آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شماره‌ها | 1,262 |
| تعداد مقالات | 15,535 |
| تعداد مشاهده مقاله | 51,553,604 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 14,493,751 |
دستور زبان فارسی در قفقاز | ||
| زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز) | ||
| مقاله 8، دوره 74، شماره 243، شهریور 1400، صفحه 155-185 اصل مقاله (478.83 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/perlit.2021.48083.3180 | ||
| نویسندگان | ||
| محمدعلی موسی زاده* 1؛ محمد طاهری خسروشاهی2 | ||
| 1گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
| 2دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
| چکیده | ||
| بر اساس شواهد تاریخی و مستندات فرهنگی، سرزمین قفقاز، دارای اشتراکات تاریخی و پیوندهای فرهنگی دیرینه‌ای با ایران و مردمان آن است. یکی از این حوزه‌های مشترک که تأثیرات دو سویة فراوانی از روابط فرهنگی و تاریخی ایرانیان و ملّت قفقاز، در روزگاران دراز پدید آورده است، مسائل ادبی و حوزة تتبّعات شعری و تحقیقات مربوط به زبان و ادبیات است. بررسی‌های نقدشناختی آثار گویندگانی چون نظامی گنجه‌ای، خاقانی شروانی، مجیر بیلقانی، واله داغستانی و ... نشان می‌دهد که زبان شعری این سخنوران، نمی‌تواند با این شاعران آغاز گردد و در سخن همان‌ها به اوج پختگی برسد. بی‌گمان در این میان، سنت و سابقه‌ای در کار بوده و صد هزار دریای هنر و فضیلت پیش از آن دست در کار آفرینش هنری بوده است تا بزرگانی چون خاقانی و نظامی و مجیر از میان آن‌ها سر برآورند. در این میان، یکی از شاخههای مهم جریان زبان و ادب فارسی در قفقاز، تألیف کتاب‌های دستور زبان و لغت‌نامه های فارسی است. نگاهی به سیر تاریخی تدوین و تألیف این کتابها نشان می‌دهد که پیشگامان تألیف کتاب‌های فرهنگ لغات و دستور زبان فارسی، نویسندگان قفقاز بوده‌اند. در تاریخ تدوین کتاب‌های دستور زبان، سرزمینهای قفقاز نقش بسیار مهمی دارند. این سرزمین یا خاستگاه مادری مؤلفان کتابها بوده‌اند و یا پذیرنده مؤلفانی غیربومی که در آن ناحیت ساکن شدهاند. ما در این مقاله ابتدا نگاهی کلّی به تاریخ دستورنویسی و لغت‌نامه‌نگاری در قفقاز می‌کنیم و سپس با رعایت اختصار و ایجاز، به معرفی چند تن از مؤلفان کتاب‌های لغت و دستور زبان فارسی می-پردازیم. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کلید واژگان: دستور زبان فارسی؛ قفقاز؛ جمهوری آذربایجان؛ ارمنستان؛ گرجستان | ||
| مراجع | ||
|
نفیسی، سعید (1344)، تاریخ نظم و نثر در ایران و زبان فارسی، تهران، کتابفروشی فروغی. شعردوست، علیاصغر (1374)، آموزش زبان فارسی در جمهوری آذربایجان، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. هادی، حسن (1378)، تاریخ شروان، (در کتاب ساغری در میان سنگستان به اهتمام جمشید علیزاده)، تهران، نشر مرکز. شروانی، جمالالدین خلیل (1366)، نزهه المجالس، با مقدمه و تصحیحات دکتر محمدامین ریاحی، تهران، انتشارات زوار. انوشه، حسن(1382)، دانشنامه زبان و ادب فارسی، جلد پنجم، مقدمه حسن انوشه، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. فرهنگنامه ادب فارسی (1376): ذیل مدخل دستورنامه، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. رشنوزاده، بابک (1383)، مدخل دستورنویسی، دانشنامه زبان و ادب فارسی، ج 6، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. صفا ذبیحالله (1370)، گنجینه سخن، ج 1، تهران، امیرکبیر. صفا، ذبیحالله (1371)، تاریخ ادبیات در ایران، ج3، انتشارات فردوسی، دوره 5 جلدی. اختر رسولی (1382)، دانشنامه زبان و ادب فارسی، جلد پنجم، ذیل مدخل حبیش، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. عزیز دولتآبادی (1370)، سرایندگان شعر پارسی در قفقاز، تهران، بنیاد موقوفات افشار. سعید حمیدیان (1361)، صحاح العجم، فرهنگی فارسی به ترکی منسوب به هندوشاه ـ سال سوم ـ شماره اول ـ آذر و دیماه 1361 ـ ص 28. بهرام معصومی (1382)، دانشنامه زبان و ادب فارسی، جلد پنجم، ذیل مدخل صحاح الفرس، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. فرهنگ فارسی عمید (1375)، حسن عمید، دوره سه جلدی، انتشارات امیرکبیر، چاپ پنجم. طاهری خسروشاهی، محمد (1395)، وحید تبریزی؛ سخنوری گمنام از سده دهم هجری، یادنامه دکتر حسن انوری، انتشارات سخن. جمیله صادق اوا (1377)، تحقیقات دانشمندان آذربایجان دربارة زبان فارسی، ترجمة عباس ممیزاده، تهران، الهدی. جمیله صادق اوا (1387)، پارسیپژوهان آذربایجان، انتشارات امیرکبیر. عطاملک جوینی (1367)، تاریخ جهانگشای جوینی، انتشارات بامداد، تهران. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 590 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 655 |
||