تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,304 |
تعداد مقالات | 15,973 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,332,284 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,093,134 |
بررسی انتقادی رابطه دین و سیاست در رساله الهیاتی ـ سیاسی اسپینوزا | ||
مجله پژوهش های فلسفی | ||
دوره 16، شماره 38، اردیبهشت 1401، صفحه 792-814 اصل مقاله (1.05 M) | ||
نوع مقاله: مقاله علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jpiut.2021.34226.2353 | ||
نویسندگان | ||
محمدسینا میرزایی* 1؛ مصطفی شهرآیینی2 | ||
1دکتری فلسفه، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
2دانشیار گروه فلسفه، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
نگارندگان این مقاله میکوشند تا در بررسی انتقادی رابطه دین و سیاست در رساله الهیاتیـ سیاسی نشان دهند که باروخ اسپینوزا با آنکه در پی جداسازی دو نهاد دین و سیاست از هم نیست، همهنگام، میکوشد دین رسمی را تحت قیمومت اقتدار سیاسی درآورد. از این رو، رابطه دین و سیاست را از یکسو، با جدایی دین رسمی از باورهای باطنی و از دیگر سو، با تبیین چرایی تفوق اقتدار سیاسی بر سلسله مراتب دین رسمی برمیرسیم. اسپینوزا با قائل شدن به آزادی دینی و عبادت مذهبی ذیل آزادی اندیشه و بیان، رساله الهیاتی ـ سیاسی را تبدیل به منظومهای برای ترویج مدارا کرده است. دین رسمی نزد اسپینوزا باید ناظر به غایتی عملی و شکلگیری فضایلی چون مدارا باشد. مدارا آن ابزارِ کارسازی است که بالمآل در خدمت ثبات سیاسی و اعتلای اجتماعی قرار میگیرد. در دفاع از این نتیجه، اسپینوزا استدلال میآورد که نخست، اقتدار دینی بایستی تحت قیمومت قدرت سیاسی باشد. یعنی تنها یک اقتدار حاکم در دولت میتواند وجود داشته باشد و آن بایستی اقتدار سیاسی باشد نه اقتدار دینی. دوم، او معتقد است که دامنه قدرت اقتدار حاکم مسلماً تا اعمال شهروندان ادامه مییابد نه تا اعتقاد آنها. حاکم صرفاً حق انجام آن چیزی را دارد که در حیطه قدرت او باشد، هیچ قدرتی نمیتواند دیگران را به موجب باورها و عقایدش مجازات کند. سوم، در نظرگاه اسپینوزا دموکراسی طبیعیترین نوع حکومت است که میتواند حافظ آزادیهای طبیعی آدمیان از جمله آزادی اندیشه و بیان باشد. در مقابل و در بررسی دوگانه دین و سیاست، حکومت تئوکراتیک با تقویت انفعالات و کمفروغ کردن نور طبیعی عقل در میان آدمیان میتواند آنها را به بندگی کشاند. | ||
کلیدواژهها | ||
دین رسمی؛ دین باطنی؛ وضع مدنی؛ دموکراسی؛ مدارا؛ اقتدار سیاسی؛ آزادی؛ تئوکراسی | ||
مراجع | ||
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,865 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 341 |