تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,304 |
تعداد مقالات | 15,948 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,284,075 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,042,894 |
مقایسه هیدروژئوشیمی و هیدروژئولوژی سازندهای آسماری و سروک بهعنوان مخزن چشمههای کارستی بزرگ زاگرس در شمال شرق خوزستان | ||
هیدروژئولوژی | ||
دوره 7، شماره 2، اسفند 1401، صفحه 143-159 اصل مقاله (2.06 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/hydro.2023.14136 | ||
نویسندگان | ||
صغری فرهادی1؛ فرشاد علیجانی* 2؛ حمیدرضا ناصری3؛ حسن دانشیان4 | ||
1دانشجوی دکتری هیدروژئولوژی، دانشکده علوم زمین، گروه زمینشناسی معدنی و آب، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران. | ||
2ستادیار گروه زمینشناسی معدنی و آب، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران. | ||
3استاد گروه زمینشناسی معدنی و آب، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران. | ||
4دکتری هیدروژئولوژی، سازمان آب و برق خوزستان، اهواز، ایران. | ||
چکیده | ||
رشتهکوه زاگرس در ایران دربرگیرنده چشمههای کارستی با آبدهی بالا و دائمی میباشد بهطوریکه چشمههای بزرگ ایران از آهکهای این رشتهکوه تخلیه میشوند. سازندهای آسماری و سروک در زاگرس مخزن چشمههای با آبدهی بالا را تشکیل میدهند. در این مقاله هیدروشیمی و هیدروژئولوژی 8 دهنه چشمه بزرگ با دبی میانگین بیشتر از 1.5 مترمکعب در ثانیه (در بازه زمانی فروردین 97 تا آذر 98) واقع در شمال شرق استان خوزستان که از سازندهای کارستی سروک و آسماری تخلیه میشوند، مقایسه گردیده است. در ابتدا موقعیت چشمههای کارستی بزرگ ایران بر اساس اطلاعات موجود مشخص گردیده و محل مظهر آنها در ارتباط با توزیع سنگهای کارستی و مدل ارتفاعی رقومی (DEM) و همچنین ارتباط دبی میانگین چشمهها با تراز ارتفاعی و هدایت الکتریکی بررسی شده است. نمودار پایپر جهت تعیین تیپ و رخساره آب چشمهها و نسبتهای یونی و نمایههای اشباع جهت شناسایی شدت انحلال سنگهای کربناتی و زمان ماندگاری آب در سیستم کارستی استفاده شده است. تیپ غالب آبها بیکربنات-کلسیک میباشد و در برخی چشمههای آسماری تغذیه از سازند گچساران موجب تفاوت تیپ گردیده است. عدمتغییر زیاد نسبت منیزیم به کلسیم در طول زمان در چشمههای سروک بیانگر زیاد بودن زمان ماندگاری آب در سیستم کارستی و پایداری جریان است. برای بررسی خصوصیات سیستم جریان آب زیرزمینی در چشمههای کارستی موردبررسی، هیدروگراف دبی و بارش ماهانه در دوره فرودین 1397 تا آذرماه 1398 ترسیم گردیده است. جداسازی جریان پایه از سریع به روش حداقل محلی انجام گرفته است. چشمههای بزرگ سروک و آسماری موردبررسی که دبی بالاتری دارند (ازجمله براهیم مردون، چالشه سربازار، سبزآب و بیبی ترخون) حوضه آبگیر بزرگ و جریان پایدار دارند. با توجه به هیدروگرافها، غالب چشمهها جریان پایه بیشتر از جریان سریع دارند و تاقدیس کینو بهعنوان غنیترین آبخوان با حداکثر ذخیره دینامیک زاگرس میباشد. | ||
کلیدواژهها | ||
چشمه کارستی بزرگ؛ خوزستان؛ زاگرس؛ هیدروشیمی؛ هیدروگراف | ||
مراجع | ||
باقری، ر.، کرمی، غ.، رحیمی، ف.، 1397. هیدروژئولوژی چشمههای کارستی تاقدیس سالدوران، استان چهارمحال و بختیاری. هیدروژئولوژی، 3(1)، 69-80.
