آمار
| تعداد نشریات | 41 |
| تعداد شماره‌ها | 1,116 |
| تعداد مقالات | 13,677 |
| تعداد مشاهده مقاله | 48,556,462 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,306,754 |
تحلیلی بر تکاپوهای مشروعیت‌یابی جانشینان عضدالدوله در دوره آل‌بویه (447-372 ﻫ.ق) | ||
| فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام | ||
| مقاله 6، دوره 11، شماره 24، مهر 1399، صفحه 93-120 اصل مقاله (429.74 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jiiph.2020.12326 | ||
| نویسندگان | ||
آرمان فروهی1؛ محمدعلی چلونگر  2؛ اصغر منتظرالقائم2
| ||
| 1دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه اصفهان، | ||
| 2استاد دانشگاه اصفهان، | ||
| چکیده | ||
| مشروعیت ازجمله مؤلفه‌های اساسی و بنیادین در مناسبات میان حاکمیت و مردم است. تلاش حاکمان در طول تاریخ معطوف بر توجیه قدرت از راه‌هایی بوده است که برای مردم قابل‌پذیرش باشد. حکومت آل‌بویه نیز برای پیشبرد قدرت خود از راه‌های مختلفی برای کسب مشروعیت استفاده کرده است. در پی مرگ عضدالدوله، نیمۀ دوم حکومت بویهیان به صحنۀ کشاکش قدرت‌های داخلی و اختلافات خانوادگی تبدیل شد. با وجود این، حاکمان این دوره به شیوه‌های گوناگون در پی کسب مشروعیت در جهت استحکام پایه‌های قدرت خود برآمدند. مقالۀ حاضر به روش توصیفی‌تحلیلی و بر پایۀ مطالعات کتابخانه‌ای در پی واکاوی و تحلیل تکاپوهای مشروعیت‌یابی حاکمان بویهی در دورۀ پس از مرگ عضدالدوله تا سقوط این حکومت است. پژوهش حاضر می‌کوشد به این پرسش پاسخ دهد که امیران آل‌بویه در حدفاصل سال‌های 372 تا 447 ﻫ.ق از چه شیوه‌هایی برای کسب مشروعیت بهره می‌گرفتند؟ یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که فارغ از قدرت‌طلبی‌های درون‌خاندانی که بر تاریخ آل‌بویه در این محدوده سایه افکنده است، جانشینان عضدالدوله معیارهایی چون کسب امتیازات سیاسی از خلافت، باستان‌گرایی و توجه به میراث کهن و کارآمدی و تأمین منافع عمومی را برای کسب مشروعیت در این دوره مدنظر داشته‌اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مشروعیت؛ آل‌بویه؛ خلافت؛ القاب؛ باستان‌گرایی؛ کارآمدی | ||
| مراجع | ||
|
- ابن‌اثیر، عزالدین ابوالحسن علی بن محمد (1385ق)، الکامل فی التاریخ، بیروت: دارصادر. - ابن‌العبری، ابوالفرج یوحنا غریغوریوس (1992م)، تاریخ مختصرالدول، تحقیق انطون صالحانی الیسوعی، بیروت: دارالشرق، طـ الثانیة. - ابن‌جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن بن علی بن محمد (1412ق)، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیه. - ابن‌خلدون، عبدالرحمن بن محمد (1408ق)، دیوان المبتدا و الخبر فی تاریخ العرب و البربر و من عاصرهم من ذوی‌الشان الاکبر، تحقیق خلیل شحاده، بیروت: دارالفکر، ط الثانیه. - ابن‌خلکان، شمس‌الدین احمد بن ابی‌بکر (بی‌تا)، وفیات‌‌الاعیان و انباء ابناء‌الزمان، حققه احسان عباس، بیروت: دارصادر. - ابن‌زرکوب شیرازی، احمد بن شهاب‌الدین ابی الخیر (1350)، شیرازنامه، به کوشش اسمعیل واعظ جوادی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران. - ابن‌طقطقی، محمد بن علی بن طباطبا (1418ق)، الفخری فی الآداب‌‌السلطانیه و الدول‌‌الاسلامیه، تحقیق عبدالقادر محمد مایو، بیروت: دارالقلم العربی. - ابن‌عمرانی، محمد بن علی بن محمد (1421ق)، الانباء فی تاریخ‌الخلفا، تحقیق قاسم السامرائی، قاهره: دارالافاق العربیة. - ابن‌کثیر، ابوالفداء اسماعیل بن