دانشگاه تبریز
فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)

 آمار

تعداد نشریات43
تعداد شماره‌ها1,253
تعداد مقالات15,411
تعداد مشاهده مقاله51,245,944
تعداد دریافت فایل اصل مقاله14,254,162
شریعتی, نائله, بهرام نژاد, محسن, عادل فر, باقرعلی, فلاح توتکار, حجت. (1400). تأثیر فقه شیعه بر جایگاه زنان در نظام خانوادۀ عصر قاجار (از آغاز تا مشروطیت 1210-1324 ﻫ./1796-1906 م.). سامانه مدیریت نشریات علمی, 12(28), 105-130. doi: 10.22034/jiiph.2021.14170
نائله شریعتی; محسن بهرام نژاد; باقرعلی عادل فر; حجت فلاح توتکار. "تأثیر فقه شیعه بر جایگاه زنان در نظام خانوادۀ عصر قاجار (از آغاز تا مشروطیت 1210-1324 ﻫ./1796-1906 م.)". سامانه مدیریت نشریات علمی, 12, 28, 1400, 105-130. doi: 10.22034/jiiph.2021.14170
شریعتی, نائله, بهرام نژاد, محسن, عادل فر, باقرعلی, فلاح توتکار, حجت. (1400). 'تأثیر فقه شیعه بر جایگاه زنان در نظام خانوادۀ عصر قاجار (از آغاز تا مشروطیت 1210-1324 ﻫ./1796-1906 م.)', سامانه مدیریت نشریات علمی, 12(28), pp. 105-130. doi: 10.22034/jiiph.2021.14170
شریعتی, نائله, بهرام نژاد, محسن, عادل فر, باقرعلی, فلاح توتکار, حجت. تأثیر فقه شیعه بر جایگاه زنان در نظام خانوادۀ عصر قاجار (از آغاز تا مشروطیت 1210-1324 ﻫ./1796-1906 م.). سامانه مدیریت نشریات علمی, 1400; 12(28): 105-130. doi: 10.22034/jiiph.2021.14170

تأثیر فقه شیعه بر جایگاه زنان در نظام خانوادۀ عصر قاجار (از آغاز تا مشروطیت 1210-1324 ﻫ./1796-1906 م.)

فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
مقاله 6، دوره 12، شماره 28، مهر 1400، صفحه 105-130    اصل مقاله (459.22 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jiiph.2021.14170
نویسندگان
نائله شریعتی1؛ محسن بهرام نژاد* 2؛ باقرعلی عادل فر2؛ حجت فلاح توتکار3
1دانشجوی دکتری تاریخ دوره اسلامی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین
2دانشیار دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین
3استادیار دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین
چکیده
پژوهش‎ حاضر به مشخص کردن چگونگی تأثیر فقه امامیه بر وضعیت زنان در نظام خانواده از آغاز دورۀ قاجار تا دوران مشروطه می‎پردازد، و نتایج حاصل از آن می‎تواند به فهم جنبه‎هایی از واقعیت‎های زندگی جامعۀ زنان در‎ ایران عهد قاجار کمک نماید. این پژوهش با رویکرد تاریخی و به‎روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از داده‎های کتابخانه‎ای، روند استقرار اندیشۀ فقهی امامیه در ایران، وضعیت زنان دورۀ قاجار در نظام خانواده، جایگاه خانوادگی زنان در گفتمان فقهی شیعه، و رابطۀ میان فقه امامیه و وضعیت خانوادگی زنان در عصر قاجاریه را مورد بررسی قرار می‎دهد. جامعۀ اسلامی ایران در حوزۀ‎ نظام خانواده از احکام فقهی امامیه به‎عنوان اندیشۀ مسلط اجتماعی پیروی می‎کردند، و عرف‎وعادات قادر نبودند که در تقابل با اصول مذهبی قرار گیرند؛ چنان‎که احکام اجتهادی-اختصاصی زنان با ارجاع به آیات‎وروایات مورد استناد فقها قرار می‎گرفتند. زنان در نظام خانوادۀ قاجاری از جایگاه فرودست‎تری‎ نسبت‎به مردان برخوردار بودند. فقه امامیه که در جامعه تنها نقش همسری و مادری را به زنان اختصاص می‎داد، مرجع ترسیم احکام خود را خداوند و هدف آن را تأمین سعادت خانواده و اجتماع و اجرای عدالت می‎دانست و جامعه و حکومت را در عدم‎پذیرش این قوانین، نامشروع قلمداد می‎کرد. پیروی از احکام فقهی از برخی جهات از نتایج سودمندی در روابط اعضای خانواده برخوردار بود، اما از سوی دیگر در بسیاری موارد اندیشۀ فقهی در دستیابی به برخی اهداف منسوب به احکام خود ناموفق عمل می‎کرد. با توجه به عدم موفقیت فقه امامیه به‎عنوان اندیشۀ مسلط اجتماعی در دستیابی به اهدافش از یک‎سو و موقعیت پست‎تر زنان در نظام خانوادۀ قاجاری ازسوی دیگر، این اندیشه در فرودستی جایگاه خانوادگی زنان در دورۀ قاجاریه تأثیرگذار بود.
کلیدواژه‌ها
قاجاریه؛ تشیع؛ فقه؛ خانواده؛ زن
مراجع
کتاب‌ها

  • اتحادیه، منصوره (1377)، اینجا طهران است، تهران، تاریخ ایران.
  • اتحادیه، منصوره (1385)، در محضر شیخ فضل‎الله نوری، جلد1، تهران، تاریخ ایران؛ جلد2.
  • اتحادیه، منصوره (1389)، زنانی که زیر مقنعه کلاه‎داری کردند، تهران، تاریخ ایران.
  • اتحادیه، منصوره (1391)، حکایت یک زن در زیر‎وبم روزگار، تهران، تاریخ ایران.
  • احمدی، نزهت (1392)، زن در تاریخ اسلام، تهران، کویر.
  • انصاری، مرتضی (بی‎تا)، هزار مسأله، چاپ سنگی بمبئی، کتابخانۀ مجلس.
  • اولیویه (1371)، سفرنامۀ اولیویه، محمدطاهر میرزا، تهران، اطلاعات.
  • آندری‎یوا، النا (1388)، روسیه و ایران در بازی بزرگ، الهه کولایی، تهران، دانشگاه تهران.
  • باستانی‎پاریزی، محمدابراهیم (1389)، گذار زن از گدار تاریخ، تهران، علم.
  • براون، ادوارد (1376)، یک‎سال در میان ایرانیان، ذبیح‎الله منصوری، تهران، فخررازی.
  • بروگش، هینریش (1367)، سفری به دربار سلطان صاحبقران، کردبچه، جلد 1، تهران، اطلاعات.
  • بستان، حسین (1388)، اسلام و تفاوت‎های جنسیتی در نهادهای اجتماعی، قم، پژوهشگاه حوزه‎ودانشگاه.
  • پولاک، یاکوب (1368)، سفرنامۀ پولاک، کیکاووس جهانداری، تهران، خوارزمی.
  • تاج‎السلطنه (1361)، خاطرات تاج‎السلطنه، تهران، تاریخ ایران.
  • جابری‎عربلو، محسن (1362)، فرهنگ اصطلاحات فقه اسلامی، تهران، امیرکبیر.
  • جاویدی، مجتبی (1390)، سیمای حقوق در قرآن، تهران، درس‎هایی از قرآن.
  • جناتی، محمد‎ابراهیم (1372)، ادوار اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی، تهران، کیهان.
  • جوادی‎آملی، عبدالله (1383)، زن در آیینۀ جلال‎وجمال، قم، اسراء.
  • حائری‎یزدی، عبدالکریم (1345 ﻫ)، منتخب‎الرسائل، چاپ سربی نجف، الحیدریه، کتابخانۀ مجلس.
  • خراسانی، محمد‎کاظم (1390)، فقه فتوایی آخوند خراسانی، جلد1، قم، پژوهشگاه علوم‎‎وفرهنگ اسلامی.
  • خراسانی، هاشم (1352 ﻫ)، رسائل عملیه، چاپ سنگی تهران، اخوان کتابچی، کتابخانۀ مجلس.
  • دالمانی، هانری‎رنه (1335)، سفرنامۀ از خراسان تا بختیاری، فره‎وشی، تهران، امیرکبیر.
  • دروویل، گاسپار (1387)، سفرنامۀ دروویل، جواد محیی، تهران، گوتنبرگ.
  • دیولافوآ، ژن (1361)، ایران‎ و کلده، فره‎وشی، تهران، کتاب‎فروشی خیام.
  • سایکس، پرسی (1373)، شکوه عالم تشیع، مصطفی موسوی، گلشن.
  • سرابی، حسین‎بن‎عبدالله (1361)، مخزن‎الوقایع، تهران، اساطیر.
  • سرنا، کارلا (1362)، سفرنامۀ مادام‎کارلا سرنا، علی‎اصغر سعیدی، تهران، زوار.
  • سیوری، راجر (1382)، تحقیقاتی در تاریخ ایران عصر صفوی، عباس‎قلی غفاری‎فرد، تهران، امیرکبیر.
  • سیوری، راجر (1384)، ایران عصر صفوی، کامبیز عزیزی، تهران، مرکز.
  • شیرازی، محمد‎حسن (1311 ﻫ)، رسالۀ سوال‎وجواب، چاپ سنگی تهران، کارخانۀ آقامیرزا حبیب‎الله، کتابخانۀ مجلس.
  • شیرازی، محمد‎حسن (1327 ﻫ.)، مجمع‎الرسائل، چاپ سنگی، حاج‎شیخ‎احمد شیرازی، کتابخانۀ مجلس.
  • شیرازی، محمدحسن (1329 ﻫ.)، مجمع‎المسائل، چاپ سنگی، کتابخانۀ مجلس.
