تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,303 |
تعداد مقالات | 16,021 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,491,986 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,218,629 |
جریانشناسی و تبارشناسی ترجمه و اقتباس از داستان «محاکمه انسان و حیوانِ» رسائل إخوانالصفا در زبان فارسی (و ترکی) | ||
زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز) | ||
مقاله 2، دوره 73، شماره 242، اسفند 1399، صفحه 85-114 اصل مقاله (1.19 M) | ||
نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/perlit.2021.43923.2994 | ||
نویسنده | ||
حسن حیدرزاده سردرود* | ||
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیامنور. ایران | ||
چکیده | ||
داستان محاکمه انسان و حیوان که قدیمترین روایت موجود از آن در رسالههای عربی إخوانالصفاست، در دو دوره زمانی سده هشتم و سده سیزدهم قمری بیشتر مورد توجه نویسندگان زبان فارسی (و ترکی) قرار گرفته است. در این دو دوره، دوازده ترجمه و اقتباس از این داستان شناسایی شده، که این تحقیق در پی معرفی و کشف تبارشناسی و جریانشناسی و در کل ارتباط بین آنهاست. بر اساس یافتههای این تحقیق، سه جریان اصلی و یک جریان فرعی (التقاطی) در این ترجمه و اقتباسها وجود دارد: جریان اصلی شاکله روایت عربی (پیرنگ، زمان و مکان، شخصیتها و خط سیر داستان) را حفظ کرده و تغییرات بنیادین در آن نداده است. دخل و تصرفات این جریان، عمدتا تغییر سبک نگارش آن از نثر مرسل به نثر مصنوع بوده است. جریان دوم، داستان را تلخیص کرده است و جریان سوم که با ابتکار میرحسینی هروی آغاز میشود، تغییرات بنیادین در روایت داده و داستانی با ساختار، خط سیر و پیرنگ متفاوت ارایه میدهد. در این جریان، گرچه مضامین اصلی گفتگوها و برخی شخصیتها حفظ میشود، طرح و خط سیر داستان، در پرتو گفتمان عرفانی باز تولید میشود. نمود تاثیر گفتمان عرفانی، در افزودن تم «سفر» و «پیر» و برپایی دادگاههای هفتگانه در هفت روز و همچنین موضوعات گفتگوهاست. سرانجام در روایت مجمعالنورین ملا اسماعیل سبزواری، سه شاخه مذکور ترکیب میشود و در آن مضمون و محتوا از شاخه اول و ساختار از شاخه دوم اقتباس میگردد. | ||
کلیدواژهها | ||
إخوانالصفا؛ محاکمه انسان و حیوان؛ روضة العقول؛ طربالمجالس؛ مجمعالنورین | ||
مراجع | ||
- ابن ظافر شیرازی (1398)، کنوزالودیعه من رموزالذریعه، ج1، تصحیح غلامرضا شمسی، تهران: میراث مکتوب. - باغستانی، غزاله و مرتضایی، سید جواد (1398)، «بررسی و نقد ترجمه محاکمه انسان و حیوان رسائل اخوانالصفا مندرج در کنوزالودیعه»، نشریه آینه میراث، ش 66، صص 169- 184. - بروکلمان، کارل (1975)، تاریخالادب العربی، ج4، ترجمه سید یعقوب البکر و رمضان عبدالتواب، قاهره: دارالمعارف. - بصیرت، احمد(1332ق)، مرافعه حیوانات (حیوانات مرافعهسی)، بیجا: چاپخانه کربلایی محمد (چاپ سنگی). - پروینی، خلیل و دیگران (1430)، « دراسة البنیة القصصیة لقصة المناظرة بین الإنسان و الحیوان و الجن فی سائل إخوان الصفا»، مجلة العلوم الانسانیة الدولیة، ش16، صص29-44. - حسینی قزوینی، شرفالدین (1383)، المعجم فی آثار ملوکالعجم، به کوشش احمد فتوحی نسب، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. - رسائل إخوانالصفا و خلانالوفا (1992) بیروت: دارالاسلامیه. - رسائل إخوانالصفا و خلانالوفا (1396)، با مقدمه فارسی اکبر ایرانی، تهران: مرکز میراث مکتوب. - رسالة من رسائل أخوانالصفا (1904)، تصحیح مولوی ابوطیب، هند، کانپور: مطبعة الزواقیه. - زنگی بخاری، محمدبن محمودبن محمد(1374)، بستانالعقول فی ترجمانالمنقول، به کوشش محمدتقی دانشپژوه و ایرج افشار، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. - سبزواری، ملا اسماعیل (1310)، مجمعالنورین، چاپ سنگی، تبریز: کارخانه حاج احمد آقا. - سپهر، عبدالحسین (1386)، مرآتالوقایع المظفری، تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب. - سرکاراتی، بهمن (1350)، «پری: تحقیقی در حاشیه اسطورهشناسی