تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,303 |
تعداد مقالات | 16,021 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,491,515 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,218,358 |
بررسی مفهوم فتنه در قرآن و نهجالبلاغه با تاکید بر مفهوم فتنه مثبت و فتنه منفی | ||
دین پژوهی و کارآمدی | ||
مقاله 1، دوره 1، شماره 1، مهر 1400، صفحه 1-19 اصل مقاله (573.66 K) | ||
نوع مقاله: پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/nrr.2021.12918 | ||
نویسنده | ||
زهره اخوان مقدم* | ||
دانشیار، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم ، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
ریشه" ف ت ن" 60 بار و واژه "فتنه" 34 بار در قرآن آمدهاست. گستردگیِ کاربرد قرآنی و روائیِ این واژه، و نیز سخنان متفاوت و گاه متناقضِ عالمان واژهشناس و مفسران، موجب تشتّت و اختلاف آراء شدید گشته، که گاه معنای ریشه با مقدمات یا لوازم آن اختلاط یافتهاست. این نگارش به دنبال مشخص کردن مفهوم فتنه و ابعاد آن در قرآن و نهج البلاغه و سخنان امیرالمومنین است نتیجه آن شد که فتنه در بسامد قرآنی خود، به معانیِ "امتحان" "عذاب" "هلاکت" و نیز "ایجاد فضای اِضلال و شبههافکنی" آمدهاست. امتحان شامل نعمت و نقمت میشود که هر دو برای تمیز انسانهای صالح و طالح لازم بوده و با هدف تربیتی انجام میشود. در نهجالبلاغه نیز فتنه در همه معانی فوق استعمال شده و به معنای اِضلال و اختلاف افکنی و ایجاد فضای گمراه کننده، بسیار گسترده تر بکار رفتهاست. از همین رو امیرالمومنین(ع) در بیان نشانههای فتنه، خاستگاههای فتنه، و نیز راههای مبارزه با فتنه همت فراوان گماشتهاند. اگر چه همه این امور چنانچه دأب قرآن است، در کلامالهی بصورت کلّی ذکر شدهاند، ولی در نهجالبلاغه، حضرت علی(ع) مصادیق فتنه را از عصر جاهلیت تا نسل معاصر خود به طورمفصّل تحلیل نموده، و جریانشناسی و آسیبشناسی فرمودهاست. | ||
کلیدواژهها | ||
نهج البلاغه؛ قرآن؛ فتنه مثبت؛ فتنه منفی؛ مفهوم شناسی | ||
مراجع | ||
قرآن، ترجمه مکارم شیرازی. نهجالبلاغه، ترجمه مکارم شیرازی. 1. آمدی تمیمی، عبد الواحد(1366ش)؛ غرر الحکم و درر الکلم، قم: دفتر تبلیغات، چاپ اول، یک جلد. 2. ابن عاشور، محمد طاهر (1420ق)؛ التحریر و التنویر، بیروت: موسسه التاریخ، 30جلد. 3. ابن فارس، ابوالحسین احمد(بی تا)؛ معجم مقایس اللغه، قم: دارالکتب العلمیه، 6 جلد. 4. ابن منظور، ابوالفضل محمدبن مکرم(1408ق)؛ لسان العرب، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ اول،18جلد. 5. بهشتی، احمد، آغاز فتنهها، مجله درسهائی از مکتب اسلام، شماره527. 6. حبیش بن ابراهیم، ابوالفضل(1360ش)؛ وجوه قرآن تصحیح مهدی محقق، تهران: بنیاد قرآن وزارت اوقاف چاپ چهارم. 7. حسامی، فاضل، آسیبشناسیِ دین در سیره علوی، مجله معرفت، شماره 43. 8. حسینی، سید عبدالزهراء(1395ق)؛ مصادر نهجالبلاغه، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ دوم. 9. حسینی همدانی، سید محمد حسین(1404ق)؛ انوار درخشان، تحقیق محمد باقر بهبودی، تهران: چاپ اول، 18 جلد. 10. دامغانی، ابوعبدالله (1412ق)؛ الوجوه و النظائر لالفاظ کتاب الله العزیز، قاهره: وزارت اوقاف، 2جلد. 11. راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمدبن فضل (1412ق)؛ مفردات الفاظ القرآن، دمشق: دارالقلم، چاپ اول. 12. شهابی، اویس و شیخی، حمیدرضا، موضع علی(ع) در برابر فتنهها، مجله مشکوه، شماره27. 13. ضریر نیشابوری، ابوعبد الرحمن اسماعیل بن احمد(1996م)؛ وجوه القرآن الکریم، دمشق: دارالسقا، چاپ اول. 14. طباطبائی(علامه)، سید محمد حسین(1417ق)؛ المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات، چاچ اول، 22جلد. 15. طبرسی، فضل بن حسن(1408ق)؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه، چاپ دوم، 10 جلد. 16. طریحی، فخرالدین (1425 ق)؛ مجمع البحرین، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ دوم. 17. طوسی، محمد بن حسن (1409ق)؛ التبیان فی تفسیر القرآن، بی جا: مکتب اعلام الاسلامی، چاپ اول، 10 جلد. 18. طیب، محمد حسن (1378ش)؛ اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات اسلام، 14 جلد 19. فخر رازی، محمد بن عمر الخطیب(1417ق)؛ التفسیر الکبیر، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، 11 جلد. 20. فراهیدی، ابو عبد الرحمن خلیل بن احمد (1410ق)؛ العین، بی جا: موسسه دار الهجره، چاپ دوم، 9 جلد. 21. فیومی مقری، احمد ابن محمد(1425 ق)؛ مصباح المنیر، قم: دار الهجره، چاپ سوم. 22. کلینی، محمد بن یعقوب(1362ش)؛ تهران: چاپخانه اسلامیه، چاپ دوم، 5جلد. 23. محمد قطب(1417ق)؛ فی ظلال القرآن، قاهره: دار الشروق، چاپ بیست و پنجم 6 جلد. 24. مرکز صهبا(1389ش)؛ بصیرت و استقامت، تهران: موسسه جهادی صهبا، چاپ پنجم، 1 جلد. 25. مصطفوی، حسن(1368ش)؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بی جا:روابط عمومی وزارت ارشاد اسلامی، چاپ اول. 26. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران (1385ش)؛ پیام امام امیر المومنین (ع)، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم،1جلد. 27. موسسه فرهنگی قدر ولایت(1388ش)؛ فتنه و فتنه گران، تهران: موسسه فرهنگی قدر ولایت، چاپ دوم، 1جلد. 28. هارون بن موسی(1409ق)؛ الوجوه و النظائر فی القرآن الکریم، بغداد: دائره الآثار و التراث. 29. یساقی، علی اصغر(1380ش)؛ فتنه از نگاه قرآن و حدیث، تهران:انتشارات تاریخ و فرهنگ، چاپ اول، 1جلد. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,839 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 613 |