  • شیل، لیدی‎مری (1368)، خاطرات لیدی‎شیل، حسین ابوترابیان، تهران، نشر‎نو.
  • صفت‎گل، منصور (1381)، ساخت نهاد و اندیشۀ دینی در ایران عصر صفوی، تهران، رسا.
  • طباطبایی، سیدمحمد‎حسین (1366)، ترجمۀ تفسیرالمیزان، محمدرضا صالحی‎کرمانی، جلد 4، قم، بنیاد علامه‎طباطبایی.
  • طباطبایی، سیدمحمد‎حسین (بی‎تا)، ترجمۀ تفسیرالمیزان، سیدمحمدباقر موسوی‎همدانی، جلد2، قم، انتشارات اسلامی؛ جلد13؛ جلد16.
  • عباسی، محمدرضا (1372)، گزارشات اوضاع سیاسی اجتماعی ولایات عصر ناصری، تهران، اسناد ملی ایران.
  • فوریه، ژوانس (1325)، سه سال در دربار ایران، عباس اقبال، تهران، علمی.
  • فیرحی، داود (1389)، قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام، تهران، نی.
  • قمی، ابوالقاسم (1375)، جامع‎الشتات، جلد4، تهران، کیهان.
  • کدی، نیکی (1369)، ریشه‎های انقلاب ایران، عبدالرحیم گواهی، تهران، قلم.
  • کدیور، جمیله (1379)، تحول گفتمان سیاسی شیعه در ایران، تهران، طرح‎نو.
  • کوتزبوئه، موریس، (1348)، مسافرت به ایران، محمود هدایت، تهران، امیرکبیر.
  • گروته، هوگو (1369)، سفرنامۀ گروته، مجید جلیل‎وند، تهران، مرکز.
  • لمبتون، آ.ک.س. (1375)، ایران عصر قاجار، سیمین فصیحی، مشهد، جاودان‎خرد.
  • لندور، آرنولد (1392)، در سرزمین آرزوها، علی‎اکبر عبدالرشیدی، تهران، اطلاعات.
  • مارتین، ونسا (1390)، عهد قاجار مذاکره، اعتراض و دولت در ایران قرن سیزدهم، حسن زنگنه، تهران، ماهی.
  • ماساهارو، یوشیدا (1373)، سفرنامۀ یوشیدا ماساهارو، هاشم رجب‎زاده، مشهد، آستان قدس‎رضوی.
  • مطهری، مرتضی (1357)، نظام حقوق زن در اسلام، قم، صدرا.
  • مطهری، مرتضی (1376)، آشنایی با علوم اسلامی، جلد3، تهران، صدرا.
  • مطهری، مرتضی (1381)، اسلام و نیازهای زمان، جلد1، تهران، صدرا.
  • مظفر، محمدرضا (1396 ﻫ.)، مسائل اعتقادی از دیدگاه تشیع، محمدمهدی اشتهاردی، قم، مجمع ذخائر اسلامی.
  • موسوی‎شفتی‎اصفهانی، محمدباقر. سؤال‎وجواب. نسخۀ خطی کتابخانۀ مجلس، شمارۀ ط355؛ 4447؛ 1/17422.
  • مونس‎الدوله (1386)، خاطرات مونس‎الدوله، تهران، زرین.
  • وحیدی، سیدمحمد (1377)، رسالۀ منتخب‎الاحکام، قم، محمد وفایی.
  • وحیدی، سیدمحمد (1378)، توضیح‎المسائل، بی‎جا، محمد وفایی.
  • ویشارد، جان (1363)، بیست‎سال در ایران، علی پیرنیا، تهران، نوین.
مقاله‌ها

  • آزادارمکی، تقی، «پیکربندی نهادی مبتنی بر موازنۀ قدرت در جامعۀ سنتی ایران»، فصل‎نامۀ جامعه‎شناسی ایران، 1393، شماره 3.
  • دهقان‎نژاد، مرتضی، «روابط حقوقی زن‎ومرد دورۀ قاجار در نظام خانواده»، دوفصل‎نامه تحقیقات تاریخ اجتماعی، 1394، شماره 2.
  • منصور‎بخت، قباد، «آداب ازدواج ایرانیان در دورۀ قاجار از منظر سفرنامه‎ها»، فصل‎نامۀ خردنامه، 1394، شماره 15.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 344
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 211


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب