دانشگاه تبریز
فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)

 آمار

تعداد نشریات43
تعداد شماره‌ها1,253
تعداد مقالات15,411
تعداد مشاهده مقاله51,245,828
تعداد دریافت فایل اصل مقاله14,253,982
نعمتی, محمد علی, شهیدانی, شهاب, شاهرخی, سید علاء الدین, ثواقب, جهانبخش. (1401). بازتاب تاریخ‎نگاری هنر در تاریخ‎نگاری سیاسی صفویان (با تأکید بر هنر خوش‌نویسی). سامانه مدیریت نشریات علمی, 13(30), 141-179. doi: 10.22034/jiiph.2022.14825
محمد علی نعمتی; شهاب شهیدانی; سید علاء الدین شاهرخی; جهانبخش ثواقب. "بازتاب تاریخ‎نگاری هنر در تاریخ‎نگاری سیاسی صفویان (با تأکید بر هنر خوش‌نویسی)". سامانه مدیریت نشریات علمی, 13, 30, 1401, 141-179. doi: 10.22034/jiiph.2022.14825
نعمتی, محمد علی, شهیدانی, شهاب, شاهرخی, سید علاء الدین, ثواقب, جهانبخش. (1401). 'بازتاب تاریخ‎نگاری هنر در تاریخ‎نگاری سیاسی صفویان (با تأکید بر هنر خوش‌نویسی)', سامانه مدیریت نشریات علمی, 13(30), pp. 141-179. doi: 10.22034/jiiph.2022.14825
نعمتی, محمد علی, شهیدانی, شهاب, شاهرخی, سید علاء الدین, ثواقب, جهانبخش. بازتاب تاریخ‎نگاری هنر در تاریخ‎نگاری سیاسی صفویان (با تأکید بر هنر خوش‌نویسی). سامانه مدیریت نشریات علمی, 1401; 13(30): 141-179. doi: 10.22034/jiiph.2022.14825

بازتاب تاریخ‎نگاری هنر در تاریخ‎نگاری سیاسی صفویان (با تأکید بر هنر خوش‌نویسی)

فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
مقاله 8، دوره 13، شماره 30، فروردین 1401، صفحه 141-179    اصل مقاله (826.02 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jiiph.2022.14825
نویسندگان
محمد علی نعمتی1؛ شهاب شهیدانی* 2؛ سید علاء الدین شاهرخی2؛ جهانبخش ثواقب2
1دانشجوی دکتری تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه لرستان
2استادیار دانشگاه لرستان
چکیده
تاریخ‎نگاری سیاسی از ویژگی‎های کلی تاریخ‎نگاری صفویان است که تکیه اصلی آن بر وقایع سیاسی و نظامی است و عنایت کم‎تری به امور اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و هنری داشته است. با وجود این رویکرد غالب در تاریخ‎نگاری سیاسی، اما با حمایت مؤثر صفویان از هنر و علاقه‎مندی برخی از مورّخان سیاسی به هنر خوش‌نویسی که در زمره منشیان، کاتبان و خوش‌نویسان دربار بودند، اهمیت و حجم مطالب ثبت‌شده درباره خوش‌نویسی، نسبت به سایر هنرهای دیگر در جایگاه نخست قرار گرفت. همچنین تحت تأثیر ویژگی‎های تاریخ‎نگاری ‎سیاسی، کتاب گلستان ‎هنر به‌مثابۀ نخستین تاریخ‎نگاری جدی در هنر ایران نگاشته شد که نشان‎دهندۀ ارزش و برتری هنر خوش‌نویسی از دریچۀ تحولات سیاسی و کانون دربار صفویه نسبت به سایر هنرهاست. در این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی، چگونگی بازتاب تاریخ‎نگاری هنر خوش‌نویسی در تاریخ‎نگاری سیاسی عصر صفویه بررسی شده است. یافته‎های پژوهش بیانگر آن است که ذکر جایگاه و منزلت، احوال بزرگان خوش‌نویسی، تاریخچه و اقلام مختلف خطوط و توجه خاص به قلم نستعلیق، طبقه‎بندی خوش‌نویسان و مهاجرت‎های آنان در تاریخ‎نگاری سیاسی این دوره بازتاب یافته است.
کلیدواژه‌ها
صفویان؛ تاریخ‎نگاری سیاسی؛ خوش‌نویسی؛ هنر؛ خط
مراجع
منابع