حمیدیزاده، ف.، کلانتری، ن.، کشاورزی، م.ح.، چرچی، ع.، 1391. بررسی هیدروژئولوژیکی و زمین ساختاری چشمه دره اناری در منطقه کارستی شیرین بهار خوزستان. تحقیقات منابع آب ایران، 1، 30-42.
رحمتی، م.، مرادی، ح.ر.، کریمی، ح.، جلیلی، خ.، 1394. بررسی اثر توسعهیافتگی کارست بر رفتار هیدروژئولوژیکی چشمههای کارستی استان کرمانشاه. اکوهیدرولوژی، 2(2): 163-173.
روحی، ح.، کلانتری، ن.، 1398. استفاده از هیدروگراف چندساله بهمنظور مقایسه رژیم هیدروژئولوژیکی چشمههای کارستی تاقدیس کوه سفید، استان خوزستان. هیدروژئولوژی، 4(1)، 14-25.
زارعی، ح.، کلانتری، ن، محمدی بهزاد، ح.ر.، ندری، آرش، 1396. اثر نوسانات اقلیمی بر شرایط کمی و کیفی چشمه کارستی بیبی تلخون، شهرستان لالی خوزستان. هیدروژئولوژی، 2(2)، 1-16.
فرهادی، ص.، علیجانی، ف.، ناصری، ح.ر.، 1399. مقایسه مشخصات ایزوتوپهای پایدار بارش سیلآسا فروردین 1398 در جنوب غرب کشور با خط آب جوی دیگر مناطق ایران و کشورهای مجاور. نشریه هواشناسی کشاورزی )وابسته به انجمن مهندسی آبیاری و آب ایران)، 8(2): 44-59.
کریمی وردنجانی، ح.، چیتسازان، م.، کریمی، ح.، محرابینژاد، ع.، زارعپور، م.، 1392. خصوصیات هیدروژلوژی و هیدروشیمی بزرگترین چشمه ایران: سوسن. هفدهمین همایش انجمن زمینشناسی ایران.
کلانتری، ن.، محمدی بهزاد، ح.ر.، چرچی، ع.، کشاورزی، م.ر.، 1390. چشمههای کارستی بهعنوان سادهترین ابزار برای تعیین خصوصیات هیدروژئولوژیکی آبخوانهای کارستی، مطالعه موردی چشمه بیبی تلخون، استان خوزستان. مجله زمینشناسی کاربردی پیشرفته، 2(1):90-100.
مالی، س.، محمدی، ض.، 1393. ارزیابی روشهای برآورد جریان پایه در چشمههای کارستی، مطالعه موردی چشمههای پیرغار و دیمه. مجله زمینشناسی کاربردی پیشرفته، 14، 22-37.
محمدی بهزاد، ح.ر.، چرچی، ع.، کلانتری، ن.، 1394. بررسی رفتار هیدروژئولوژیکی چشمه کارستی سبزآب، شمال شرق استان خوزستان. مجله زمینشناسی کاربردی پیشرفته، 15، 10-19.
ناصری، ح.ر.، 1370. مطالعه هیدروژئولوژیکی چشمههای کارستی حوضه آبریز سد درودزن. پایاننامه کارشناسی ارشد رشته آبشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شیراز.
