دانشگاه تبریز
فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)

 آمار

تعداد نشریات45
تعداد شماره‌ها1,361
تعداد مقالات16,732
تعداد مشاهده مقاله53,984,498
تعداد دریافت فایل اصل مقاله16,669,319
علوی, لیلا. (1399). دوگانگی اجتماعی نگرش- رفتار زیست‌محیطی، حلقه مفقوده در جامعه شناسی محیط‌زیست: مروری بر رویکردها. سامانه مدیریت نشریات علمی, 6(15), 219-253.
لیلا علوی. "دوگانگی اجتماعی نگرش- رفتار زیست‌محیطی، حلقه مفقوده در جامعه شناسی محیط‌زیست: مروری بر رویکردها". سامانه مدیریت نشریات علمی, 6, 15, 1399, 219-253.
علوی, لیلا. (1399). 'دوگانگی اجتماعی نگرش- رفتار زیست‌محیطی، حلقه مفقوده در جامعه شناسی محیط‌زیست: مروری بر رویکردها', سامانه مدیریت نشریات علمی, 6(15), pp. 219-253.
علوی, لیلا. دوگانگی اجتماعی نگرش- رفتار زیست‌محیطی، حلقه مفقوده در جامعه شناسی محیط‌زیست: مروری بر رویکردها. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1399; 6(15): 219-253.

دوگانگی اجتماعی نگرش- رفتار زیست‌محیطی، حلقه مفقوده در جامعه شناسی محیط‌زیست: مروری بر رویکردها

جامعه شناسی سبک زندگی
دوره 6، شماره 15، شهریور 1399، صفحه 219-253    اصل مقاله (493.67 K)
نویسنده
لیلا علوی*
استادیار گروه جامعه شناسی، دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین، ایران
چکیده
در بسیاری از مطالعات جامعه‌شناسی محیط‌زیست، بر هماهنگی و همسویی میان نگرش و رفتار زیست‌محیطی تأکید شده و آن را مسلّم فرض نموده‌اند؛ در این بررسی‌ها، احتمال وجود دوگانگی در نگرش و رفتار زیست‌محیطی موردتوجه قرار نگرفته است و نوع نگرش زیست‌محیطی را تعیین‌کننده اساسی نوع رفتار زیست‌محیطی فرد دانسته‌اند. در این مقاله سعی بر آن است تا با مرور رویکردهای غالب جامعه‌شناسی محیط‌زیست به روش اسنادی، عوامل مؤثر بر شکل‌گیری شکاف و دوگانگی میان نگرش و رفتار زیست‌محیطی استخراج گردند. با بررسی اشتراکات رویکردهایی که به این دوگانگی و عوامل مؤثر بر آن پرداخته‌اند، درنهایت، بر سه دسته از عوامل جمعیت شناختی، عوامل بیرونی (مانند عوامل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی) و عوامل درونی (مانند تقویت، دانش زیست‌محیطی، آگاهی، ارزش‌ها و نگرش‌ها، احساسات، اولویت‌ها) در راستای تبیین رفتار زیست‌محیطی و نیز توجیه دوگانگی نگرش و رفتار زیست‌محیطی تأکید شده است. درنهایت، می‌توان ادعا کرد که نگرش مسئولانه زیست‌محیطی به‌عنوان یک عامل درونی در کنار عوامل همسو با این نوع نگرش، منجر به شکل‌گیری رفتار مسئولانه زیست‌محیطی در افراد خواهد شد.
 
چکیده بلند:
بیان مسئله
نگاه مسئولانه نسبت به محیط‌ زیست و توجه ویژه به مسائل زیست‌محیطی از نشانه‌های شاخص بسیاری از جوامع قرن بیست و یکم است (Nik Ramli and Mohammad, 2012). محققان بر این باورند که رفتار مسئولانه زیست‌محیطی که ناشی از نگرش‌های مسئولانه در قبال محیط‌زیست باشد، یکی از عناصر کلیدی در فرایند توسعه پایدار جوامع مدرن و درحال‌توسعه است و افزودن دانش و آگاهی انسان درباره محیط‌زیست و مسائل پیرامون آن، منجر به رفتار مسئولانه‌تر انسان‌ها در قبال محیط‌زیست می‌گردد (Kaiser et al,1999).
در این مقاله، تلاش بر این است که با تمرکز بر رویکردهای جامعه‌شناختی در حوزه محیط‌زیست، جهت‌گیری هرکدام از آن‌ها درباره رفتار زیست‌محیطی موردتوجه قرارگرفته و مشخص گردد که وجود دوگانگی نگرش و رفتار تا چه اندازه در هرکدام از رویکردهای جامعه‌شناسی محیط‌زیست موردتوجه واقع‌شده است؛ بنابراین، سؤالی که این پژوهش در پی پاسخ به آن است، این است که در رویکردهای نظریِ جامعه‌شناسی محیط‌زیست، ارتباط میان نگرش و رفتار زیست‌محیطی چگونه تبیین شده است و در صورت بروز شکاف و دوگانگی میان این دو، چه عواملی می‌توانند وجود دوگانگی نگرش- رفتار زیست­‌محیطی را تبیین کنند؟
 
روش­شناسی پژوهش
هدف از این مطالعه مرور رویکردهای جامعه ­شناسی محیط‌زیست با موضوع تبیین نگرش و رفتار زیست­محیطی افراد است. این مقاله بر آن است تا با استفاده از روش اسنادی و استفاده منظم و نظام­مند از داده ­های اسنادی، به کشف، استخراج و طبقه ­بندی و ارزیابی مطالب (صادقی و عرفان­ منش، 1394) مرتبط با رویکردهای جامعه ­شناسی محیط‌زیست درباب نگرش و رفتار مبادرت نماید. این پژوهش به دنبال یافتن خط سیر یا فرایند تکوینی نظریات زیست‌محیطی نگرش و رفتار است؛ بنابراین، مقالات، کتاب ها و طرح ­های پژوهشی منتخب مربوط به موضوع مورد نظر را موردتوجه قرار داده و یافته ­های آن­ها را مورد تمرکز و ارزیابی قرار داده است.
 
نتیجه‌گیری
با بررسی اشتراکات رویکردهایی که به دوگانگی اجتماعی نگرش- رفتار زیست‌محیطی و عوامل مؤثر بر آن پرداخته‌اند، در نتیجه، بر سه دسته از عوامل جمعیت شناختی، عوامل بیرونی (مانند عوامل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی) و عوامل درونی (مانند تقویت، دانش زیست‌محیطی، آگاهی، ارزش‌ها و نگرش‌ها، احساسات، اولویت‌ها) در راستای تبیین رفتار زیست‌محیطی و نیز توجیه دوگانگی نگرش و رفتار زیست‌محیطی تأکید شده است. درنهایت، می‌توان ادعا کرد که نگرش مسئولانه زیست‌محیطی به‌عنوان یک عامل درونی در کنار عوامل همسو با این نوع نگرش، منجر به شکل‌گیری رفتار مسئولانه زیست‌محیطی در افراد خواهد شد.
 
پیشنهادات کاربردی
می ­توان گفت منشأ دوگانگی نگرش و رفتار زیست­محیطی، نادیده گرفته شدن عوامل موقعیتی و جمعیت شناختی و دیگر عوامل درونی توسط پژوهشگران این حوزه است و جامعه شناسی محیط‌زیست بایستی اثر متقابل و پیچیده میان عوامل و ساختارها، در سطوح مختلف را در نظر بگیرد. در مطالعه ساختارها نباید از انسان غافل شد و همین­طور مطالعه روانشناختی و تک­بُعدی رفتار بشر نیز قابل دفاع نیست.
کلیدواژه‌ها
دوگانگی اجتماعی؛ نگرش زیست‌محیطی؛ رفتار زیست‌محیطی؛ سبک زندگی زیست‌محیطی
سایر فایل های مرتبط با مقاله
مراجع
  • احمدی، علی‌یار؛ سلامتیان، درنا؛ روستا، فاطمه (1399)، بررسی نگرش و رفتار زیست‌محیطی شهروندان شهر شیراز، مطالعات جامعه‌شناختی شهری، (36)10، صص 55-29.
  • دسترس، فرناز؛ خواجه نوری، بیژن (1398)، بررسی رابطۀ بین عوامل جامعه‌شناختی و رفتار زیست‌محیطی شهروندان شهر شیراز، جامعه‌شناسی کاربردی، (4)30، صص 58-35، doi: 10.22108/jas.2019.114197.1567
  • صادقی فسایی، سهیلا؛ عرفان‌منش، ایمان (1394)، مبانی روش‌شناختی پژوهش اسنادی در علوم اجتماعی؛ مورد مطالعه: تأثیرات مدرن‌شدن بر خانواده ایرانی، فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ، (29)8، صص 61-91.
  • Alavi, L. (2020), Gender gap in environmental activism: A sociological analysis, Journal of Environmental Studies, 46(1), 66-80.
  • Al Mamun, Abdullah. Mohd. Rosli Mohamad, Mohd. Rafi Bin Yaacob, Muhammad Mohiuddin. (2018), Intention and behavior towards green consumption among low-income households, Journal of Environmental Management, Volume 227, Pages 73-86.
  • Armaki Azad, T.; Ghiasvand, A. (2004), Sociology of Cultural Changes in Iran, Tehran, Dey publications, 1st
  • Barr, S. (2003), “Strategies for Sustainability: Citizens and Responsible Environmental Behavior”, Area, 35(3): 227-240.
  • Barr, S. (2004), “Are We All Environmentalists Now? Rhetoric and Reality in Environmental Action”, Geoforum 35 (2): 231–249.
  • Barry, J. (2007), Environment and Social Theory, (2nd). London and New York: Routledge.
  • Beck, U. (2016), Risk Society: Towards a New Modernity: Kavir, (Translated by M.R Mehdizadeh). (In persian).
  • Blake, J. (1999), “Overcoming the 'value-action gap' in environmental policy: Tensions between national policy and local experience”, Local Environment: The International Journal of Justice and Sustainability, 4 (3): 257–278.
  • Briscoe, M. D., Givens, J. E., Hazboun, S. O., & Krannich, R. S. (2019), At home, in public, and in between: Gender differences in public, private and transportation pro-environmental behaviors in the us intermountain west, Environmental Sociology, 5(4), pp.374-392.
  • Chawla, L. (1998), “Significant life experiences revisited: a review of research on sources of pro-environmental sensitivity”, The Journal of Environmental Education, 29(3), pp. 11–21.
  • Cohen, M; Murphy J. (2001), Exploring Sustainable Consumption: Environmental Policy and the Social Sciences, Oxford: Elsevier Science.
  • Dickson, M. (2001), “Utility of no sweat labels for apparel consumers: Profiling label users and predicting their purchases”, The Journal of Consumer Affairs, 35 (1): 96–119.
  • Dunlap, R. E., D. V. L. Kent, G. A. Mertig & R. E. Jones. (2000), “Measuring Endorsement of the New Environmental Paradigm: A Revised NEP Scale”, Journal of Social Issues, 56(3): 425-442.
  • Figueroa-García, E. C., García-Machado, J. J., & Pérez-Bustamante Yábar, D. C. (2018), Modeling the social factors that determine sustainable consumption behavior in the community of Madrid, Sustainability, 10(8), 2811.
  • Ghasemi, M. a. (2009), Risk Society and Its Implications to Strategic Studies, Strategic Studies Quarterly, 12(45), 27-47. (In persian)
  • Grob, A. (1991), Meinung, Verhalten, Umwelt (Bern, Peter Lang Verlag).
  • Homer, P.; L. Kahle (1998), “A Structural Equation Test of the Value –Attitude – Behavior Hierarchy”, Journal of Personality and Social Psychology, 54 (4): 638–646.
