکیا، مصطفی (1395). تحلیل جامعه شناختی پیامدهای حضور صنعت نفت بر توسعه اجتماعی- فرهنگی مناطق نفت خیز از منظر ذینفعان محلی (مورد مطالعه: ساکنان حوزه میدان نفتی دارخوین). توسعه محلی(روستایی-شهری)، 8(2)، 221-244.
فلیک، اووه (1391). درآمدی بر روش تحقیق کیفی، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
صادقی فسایی، سهیلا (1385). ارائه یک الگوی مفهومی برای مسائل و انحرافات اجتماعی و راهحلهای کاهش آن در عسلویه. مجله جامعهشناسی ایران، 2(7)، 119-146.
کاضمیان، غلامرضا، قربانیزاده، وجهالله و محمدجواد موسوی (1396). ارزیابی کلی نقش مدیریت شهری در کنترل پیامدهای رشد صنعت نفت و گاز در شهر عسلویه. فصلنامه برنامهریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 8(30)، 226-264.
گیدنز، آنتونی (1387). جامعهشناسی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
معیدفر، سعید (1389). نفت، دوگانگی، مقاومت و وابستگی: نتایج دو بررسی در بهرگان و عسلویه. مجله توسعه روستایی، 1(2)، 48-78.
محسنی تبریزی، علیرضا و فرامرزی، فرزانه (1391). نقش صنعت نفت در توسعه اجتماعی-اقتصادی شهر گچساران از دیدگاه شهروندان. مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 4(4)، 36-45.
موسوی، سیدعارف و طالشی، مصطفی (1396). حقوق و قوانین روستایی، تهران: ستایش حقیقت: سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور.
نایبی، هوشنگ و همکاران (1396). تئوری آنومی دورکیم و مرتون، شباهتها، تفاوتها و شیوههای اندازهگیری. فصلنامه علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی، 66(17)، 9-51.
نوری ثانی و همکاران (1399). آثار و پیامدهای اجتماعی و فرهنگی مدیریت آزادسازی مخازن سدها (نمونه موردی: سد آزاد). فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی،26(87)، 179-216.
نیکخواه، هدایتالله و بهزادی، سجاد (1395). بررسی تأثیرات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی تأسیسات صنعتی بر فرایند توسعه (نمونه موردی شهرستان جم). مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 8(4)، 83-99.
نوغانی دخت بهمنی، محسن، محمدی، فردین و مهدی کرمانی (1398). خلق نظریه در مطالعات کیفی (رویکردی کاربردی به نظریه زمینهای)، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
Anguelovski, Isabelle. (2011). Understanding the Dynamics of Community Engagement of Corporations in Communities: The Iterative Relationship Between Dialogue Processes and Local Protest at the Tintaya Copper Mine in Peru. Society & Natural Resources: An International Journal, 24, 384-399. Chidi Nzeadibe, Thaddeus & Kelechukwu Ajaero, Chukwuedozie (2015). Integrating Community Perceptions and Cultural Diversity in Social Impact Assessment in Nigeria. Environmental Impact Assessment Review, 55, 74-83. Dana, Leo Paul & Anderson, Robert Brent (2009).A Study of the Impact of Oil and Gas Development on the Dene First Nations of the Sahtu(Great Bear Lake) Region of the Canadian Northwest Territories(NWT). Journal of Enterprising Communities : People and Places in the Global Economy, 3(1), 94-117. Kelman, Ilan & Loe, Julia S.P.(2016). Local Perceptions of Corporate Social Responsibility for Arctic Petroleum in the Barents Region. Arctic Review on Law and Politics,7(2),152-178. Kemp, Deanna & Owen, John R.(2013). Community Relations and Mining: Core to Business but not “Core Business”. Resources Policy, 38, 253-531. Loe, Julia S.P & Kelman,Ilan.(2016).Arctic Petroleum’s Community Impacts: Local Perceptions from Hammerfest, Norway.Energy Research & Social Science. Okuthe, Isaiah K.(2015). Environmental and Social Challenges of Oil and Gas Exploration in Kenya. International Journal of Innovation and Scientific Research, 17(1), 164-174. Spangler, Ingrid S. & Pompper, Donnalyn.(2011). Corporate Social Responsibility and the Oil Industry: Theory and Perspective Fuel a Longitudinal View. Public Relations Review, 37, 217-225. Van Ban, Tran & Hadikusumo, Bonaventura H.W.(2017). Culture EPC Oil and Gas Project in Vietnam: Grounded Theory. International Journal of Energy Sector Management, 11(3), 366-386. Ventura, Jose & Jauregui, Kety.(2017). Business-Community Relationships for Extractive Industries: A Case Study in Peru. Brazilian Administration Review, 14(2), 1-24. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 444 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 274 |