Bakalowicz M, El Hakim M, El-Hajj A (2008) Karst groundwater resources in the countries of eastern Mediterranean. Environmental Geology, 54:597–604. Bakalowicz, M., 2005. Karst groundwater: a challenge for new resources. Hydrogeology, 13: 148–160. Bakalowicz, M., El Hakim, M., El-Hajj., 2008. A., Karst groundwater resources in the countries of eastern Mediterranean: the example of Lebanon. Environmental Geology, 54:597–604. Chen, H. S., Hu, K., Nie, Y. P., Wang, K. L., 2017. Analysis of soil water movement inside a footslope and a depression in a karst catchment, Southwest China. Scientific Reports, 7(1): 2544. Christophe, J.G.D., 2008. Karst Aquifer Hydrogeology and Exploitation, Overexploitation and Contamination of Shared Groundwater Resource. NATO Science for Peace and Security Series. El-Fiky, A., 2010. Hydrogeochemical characteristics and evolution of groundwater at the Ras Sudr-Abu Zenima area, Southwest Sinai, Egypt. Journal of King Abdulaziz University Earth Science, 21:79-109. Ford, D., Williams, P.W., 2007. Karst Hydrogeology and Geomorphology, revised ed. Wiley, Chichester, UK, 578 p. Gams, I., 1966. Factor and dynamics of corrosion of the carbonate rocks in the Dinaric and Alpine karst of Slovenia (Yugoslavia). Geografski Vestnik, 38: 11-68. Gillison, D., 2004. Caves, processes, development and management. Edvard Arnold, London. Jacobson, R. L., Longmuir, D., 1974. Controls on the quality variation of some carbonate spring waters. Journal of Hydrology, 23: 247-265. Kalantari, N., Rouhi, H., 2018. Discharge hydraulic behavior comparison of two karstic springs in Kuhe‑Safid anticline, Khuzestan, Iran. Carbonates and Evaporites, 34, 1343–1351. Karimi, H., Raeisi E., Rezaei, A., 2018. Determination of karst aquifer characteristics using physicochemical parameters (A case study from west of Iran). Geopersia, 8 (2): 293-305. Kresic, N., Bonacci, O., 2010. Spring discharge hydrograph. In: Kresic, N., Stevanovic, Z., Groundwater Hydrogeology of Springs: Engineering, Theory, Management and Sustainability. Elsevier., USA, 129–163. Kova'cs, A., Perrochet, P., Király, L., 2005. A quantitative method for the characterization of karst aquifers based on spring hydrograph analysis. Journal of Hydrology, 303: 152-164. Maillet, 1905. Essais d’hydraulique souterraine & fluviale, A. Hermann, Google, 268 p. Manga, M., 2001. Using springs to study groundwater flow and active geologic processes. Annual Review of Earth and Planetary Sciences, 29: 201-228 Milanovic, P., Aghili, B., 1990. Hydrogeological characteristics and groundwater mismanagement of Kazerun karstic aquifer, Zagros, Iran. Hydrogeological Processes in Karst Terranes, 10: 163–171. Parkhust, D.L., Appelo, CAJ., 1999. User’s guide to Phreeqc (version 2) – a computer program for speciation, batch-reaction, one-dimensional transport, and inverse geochemical calculations. US Geological Survey, Reston, VA. Rajmohan, N., Elango, L. 2004. Identification and Evolution of Hydrogeochemical Processes in the Groundwater Environment in an Area of the Palar and Cheyyar River Basins, Southern India. Environmental Geology, 46: 47-61. Toran, L., Reisch, C.E., 2013. Using stormwater hysteresis to characterize karst spring discharge. Groundwater, 51: 575–587. White, W.B., 1998. Groundwater Flow in Karstic Aquifers. In Delleur, J. W. (Ed.), The Handbook of Groundwater Engineering. CRC Press, Boca Raton, FL, 21: 1-47. Wu, X., Zheng, Y., Zhang, J., Wu, B., Wang, S., 2017. Tian, Y.; Li, J.G.; Meng, X. Investigating Hydrochemical Groundwater Processes in an Inland Agricultural Area with Limited Data: A Clustering Approach. Water, 9, 723. Zölt, J., 1960. Die Hydrographic des nordost Alpinen Karsts. Steirsche Beitrage Hydrogeology, 2: 53-183. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 417 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 277 |