  • Huber, J., (2001), “Environmental Sociology in Search of Profile”, Paper prepared for the autumn meeting of the section, Sociology and Ecology of the German Society of sociology Bremen, 9 November.
  • Kaiser, F.; S.Wolfing, U. Fuhrer (1999), “Environmental Attitude and Ecological Behavior”, Journal of Environmental Psychology, 19: 1-19.
  •  
  •  
  • Kennedy, E. H. (2016), Environmental politics and women's activism. The Wiley Blackwell Encyclopedia of Gender Sexuality Studies, pp.1-4.
  • Kollmuss, Anja; Julian Agyeman. (2002), “Mind the Gap: Why do people act environmentally and what are the barriers to pro-environmental behavior?”Environmental Education Research, 8 (3): 239–26.
  • Maleki, A., Salehi, S., & Karimi, L. (2014), A Survey on Relationship between New Ecological Paradigm and Water Consumption Behavior, Journal of Water and Wastewater; Ab va Fazilab ( in persian ), 25(1), 122-129. (In persian)
  • Mohai, P. (1992), Men, women, and the environment: An examination of the gender gap in environmental concern and activism, Society & Natural Resources, 5(1), pp.1-19.
  • Movahedi M.E, J. K. S. F. (2007), Social Duality of Attitude and Practice: Developing Sociological Ambivalence Hypothesis in Health Area, Sociological Review, 29(0), (In Persian).
  • Nik Ramli, N.; Naja Mohammad. (2012), “A Discussion of Underlying Theories Explaining the Spillover of Environmentally Friendly Behavior Phenomenon”, Procedia – Social and Behavioral Sciences, 50: 1061 – 1072.
  • Owens, S. (2000), “Engaging the public: information and deliberation in environmental policy”, Environment and Planning A, 32, pp. 1141–1148.
  • Poortinga, W. et al, (2004), “Values, environmental concern and behavior”, Environment and behavior, 36: 70-93.
  • Rajecki, D. W. (1982), Attitudes: themes and advances, Sunderland, MA.
  • Salehi, S., (2008), A Study of Factors Underpinning Environmental Attitudes and Behaviors, The University of Leeds.
  • Salehi, S, Emamgholi, L. (2012), Experimental study of the relationship between knowledge and environmental behaviors (study of urban and rural areas of Sanandaj), Social Problems of Iran, 3(1), 121-147, In persian.
  • Skill, K., Gyberg, P. (2010), “Framing devices in the creation of environmental responsibility: a qualitative study from Sweden”. Sustainability, 2(7): 1869-1886, doi:3390/su2071869.
  • Stern, Paul C. (2000), “Coherent Theory of Environmentally Significant Behavior”, Journal of Social Issues, 56(3):pp. 407-424.
  • Tindall, D. (2002), Social networks, identification and participation in an environmental movement: Low‐medium cost activism within the british columbia wilderness preservation movement, Canadian Review of Sociology, 39(4), pp.413-452.
  • Wakefield, Sarah; S. Elliot; J. Eyles; D. Cole (2006), “Taking Environmental Action: The Role of Local Composition, Context and Collective”, Environmental Management, 37:40-53.
  • Yazdkhasti, B., Alizadeh Aghdam, M. B., & Hajiloo, F. (2013), A Study of The Relationship Between Ecological Knowledge and Ecological Footprint (case of study: The Residents of Tabriz). Urban Studies, 3(7), (In Persian).
  • Ziapour, A., Kianipour, N., & Nikbakht, M. R. (2013), The sociological analysis of the environment and the people's behavior towards it in rural and urban areas in Kermanshah, Environmental Education and Sustainable Development, 1(2), 55-67. (In Persian)
  • Zhang, X., Jennings, E. T., & Zhao, K. (2018), Determinants of environmental public participation in China: an aggregate level study based on political opportunity theory and post-materialist values theory. Policy Studies, 39(5), 498-514.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 559
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 347


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب