تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,301 |
تعداد مقالات | 15,995 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,427,973 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,174,488 |
بررسی عوامل موثر در مهاجرت معکوس از کلانشهر تبریز به نواحی پیرا – شهری و روستاهای الحاقی | ||
جغرافیا و برنامهریزی | ||
مقاله 3، دوره 24، شماره 74، بهمن 1399، صفحه 29-41 اصل مقاله (1002.16 K) | ||
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/gp.2021.39176.2597 | ||
نویسندگان | ||
علی آذر* 1؛ قربان محبوبی2؛ مهسا صلاحی رنجبری3 | ||
1استادیار گروه شهرسازی و معماری، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران (نویسنده مسئول) | ||
2عضو هیأت علمی گروه معماری و شهرسازی ، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران. | ||
3کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه تبریز، ایران | ||
چکیده | ||
یکی از پدیدههای نوظهور دوره شهرنشینی معاصر که تاثیر زیادی در بروز انواع معضلات مناطق کلانشهری گذاشته ، مهاجرت معکوس شهری به روستاهای پیرامونی شهرها میباشد. مهاجرتهای معکوس، باعث تنزل کیفیت زندگی و فشار مضاعف بر محیط روستاها شده است. خزش شهری تبریز باعث توسعه لجام گسیخته سکونتگاههای روستایی گردیده و نوعی از حاشیهنشینی جدید را پدید آورده است. هدف این تحقیق، مشخص نمودن تاثیر عوامل مختلف در بروز مهاجرت از شهر تبریز به روستاهای اطراف الحاقی به تبریز می باشد . روش تحقیق حاضر توصیفی – تحلیلی و ماهیت آن از نوع کاربردی است و از ابزار اسنادی- کتابخانهای و مطالعات میدانی (پرسشنامه) برای جمعآوری اطلاعات استفاده گردیده است. جامعه آماری این مطالعه، مهاجران بازگشتی از شهر تبریز به روستاهای مورد مطالعه (هفت روستا) هستند. تعداد 114 نفر با استفاده از روش نمونهگیری در دسترس انتخاب گردیدند. برای تعیین پایایی پرسشنامهها از روش ضریب آلفایِ کرونباخ استفاده شده است و مجموع میانگین پایایی به دست آمده از گویهها 7/. محاسبه گردید. متوسط رشد جمعیت روستایی کشور در طی ده سال اخیر (1395- 1385) 69/.- درصد میباشد؛ در حالی که متوسط رشد جمعیت روستاهای مورد مطالعه در این فاصله زمانی 83/43+ درصد میباشد. این امر بیانگر پرتاب توسعه فیزیکی متصل شهر تبریز به روستاهای اطراف (منطقه کلانشهری) میباشد و اینگونه از مهاجرتهای روستا - شهری در سالهای اخیر به دلیل گرانی زمین و مسکن در شهر تبریز فزونی گرفته است. بر اساس مدل تحلیل عاملی، عامل اقتصادی و مسکن با مقدار ویژه 753/3، بیش از ده درصد واریانس متغیرهای مهاجرت معکوس را به خود اختصاص داده است و مهمترین علت تاثیرگذار در مهاجرت معکوس به روستاهای الحاقی تبریز میباشد. بالا بودن هزینه زندگی شهری، پایین بودن درآمد، گرانی زمین در شهر، پایین بودن قیمت خرید و اجاره مسکن در روستا از متغیرهای موثر عامل اقتصادی در مهاجرت معکوس محسوب میگردند. | ||
کلیدواژهها | ||
مهاجرت معکوس؛ پیراشهری؛ روستا - شهر؛ کلانشهر تبریز | ||
مراجع | ||
- ابراهیمزاده، حسین آسمین؛ اشتری مهرجردی، اباذر؛ اسلامی، ایمان (1398)، مهاجرت معکوس روستایی با تغییر سبک زندگی شهری، فصلنامه علمی – پژوهشی نگرشهای نو در جغرافیای انسانی، سال دوازدهم، شماره اول، صص 186-169. - احدنژاد روشتی، محسن؛ نجفی، سعید (1398)، بررسی تطبیقی نابرابریهای کیفیت زندگی در نواحی شهری(نمونه موردی : محلات کارمندان و اسلامآباد شهر زنجان)، نشریه علمی – پژوهشی جغرافیا و برنامهریزی، (انتشار انلاین). - احمدی، شیرکو؛ توکلی، مرتضی (1394)، «تحلیل حرکات مکانی جمعیت در سکونتگاههای روستایی (مطالعه موردی بخش مرکزی شهرشتان سردشت)، فصلنامه مطالعات برنامهریزی سکونتگاههای روستایی، شماره 33، صص 58-41. - امانی، مهدی (1380)، جمعیتشناسی عمومی، تهران، انتشارات سمت. - پورمحمدی، محمدرضا (1395)، برنامه ریزی کاربری اراضی شهری، تهران، انتشارت سمت. - جلالیان، حمید؛ محمدی یگانه، بهروز (1386)، تحلیل عوامل جغرافیایی موثر در مهاجرتهای روستایی شهرستان زنجان از سال 1355 تا 1375، فصلنامه پژوهشهای جغرافیایی، شماره 61، صص 99 -89. - دانشپور، ذهره (1385)، تحلیل نابرابری فضایی در محیطهای پیرا – شهری، کوششی در استفاده از رهیافت برنامه ریزی و مدیریت راهبردی در تهران ، نشریه هنرهای زیبا، شماره 28، صص 14-5. - زنجانی، حبیب ا... (1380)، مهاجرت، تهران، انتشارات سمت. - سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395، مرکز آمار ایران. - ضرغامی، حسین (1388، نگاهی به تحولات شهرنشینی و مهاجرت در ایران، مجموعه مقالات پنجمین همایش جمعیت با عنوان «مهاجرت در ایران»، تهران: مرکز آمار ایران. - طاهرخانی، مهدی (1380)، تحلیلی بر عوامل موثر در مهاجرت های روستایی- شهری، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 16، شماره 3، شکاره مسلسل 62، صص 93-67. - طرح جامع شهر تبریز(1396)، مهندسین مشاوره نقش محیط، سازمان مسکن و شهرسازی استان آذربایجان شرقی. - ظاهری، محمد؛ کاگر، ناهید (1395)، بررسی سیر تحول روستاهای خوابگاهی در شرق کلانشهر تبریز، نشریه علمی – پژوهشی جغرافیا و برنامهریزی، سال 20، شماره 55، صص 181-161. - عظیمی، ناصر (1381)، پویش شهرنشینی و مبانی نظام شهری، تهران: نشر نیکا. - علیبابایی، مجتبی؛ جمعهپور، محمود (1395)، فرآیند و الگوی مهاجرت معکوس روستایی و عوامل مؤثّر بر آن (مطالعه موردی: دهستان حاجیلو- شهرستان کبودرآهنگ)، پژوهش و برنامه ریزی روستایی سال 5، شماره 16، صص 105-91. - غلامیباغی، سعید (1384)، ارزیابی آثار اقتصادی و اجتماعی مهاجرت روستایی و مهاجرت معکوس (بررسی موردی طرح بازگشت مهاجران روستایی استان همدان طی سالهای 1379-1382 ، پایاننامه کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر ابراهیم عباسی، دانشگاه تهران. - قاسمی، مریم؛ جوان، جعفر؛ صابری، زهرا (1393)، تحلیلی بر علل شکلگیری مهاجرتهای معکوس در نواحی روستایی شهرستان بینالود، فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، شماره 16، صص 37-15. - کریمی، رامین (1394)، راهنمای آسان تحلیل آماری با SPSS، انتشارات هنگام، تهران. - محمودزاده، حسن؛ غلامنیا، خلیل؛ موسوی، سیدمحمد (1397)، رویکرد سناریو محور در مدلسازی توسعه شهری (مطالعه موردی شهر ساری)، نشریه علمی – پژوهشی جغرافیا و برنامهریزی، سال 22، شماره 64، صص 287-267. - مهاجرانی، علی اصغر؛ روستا، زهرا (1393) در پژوهشی با عنوان تاثیر مهاجرت معکوس بر توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در روستاهای شهرستانهای تنکابن و رامسر، فصنامه مطالعات جامعه شناختی شهر( مطالعات شهری)، دوره 5، شماره 13، صص 194-167. - میرفلاح نصیری،سید نعمتاله، دل عظیمی، فریده و شهلا صباغی (1395)، آیا مهاجرت معکوس در کشور در حال تحقق است، دوماهنامه پژوهشی – تحلیلی آمار، شماره 4، صص 20-14. - نظریان، اصغر (1389)، پویایی نظام شهرنشینی در ایران، جلدو دوم، انتشارات مبتکران، تهران. - یعقوبی، جعفر؛ زبیدی، طاهره (1397)، بررسی انگیزههای مهاجرت معکوس و پیامدهای آن در روستاهای شهرستان ایجرود- استان زنجان، فصلنامه پژوهشهای روستایی، دوره 9، شماره 2، صص209-196. - Pumain, Denise (2006). The Urbanizationpresses, in Demography : analysis and synthesis : a treatise in populationstudies / Graziella Caselli, Jacques Vallin, and Guillaume Wunsch ; withcontributions by Daniel Courgeau . . . [et al.].Volume 2, London: AcademicPress. - Berry, Brian J.L. (1980). "Urbanization and Counterurbanization in the United States". The Annals of the American Academy of Political and Social Science. 451: 13–20. doi:10.1177/000271628045100103. - Mitchell, Clare J.A.(2004). "Making sense of counterurbanization". Journal of Rural Studies. 20 (1): 15–34. - Nefedova, T.G. (May 2016). "Urbanization, Counterurbanization, and Rural-Urban Communities Facing Growing Horizontal Mobility". Sociological Research. 55 (3): 195-210. - Kirk, M.(2004b), Ensuring Efficient Land Management in Peri-urban Areas, (PPT) World Bank Group – LandPolicy & Administration, www.inweb18.worldbank.org/ESSD/essdext.nsf, accessed in 2005/11/15. - https://www.un.org/2020/en/ Development/desa/ News/ ecosos/ cities for sustainable future.html. - https://www.un.org/Development/desa/en/news/population/2018-revision-of-world-urbanization-prospects.html | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,086 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,228 |