عمر (1407ق)، البدایه و النهایه، بیروت: دارالفکر. - ابوالحمد، عبدالحمید (1370)، مبانی سیاست، ج 1، تهران: توس. - اروجی، فاطمه، رضایی، محمد (بهار و تابستان 1396)، «زمینه‌های همگرایی در مناسبات مسلمانان و زرتشتیان در منطقه فارس (دوره آل‌بویه 447-322ق)»، دوفصلنامه تاریخنامه ایران بعد از اسلام، دانشگاه تبریز، ش14. - ایمانپور، محمدتقی و یحیایی، علی و جهان، زهرا (پاییز و زمستان 1395)، «بازیابی فرهنگ ایران باستان در دوره آل‌بویه: مشروعیت سیاسی حکومت»، دوفصلنامه پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ش19. - باسورت، سی‌ادموند (1393)، «تداوم میراث کهن در سرزمین‌های ایرانی سده‌های میانه»، در برآمدن اسلام، ویراستاران وستاسرخوش کرتیس و سارا استوارت، ترجمه کاظم فیروزمند، تهران: نشر مرکز. - باون، هارولد (1396)، «آخرین امیران آل‌بویه»، در مجموعه‌مقالات آل‌بویه (اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی)، مؤلفان ناگل و دیگران، تحقیق و ترجمه علی یحیایی و محمدرضا مصباحی، تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام. - بشیریه، حسین (1380)، آموزش دانش سیاسی، تهران: نگاه معاصر. - بلعمی، ابوعلی محمد بن محمد (1373)، تاریخنامه طبری، تحقیق محمد روشن، ج 4، چ3، تهران: البرز. - بلوم، جاناتان (1394)، «نمایش‌قدرت در هنر و معماری ایران اوایل دوره اسلامی»، در ایران در نخستین سده‌های اسلامی، ویراستاران: ادموند هرتسیگ و سارا استوارت، ترجمه کاظم فیروزمند، تهران: نشر مرکز. - بوسه، هیرمبرت (1385)، «ایران در عصر آل‌بویه»، در تاریخ ایران از فروپاشی دولت ساسانیان تا آمدن سلجوقیان (پژوهش دانشگاه کمبریج)، گردآورنده: ر.ن.فرای، ترجمه حسن انوشه، ج4، چ6، تهران: امیرکبیر. - بیتهام، دیوید (1390)، مشروع‌سازی قدرت، ترجمه محمد عابدی ارکانی، چ 2، یزد: انتشارات دانشگاه یزد. - بیرونی، ابوریحان محمد بن احمد (1386)، آثارالباقیه، ترجمه اکبر داناسرشت، چ 5، تهران: امیرکبیر. - جرفاذقانی، ابوالشرف ناصح بن ظفر (1374)، ترجمه تاریخ یمینی، تحقیق جعفر شعار، چ 3، تهران: علمی و فرهنگی،. - جوزجانی، ابوعمرو عثمان بن محمد منهاج سراج (1363)، طبقات ناصری ایران و اسلام، تحقیق عبدالحی حبیبی، تهران: دنیای کتاب. - حاتمی، محمدرضا (1389)، مبانی مشروعیت حکومت در اندیشه سیاسی شیعه، تهران: انتشارات علوم و فنون رازی. - حجاریان، سعید (بهار 1373)، «نگاهی به مسئله مشروعیت»، فصلنامه راهبرد، ش 3، صص78-93. - حموی، یاقوت بن عبدالله (1995م)، معجم‌‌البلدان، بیروت: دارصادر، ط الثانیه. - دهخدا، علی‌‌اکبر (1377)، لغت‌نامه، چ 2، تهران: انتشارات دانشگاه تهران،. - ذهبی، شمس‌الدین محمد بن احمد (1413ق)، تاریخ الاسلام و وفیات‌‌المشاهیر و الاعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت: دارالکتاب‌العربی، ط الثانیه. - زرین‌کوب، عبدالحسین (1392)، تاریخ مردم ایران از زمان ساسانیان تا پایان آل‌بویه، ج 2 (کشمکش با قدرت‌ها)، چ 14، تهران: امیرکبیر. - سلیمانی سعید (1396)، تاریخ سکه در دودمان‌های محلی ایران (قرن سوم و چهارم هجری قمری)، تهران: برگ‌نگار. - شجاعی‌زند، علیرضا (1376)، مشروعیت دینی دولت و اقتدار سیاسی دین، تهران: مؤسسه تبیان. - صابی، هلال بن محسن (1396)، رسوم دارالخلافه (نقش آیین‌های ایرانی در نظام خلافت اسلامی)، تصحیح و حواشی میخائیل عواد، ترجمه محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: کارنامه. - ــــــــــــــــ (1337ق)، الجزء الثامن من تاریخ ابی‌الحسین هلال بن محسن بن ابراهیم الصابی، و قد اعتنی بتصحیحه. هـ. ف. آمدروز و بعده د. س. مرجلیوث، قاهره: بی‌نا. - صفدی، صلاح‌الدین خلیل آیبک (1420ق)، الوافی بالوفیات، تحقیق و اعتناء احمد الارنؤوط و ترکی مصطفی، بیروت: دار احیاء التراث العربی. - عالم، عبدالرحمن (1386)، بنیادهای علم سیاست، چ 17، تهران: نی. - فرای، ریچارد نلسون (1375)، عصر زرین فرهنگ ایران، ترجمه مسعود رجب‌نیا، چ 3، تهران: سروش. - فرمانیان، مهدی (1388)، «حسین بن موسی علوی»، در دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران: بنیاد دائره‌المعارف بزرگ اسلامی. - فقیهی، علی‌اصغر (1366)، آل‌بویه و اوضاع زمان ایشان با نموداری از زندگی مردم آن عصر، چ3، تهران: صبا،. - کاهن، کلود (1384)، «احوال عمومی بویهیان»، در بویهیان، گردآورنده و مترجم یعقوب آژند، تهران: مولی. - کبیر، مفیزالله (1381). آل‌بویه در بغداد، ترجمه مهدی افشار، تهران: رفعت. - کرمر، جوئل (1375)، احیای فرهنگی در عصر آل‌بویه؛ انسان‌گرایی در عصر رنساس اسلامی، ترجمه محمد سعید حنایی‌کاشانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی. - کواکبیان، مصطفی (1378)، مبانی‌‌‌مشروعیت در نظام ولایت‌فقیه، چ 2، تهران: موسسه چاپ و نشر عروج. - گردیزی، ابوسعید عبدالحی بن ضحاک بن محمود (1363)، زین‌الاخبار، تحقیق عبدالحی حبیبی، تهران: دنیای کتاب. - لاریجانی، محمدجواد (1373)، حکومت؛ مباحثی در مشروعیت و کارآمدی، تهران: سروش. - لیپست، سیمور مارتین (1374)، «مشروعیت و کارآمدی»، ترجمه رضا زبیب، مجله فرهنگ و توسعه، ش18. - متقی، ابراهیم و کرامت، فرهاد (تابستان1393)، «عناصر مشروعیت‌یابی در نظام‌های سیاسی»، فصلنامه سیاست، دانشگاه تهران، ش2. - ماوردی، علی بن محمد (بی‌تا)، الاحکام السلطانیه، قاهره: دارالحدیث. - متحده، روی (1394)، تاریخ اجتماعی ایران در عصر آل‌بویه؛ تهران، وفاداری و رهبری در ادوار آغازین جامعه اسلامی، ترجمه محمد دهقانی، تهران: نامک. - ــــــــــ (1394)، «ایده ایران در سرزمین‌های آل‌بویه»، در ایران در نخستین سده‌های اسلامی، ویراستاران: ادموند هرتسیگ و سارا استوارت، ترجمه کاظم فیروزمند، تهران: نشر مرکز. - متز، آدام (1393)، تمدن‌اسلامی در قرن چهارم هجری (رنسانس اسلامی)، ترجمه علیرضا ذکاوتی‌قراگزلو، چ 5، تهران: امیرکبیر. - مجمل‌التواریخ و القصص (بی‌تا): تحقیق ملک‌الشعرا بهار، تهران: کلاله خاور. - مستوفی، حمدالله بن ابی بکر (1364)، تاریخ گزیده، تحقیق عبدالحسین نوایی، چ 3، تهران: امیرکبیر. - مسکویه، ابوعلی (1379)، تجارب‌‌الامم، تحقیق ابوالقاسم امامی، تهران: سروش، طـ الثانیه. - نصرالله‌زاده، سیروس (1385)، کتیبه‌های پهلوی کازرون، تهران: انتشارات کازرونیه. - وبر، ماکس (1397 الف)، اقتصاد و جامعه، ترجمه عباس منوچهری، مهرداد ترابی‌نژاد و مصطفی عمادزاده، چ 5، تهران: سمت. - وبر، ماکس (1397 ب)، مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی، ترجمه احمد صدراتی، چ 12، تهران، نشر مرکز - وینسنت، اندرو (1389)، نظریه‌های دولت، ترجمه حسین بشیریه، تهران: نی. - همدانی، محمد بن عبدالملک (1961م)، تکمله تاریخ‌الطبری، قدّم له و حقّقهُ آلبرت یوسف کنعان، جزء الاول، بیروت: المطبعه الکاتولیکه، طـ الثانیه. - Donohue, John J., (Feb.1973), “Three Buwayhid Inscriptions”, Arabica, T. 20, Fasc. 1, pp.74-80. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 222 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 109 |
||