کتاب‌ها

  • آژند، یعقوب (1390)، میرعماد، تهران، امیرکبیر.
  • آژند، یعقوب (1398)، از کارگاه تا دانشگاه پژوهشی در نظام آموزشی استاد – شاگردی، تهران، فرهنگستان هنر.
  • اشپولر، و دیگران (1388)، تاریخ‎نگاری در ایران، ترجمه یعقوب آژند، تهران، گستره.
  • اصفهانی، محمدمعصوم بن خواجکی (1368)، خلاصه‎السیر، تهران، علمی.
  • افوشته‎ای نظنزی، محمودبن هدایت‎الله (1373)، نقاوه‎الآثار فی ذکرالاخیار، به‎اهتمام احسان اشراقی، چ2، تهران، علمی و فرهنگی.
  • اولئاریوس، آدام (1363)، سفرنامه آدام‎اولئاریوس، ترجمه احمد بهپور، تهران، سازمان انتشاراتی و فرهنگی ابتکار.
  • بداونی، عبدالقادربن ملوکشاه (1869م)، منتخب‎التواریخ، جلد 3، کلکته، کالج برس.
  • برک، سلیمان (1396)، خوش‌نویسان استانبول، مترجمان، مهدی قربانی، ثریا منیری، تهران، پیکره.
  • بلر، شیلا (1397)، خوش‌نویسی اسلامی، ترجمه ولی‎الله کاووسی، تهران، فرهنگستان هنر.
  • بورکهارت، تیتوس (1376)، فرهنگ رنسانس، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران، طرح نو.
  • ترکمان، اسکندربیگ (1382)، تاریخ عالم‎آرای عباسی، جلد1و2، تهران، امیرکبیر.
  • ثواقب، جهانبخش (1387)، منابع و مآخذ تاریخ صفویه، شیراز، میتراس.
  • جعفریان، رسول (1387)، کتاب و کتابخانه در دوره صفوی، مقالات‎تاریخی، دفترسوم، قم، دلیل ما.
  • جملی‎کارری، جووانی‎فرانچسکو (1383)، سفرنامه، ترجمه عباس نخجوانی و عبدالعلی‎کارنگ، تهران، علمی و فرهنگی.
  • جنابدی، میرزابیگ (1378)، روضه‎الصفویه، به‎اهتمام‎ غلامرضا مجد، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشاریزدی.
  • حزین لاهیجی، محمّدعلى (1334)، تذکرۀ‎ حزین، اصفهان، کتابفروشى تأیید.
  • حزین لاهیجی، محمدعلی (1375)، تاریخ و سفرنامه حزین، تحقیق و تصحیح علی دوانی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  • حسینی استرآبادی، حسن بن مرتضی (1366)، تاریخ سلطانی: از شیخ صفی تا شاه‎صفی، تهران، علمی.
  • حسینی تفرشی، محمدحسین‎بن فضل‎الله (1390)، منشآت تفرشی (مجموعه‎ای از نامه‎های اخوانی و دیوانی دوران صفویه)، تصحیح و تعلیقات محسن بهرام‎نژاد، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
  • حسینی سوانح‎نگار تفرشی، ابوالمفاخربن فضل‎الله (1388)، تاریخ شاه صفی (تاریخ تحولات ایران در سال‎های 1038-1052 ق.)، تصحیح و تعلیقات محسن بهرام‎نژاد، تهران، میراث مکتوب.
  • حسینی، خورشاه بن قباد (1379)، تاریخ ایلچی نظام شاه، به‎تصحیح محمدرضا نصیری و گوئیچی‎هانه‎دا، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
  • دبیران دبیرخانه شاه سلیمان صفوی (1388)، منشآت سلیمانی، به‎کوشش رسول جعفریان، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد محلس شورای اسلامی.
  • راوندی، محمدبن‎ علی (1383)، راحه‎الصدور و آیه‎السرور در تاریخ آل‎سلجوق، به‎‎سعی‎ و تصحیح‎: محمد اقبال، تهران، امیرکبیر.
  • روملو، حسن‎بیگ (1357)، احسن‎التواریخ، به‎تصحیح عبدالحسین نوائی، تهران، بابک.
  • ریاحی، محمدامین (1369)، زبان و ادب فارسی در قلمرو عثمانی، تهران، پاژند.
  • ریزمن، لئونارد؛ انگویتا، ماریانو اف (1383). جامعه‎شناسی قشرها و نابربری‎های اجتماعی، ترجمه محمد قلی‎پور، تهران: دقت.
  • ژرمیاس، اوا. ام (1387)، تاریخ پیوستگی‎های فرهنگ ایران با فرهنگ زبان‎های ترکی در سده 11-17، ترجمه عباسقلی ‎غفاریفرد، تهران، امیرکبیر.
  • سمرقندی، دولتشاه (1338)، تذکره الشعرا، تهران، کلاله خاور.
  • سودآور، ابوالعلاء (1380)، هنر دربارهای ایران، ترجمه ناهید محمد شمیرانی، تهران، کارنگ.
  • شاردن، جان (1374)، سفرنامه شاردن، ترجمه اقبال یغمایی، ج3، تهران، توس.
  • شاملو، ولی‎قلی‎بن‎داودقلی (1374)، قصص‎الخاقانی، جلد2، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  • شهیدانی، شهاب (1398)، تحولات خوش‌نویسی عصر صفوی با تأکید برآثار و احوال علیرضا عباسی، اصفهان، دانشگاه اصفهان با همکاری قطب مطالعات صفوی و کانون فرهنگی– هنری مساجد.
  • شیمل، آن ماری (1368). خوش‌نویسی و فرهنگ اسلامی، ترجمه اسدالله آزاد، مشهد: آستان قدس رضوی.
  • صادقی‎بیگ افشار (1327)، مجمع‎الخواص، ترجمه عبدالرسول خیام‎پور، تبریز، اخترشمال.
  • صالح طباطبایی (1388)، مجموعه مقالات نگارگری در نظر و عمل، تهران، فرهنگستان هنر.
  • ظهیرالدین‎محمدبابر (بی تا)، بابرنامه یا تزوک‎بابری، بی‎جا، بی‎نا.
  • عالی‎افندی، مصطفی (1369)، مناقب‎هنروران، تهران، سروش.
  • غفاری قزوینی، قاضی‎احمد (1343)، تاریخ جهان‎آرا، تهران، کتابفروشی‎حافظ.
  • فریدون‎بیگ، احمد فریدون توقیعی (1274)، منشآت‎السلاطین، ج2، استانبول.
  • فضائلی، حبیب الله (1390)، اطلس خط، تهران، سروش.
  • قدیمی قیداری، عباس (1396)، تاریخ‎نویسی در ایران (از ابوعلی‎بلعمی تا آقاخان)، تهران، سمت.
  • کمپفر، انگلبرت (1363)، سفرنامه، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران، خوارزمی.
  • کوتین، شعله‎آلیسیا (1388)، تاریخ‎نویسی در روزگار فرمانروایی شاه‎عباس صفوی، تهران، دانشگاه ‎اصفهان.
  • گیدنز، آنتونی (1384). جامعه‎شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نی.
  • مایل هروی، نجیب (1372)، کتاب‎آرایی در تمدن اسلامی، مشهد، آستان‎ قدس ‎رضوی.
  • محمدحسن، زکی (1388). هنر ایران در روزگار اسلامی، ترجمه محمد ابراهیم اقلیدی، تهران، صدای معاصر.
  • مستوفی بافقی، محمد مفید (1340)، جامع مفیدی، به‎کوشش ایرج افشار، تهران، چاپخانه رنگین.
  • مشیزی، میرمحمدسعید (1369)، تذکره صفویه کرمان، به‎تصحیح باستانی پاریزی، تهران، علم.
  • منجم یزدی، کمال‎بن جلال (1397)، زبده‎التواریخ، تحقیق و تصحیح غلامرضا مهدوی راونجی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  • منجم، مولاجلال‎الدین (1366)، تاریخ عباسی یا روزنامه ملاجلال، به‎کوشش سیف‎الله وحیدنیا، تهران، وحید.
  • منشی قزوینی، بوداق (1378)، جواهر‎الاخبار، تصحیح محسن بهرام‎نژاد، تهران، میراث مکتوب.
  • منشی قمی، احمدبن‎حسین (1383)‎، خلاصه‎التواریخ، جلد ۱، تهران، دانشگاه تهران.
  • منشی قمی، قاضی ‎میراحمد (1352)، گلستان هنر، به‎تصحیح احمد سهیلی‎خوانساری، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
  • میرزا سمیعا، محمدسمیع (1332)، تذکره‎الملوک، به‎کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران: کتابفروشی طهوری.
  • نصرآبادی، میرزاطاهر (1363)، تذکره نصرآبادی، تصحیح وحیددستگردی، تهران، فروغی.
  • نصیری، محمد ابراهیم ‎بن زین‎العابدین (1373)، دستور شهریاران، به‎کوشش محمدنادر نصیری ‎مقدم، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
  • نوایی، عبدالحسین (1368)، شاه‎طهماسب، مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی، تهران، ارغوان.
  • نورمحمدی، مهدی (1394)، عماد ملک خط، زندگی و آثار میرعماد سیفی قزوینی، تهران، علمی.
  • هایدماینر، ورنن (1393)، تاریخ تاریخ هنر (سیری در تاریخ تکوین نظریه هنر)، مترجم مسعود قاسمیان، فرهنگستان هنر، سمت، تهران.
  • واصفی، زین‎الدین‎محمود (1349)، بدایع‎الوقایع، جلد1، به‎تصحیح: الکساندربلدروف، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
  • واله‎اصفهانی، محمدیوسف (1372)، خلدبرین، ایران در روزگارصفویان، به کوشش میرهاشم محدث، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشاریزدی.
  • وحیدقزوینی، محمدطاهربن‎حسین (1383)، تاریخ جهان‎آرای‎عباسی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مقاله‎‌ها