تطبیقی»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، ش 97 -100، د 23، پاییز 50، صص1-33. - شیروانی، محمدعلی بن اسکندر، نسخه خطی کیمیاءالشفا، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شماره ثبت: 78415. - _________ ، نسخه خطی حقیقةالبیان الشاهیه فی التلویح الی ترجیح المسالک النعمة اللهیة، کتابخانه ملک، شماره اموال 4058. - شفیعیکدکنی، محمدرضا (1383)، «نقش ایدئولوژیک نسخهبدلها»، نامه فرهنگستان، س5، ش1 و 2، بهار و زمستان 83، صص 93-110. - صالحیه، محمد عیسی (1995)، المعجم الشامل للتراث العربی المطبوع، قاهره: معهد مخطوطات العربیه. - عبدالغفار بن عبدالغفور تبریزی، نسخه خطی رساله رعدوبرق، محل نگهداری: کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران. شماره کتاب 4455. - عبدی، مریم و فاضلی، محمد (1398)، «نقد روانکاوانه محاکمه انسان و حیوان»، فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات، ش18، تابستان 98، صص84-99. - عطار نیشابوری (1396)، منطقالطیر، تصحیح محمود عابدی و تقی پورنامداریان، تهران: سمت. - فی تداعی الحیوانات علی الانسان عند ملک الجن (1881)، با مقدمه فریدرخ دیتریسی، برلین: لایپزیک. - گلچینمعانی، احمد (1344)، «نفائس کتابخانه آستان قدس: طربالمجالس»، نامه آستان قدس، ش21، مرداد 1344، صص 75- 85. - لالجی بن ستیل برشاد، نسخه خطی مناظرةالانسان، محل نگهداری کتابخانه مجلس، شماره رکورد: 778939 و شماره ثبت 87804. - لامعی بورسوی، محمود بن عثمان، نسخه خطی شرفالانسان، محل نگهداری کتابخانه مجلس، به شماره رکورد 488710 و شماره ثبت 78459. - مبارک، زکی (1975)، النثر الفنی فی قرن الرابع، بیروت: دارالجیل. - مجملالحکمه (1375)، مؤلف نامعلوم، به کوشش محمدتقی دانشپژوه و ایرج افشار، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. - محمودی، مریم و الیاسی، رضا (1396)، «نمادشناسی حیوانات در کتاب طربالمجالس»، فصلنامه متنشناسی ادب فارسی، س9، ش36، زمستان 96، صص 57-70. - مستوفی، عبدالله (1324)، ترجمه محاکمه انسان و حیوان (از رسائل اخوانالصفا)، تهران: کتابفروشی محمدعلی علمی. - مشار، خان بابا (1340)، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی از آغاز تا کنون، [بیجا. بینا] - ______ (1353)، فهرست کتابهای چاپی فارسی، تهران: چاپخانه ارژنگ. - میرحسینی هروی، حسین بن عالم (1352)، طربالمجالس، مشهد: کتابفروشی باستان. - _____________ (1395)، مناظره حیوانات با حکما، تصحیح یعقوب احمدی، قم: دارالمجتبی. - نطق صامت (1323ق)، [مؤلف ذکر نشده]، [طهران]: مطبعۀ علیاصغر پیشخدمت. - نفیسی، سعید (1384)، زندگینامه عطار، تهران: انتشارات اقبال. - نوشاهی، عارف (1390)، فهرست نسخههای خطی فارسی کتابخانه مرکزی دانشگاه پنجاب لاهور، ج1، تهران: میراث مکتوب. - وقار، احمد (1372)، محاکمه انسان و حیوان؛ «مرغزار»، تصحیح محمد فاضلی، مشهد: دانشگاه فردوسی. - Alvarez, María Lourdes (2002), “Beastly Colloquies: Of Plagiarism and Pluralism in Two Medieval Disputations between Animals and Men”, Comparative Literature Studies, Vol. 39, No. 3 (2002), pp. 179-200.- Callatay, Godefroid de (2018) “For those with eyes to see' On the hidden meaning of the animal fable in the Rasail Ikhwan Al-Safa”, Journal of Islamic Studies, 29(3), pp. 357-39.- Lâmi'î Çelebi (2011), Şerefü'l-insân: İnsan ve hayvanların yaratılış konusunda sultan huzurunda tartışmaları, [prepared] by Sadettin Eğri, The Department of Near Eastern Languages and Civilizations, Harvard University.- The Case of the Animals versus Man Before the King of the Jinn (2012); Translated by Goodman, Lenn & Richard Mc Gregor, London, Oxford University Press.The Animals Lawsuit Against Humanity (2005); Translated by Anson Lytner and Rabbi Dan Bridge; Kentucky: Fons Vitae. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 587 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 476 |