آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شماره‌ها | 1,272 |
| تعداد مقالات | 15,719 |
| تعداد مشاهده مقاله | 51,824,602 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 14,664,502 |
واکاوی پیشرانهای کلیدی موثر بر گسترش اسکان غیررسمی با رویکرد آینده پژوهی، نمونه موردی سکونتگاههای غیررسمی کلانشهر تبریز | ||
| جغرافیا و برنامهریزی | ||
| مقاله 2، دوره 27، شماره 83، اردیبهشت 1402، صفحه 13-26 اصل مقاله (1.39 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/gp.2023.14300 | ||
| نویسندگان | ||
| محمود پروین‌زاد1؛ رضا ولی‌زاده* 2؛ کریم حسین‌زاده دلیر3؛ حسن احمدزاده2 | ||
| 1دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران. | ||
| 2استادیار گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران. | ||
| 3استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی‌شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران. | ||
| چکیده | ||
| یکی از مهمترین چالشهای پیش روی مدیریت شهری، اسکان غیررسمی است. این پدیده از پیامدهای نامطلوب شهرنشینی در جهان معاصر است که به ویژه در نتیجه صنعتی شدن شتابان و نابرابریهای منطقهای شکل گرفته و به دلیل محرومیت و عدم برخورداری سکونتگاههای غیررسمی از تسهیلات زندگی شهری در قیاس با دیگر نواحی شهری، آنها را کانون مسائل و مشکلات حاد شهری و ضد توسعه پایدار انسانی نموده است. وضعیت موجود سکونتگاههای غیررسمی نشان میدهد که برنامه‌ریزی‌ها، پیش‌بینی‌ها و اقدامات انجام‌شده برای برای رفع معضلات این پدیده به‌ویژه در کلانشهر تبریز، کارایی آن‌چنانی نداشته است به گونهای که گسترش پهنه‌های سکونتگاههای غیررسمی در این شهر خود دلیلی بر این ادعاست. بدین منظور در این پژوهش سعی گردیده است که به‌صورت سیستمی و نظاممند پیشرانهای کلیدی مؤثر بر شکلگیری و گسترش اسکان غیررسمی در محدوده کلانشهر تبریز شناسایی و تحلیل شوند. روش تحقیق در مطالعه‌ی حاضر آمیخته (کمی-کیفی) با ماهیت تحلیلی-اکتشافی میباشد .در این پژوهش ابتدا با تکنیک پویش محیطی و دلفی، 64 عامل اولیه در پنج حوزه مختلف استخراج‌شده و سپس با استفاده از روش دلفی مدیران، ماتریس اثرات متقاطع مؤلفه‌ها تشکیل گردیده است. در مرحله بعدی از طریق نرمافزار میکمک نسبت به تحلیل ماتریس اقدام شده است. نتایج حاصل از پراکندگی متغیرها در محور تأثیرگذاری و تأثیرپذیری عوامل در نرمافزار میکمک، حاکی از ناپایداری سیستم در محدوده موردمطالعه است و بر همین اساس پنج دسته متغیر مورد شناسایی قرار گرفت. درنهایت با توجه به امتیاز بالای اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم عوامل، هجده عامل اصلی بهعنوان پیشرانهای کلیدی در شکلگیری و گسترش اسکان غیررسمی منطقه مورد شناسایی قرار گرفتند. از بین پیشرانهای موردبررسی نیز، متغیرهای بخش اقتصادی بیشترین تأثیر را بر شکلگیری و گسترش اسکان غیررسمی در محدوده موردمطالعه داشتهاند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آینده پژوهی؛ ناپایداری شهری؛ اسکان غیررسمی؛ کلانشهر تبریز | ||
| مراجع | ||
|
امین زاده، سیامک (1396)، بررسی علل شکلگیری اسکانهای غیررسمی و ارائه راهکارهای بهینه جهت ساماندهی آن مطالعه موردی: محله علی آباد بوکان، پایاننامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه مراغه.
براتی، علی (1397)، ارزیابی عوامل موثر بر اسکان غیر رسمی و راهکارهای ساماندهی حاشیهنشینی در ایران، فصلنامه علمی تخصصی دانش انتظامی البرز، 6(21): 67-83.
بزی، خدارحم، کیانی، اکبر، صفرزایی، عبدالغنی (1395)، بررسی علل شکلگیری و راهکار مقابله حاشیهنشینی شهر زابل با تأ کید بر توانمندسازی، فصلنامه مطالعات شهری، 6(21): 17-28.
ترکمن نیا، نعیمه، قربانی، رسول، خوارزمی، امیدعلی (1397)، ارزیابی سیستمی عوامل شکلگیری و گسترش سکونتگاههای غیررسمی کلانشهر مشهد، جغرافیا و توسعه فضای شهری، 5(2): 23-42
تودارو، مایکل، (1382)، توسعه اقتصادی در جهان سوم، ترجمه غلامعلی فرجادی، کوهسار، تهران
حاج یوسفی، علی، (1381)، حاشیهنشینی شهری و فرایند تحول آن (قبل از انقلاب اسلامی)، فصلنامه هفتشهر، 1(8)، 12-24.
حافظنیا، محمدرضا، (1380)، راهبرد توزیع فضایی قدرت سیاسی در ایران از طریق توسعه نهادهای محلی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 61، 39-61.
حسامیان، فرخ، اعتماد، گیتی، حائری، محمدرضا (1377)، شهرنشینی در ایران. موسسه انتشارات آگاه، چاپ دوم، تهران
خان محمدی، عصمت، سرور، رحیم، استعلاجی، علیرضا (1399)، آینده نگاری تحولات اسکان غیررسمی در پهنه ی جنوبی حریم کلانشهر تهران، نگرش های نو در جغرافیای انسانی، 3(47): 149-170.
خلیلی، احمد، نورالهی، هانیه، رشیدی، نعیمع، رحمانی، مریم (1393)، ارزیابی سیاست‌های مسکن مهر در ایران و ارائه راهکارهایی برای بهبود آن، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات شهری، شماره 13، 83-92.
روستایی، شهریور، احدنژاد، محسن، اصغری زمانی، اکبر، زنگنه، علیرض، سعیدی، شهرام (1394)، ارزیابی فقر شهری در محلات اسکان غیررسمی شهر کرمانشاه با استفاده از مدل تحلیل عاملی (نمونه موردی محله دولت آباد و شاطرآباد سال 1385)، نشریه جغرافیا و برنامهریزی، 19(53)، 137-166.
زاهدزاهدانی، سیدسعید، (1369)، حاشیهنشینی، انتشارات دانشگاه شیراز.
سهلیوند، لیلا، حق پرست، فرزین، سلطانی، علیرضا، فرامرزی، مهسا (1400)، شناسایی و تحلیل پیشرانهای کلیدی مؤثر بر تامین مسکن مناسب برای گروه‌های کم‌درآمد در شهر تبریز، نشریه جغرافیا و برنامهریزی.
شریعتزاده، مریم، (1382)، ساختارهای مورد نیاز جهت مهار و ساماندهی حاشیهنشینی در ایران، مجموعه مقالات حاشیهنشینی و اسکان غیررسمی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران
عیسی زاده، ابراهیم، صیدی، مصطفی (1391)، تحلیلی بر اسکان غیررسمی و تعیین ضریب تأثیر عاملها با استفاده از مدل تحلیل مسیر؛ مورد شناسی: شاطرآباد کرمانشاه، نشریه جغرافیا و برنامهریزی، 16(41)، 1-22.
ملکی، سعید، امانپور، سعید، زادولی خواجه، شاهرخ (1396)، سازمان یابی فضایی و گسترش سکونتگاههای غیررسمی در کلانشهر تبریز، فصلنامه پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری 5(1)، 107-124.
نعیمی، کیومرث، پورمحمدی، محمدرضا (1395)، شناسایی عوامل کلیدی موثر بر وضعیت آینده سکونتگاههای فرودست شهری سنندج با تاکید بر کاربرد آینده پژوهی، فصلنامه مطالعات شهری، 5(20): 53-64.
یزدانی بروجنی، فردین، (1382)، بررسی خصوصیلت ساختاری حاشیهنشینی در تهران، دانشگاه علوم بهزیستی.
Armiah, Ben.C. (2012), Slums as expressions of social exclusion: explaining the prevalence of slums in African countries UN Habitat, Nairobi, Kenya, Department Research & Capacity Development Branch
Bouwmeester, J and Hartmann, T, (2021), Unraveling the self-made city: The spatial impact of informal real estate markets in informal settlements, Cities, 108, 102966, pp: 1-8. https://doi.org/10.1016/j.cities.2020.102966.
Fentaw Baye, Fisseha Wegayehu, Solomon Mulugeta (2020), Dataset on demographic and Socio-economic triggers of informal settlements: a case study from the peri-urban areas of Woldia, Drivers of informal settlements at the peri-urban areas of Woldia: Assessment on the demographic and socio-economic trigger factors Land Use Policy, Volume 95, June 2020, 104-573
Geng, Y., Fujita, T., Bleischwitz, R., Chiu, A., & Sarkis, J. (2019), Accelerating the Transition to Equitable, Sustainable, and Livable Cities: Toward Post-Fossil Carbon Societies. Journal of Cleaner Production, 118020.
Godet. M., (2008), Strategic Foresight, Lipsor Working Paper, France, Paris.
Gordon, A., (2009), Future Savvy, American Management Association Press, New York
Goussous, J., & Tayoun, L. (2020), A holistic approach to slum reduction: finding gaps in Cairo’s ‘how-to-deal’model with international collected experience. Cities & Health, 1-15.
Guander, F., (1968), Souse Devlopment an Amorous Latin, Maspero, Paris
Kamalipour, H., & Dovey, K. (2019), Mapping the visibility of informal settlements. Habitat International, 85, 63-75.
Khalifa, M (2016), Evolution of informal settlements upgrading strategies in Egypt: From negligence to participatory development, Ain Shams Engineering Journal. 6(4), December 2015, Pp: 1151-1159.
Kuffer, M., Pfeffer, K., & Sliuzas, R, (2016), Slums from space - 15 years of slum mapping using remote sensing. Remote Sensing, Vol 8, No 6.
Menshawy, a.l. shafik, s. khedr. f (2016), Affordable Housing as a Method for Informal Settlements, Sustainable Upgrading Procedia - Social and Behavioral Sciences 223 (2016) 126 – 133.
Neuma W. (2007), Social research methods, 6thed. Upper Saddle River, NJ: Pearson Education, London.
Pablo A, Diego, G. (2020), The function and credibility of urban slums: Evidence on informal settlements and affordable housing in Chile, Cities. Volume 99.
Purwar, D., Sliuzas, R and Flacke, J, (2020), Assessment of cascading effects of typhoons on water and sanitation services: A case study of informal settlements in Malabon, Philippines, International Journal of Disaster Risk Reduction, 51, 101755, pp: 1-13. http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
Sarma Sadhu, S.L.N., Tiwari, G (2016), An activity pattern – destination land use choice model of low income households of informal settlements – Case study of Delhi. Transportation Research Part A: Policy and Practice, Vol.85, pp.265–275.
Shabat, A. M., & Tapamo, J.-R. (2017), A comparative study of the use of local directional pattern for texture-based informal settlement classification. Journal of Applied Research and Technology.
Sharma, A., Tiwari, G and Rao, K.R, (2020), Identifying mixed use indicators for including informal settlements as a distinct land use: Case study of Delhi, Transportation Research Procedia, 48: 1918–1930.
UN-Habitat (2016), Slums of the word, the face of urban poverty in the new millennium.
United Nations (2018), World Urbanization Prospects The 2014 Revision, The Department of Economic and Social Affairs of the United Nations, New York.
World Bank. )2020), World bank database. https://data.worldbank.org.cn/. Accessed 13 May 2020.
Yang, C., Xia, R., Li, Q., Liu, H., Shi, T., & Wu, G. (2021), Comparing hillside urbanizations of Beijing-Tianjin-Hebei, Yangtze River Delta and Guangdong–Hong Kong–Macau greater Bay area urban agglomerations in China. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 102, 102460.
Zeilhofer, Peter, Valdinir Piazza Topanotti, (2008), GIS and ordination techniques for evaluation of environmental impacts in informal settlements: A case study from Cuiaba, central Brazil", Applied Geography 28.
Zhang, Y. (2018), The credibility of slums: Informal housing and urban governance in India. Land use policy, 79, 876-890. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 478 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 275 |
||