  • آژند، یعقوب، «تأثیر هنرمندان مکتب تبریز در شکل‎گیری و گسترش مکتب استانبول»، هنرهای زیبا، شماره41، 1389.
  • افشار، ایرج، «از گنج‎خانه‎ی متون، خط، قلم و کاغذ نسخه»، نامه‎بهارستان، شماره1، 1381.
  • پات، فریبا، احمدرضا خضری و مهرانگیز مظاهری، «خوش‌نویسی در آغاز عصرصفوی: تحولات، کارکردها، حامیان و هنروران»، پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی، شماره 1، 1390.
  • پردنجانی‎رحیمی، حنیف، «دو نگرش به تاریخ هنر:مطالعه تطبیقی فلسفه تاریخ هنر قاضی احمدقمی و جورجو وازاری در گلستان هنر و زندگی هنرمندان»، فصلنامه مطالعات تطبیقی هنر، شماره 16، 1397.
  • حسنین، آزاده، «مطالعه تطبیقی گلستان هنر و مناقب هنروران»، مطالعات تاریخ اسلام، شماره30، 1395.
  • سوچک، پریسیلا، «خوش‌نویسی در اوایل دوره صفوی»، ترجمه ولی‎الله کاووسی، گلستان هنر، شماره10، 1386.
  • صفت‎گل، منصور، «تاریخ‎نویسی در ایران عصر صفوی؛ مراحل و گونه‎شناسی»، پژوهش‎های علوم تاریخی، شماره1، 1388.
  • فرنی، اریک، «روشهای تاریخ‎نگاری هنر و سیر تحول آن‌ها»، ترجمه: زهرا اهری، فصلنامه خیال (فرهنگستان هنر)، 1383.
  • قیومی‎بیدهندی، مهرداد، فاطمه ‎گلدار (1394)، «تاریخ هنر بر محور هنرمند در دوجهان»، فصلنامه مطالعات تطبیقی هنر، شماره9، 1394.
  • میرزایی‎مهر، علی‎اصغر، «مقایسه تطبیقی گلستان هنر با مناقب هنروران، بخش نقاشی و نقاشان»، هنرهای زیبا (هنرهای تجسمی)، شماره49، 1391.
  • نیشابوری، فاضل، «بررسی و مقایسه دستورالعمل‎های مندرج در رساله‎های خوش‌نویسی فارسی»، نامه‎بهارستان، شماره 7 و 8، 1382.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 369
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 248


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب