تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,303 |
تعداد مقالات | 16,020 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,486,217 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,213,390 |
بررسی وردایی دههای بارش سالانۀ ایرانزمین طی چهار دهۀ اخیر (1394-1355) | ||
جغرافیا و برنامهریزی | ||
مقاله 14، دوره 25، شماره 76، تیر 1400، صفحه 187-202 اصل مقاله (521.81 K) | ||
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/gp.2020.41308.2680 | ||
نویسندگان | ||
حسین عساکره* 1؛ سیدابوالفضل مسعودیان2؛ فاطمه ترکارانی3 | ||
1استاد اقلیمشناسی، گروه جغرافیا، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران | ||
2استاد اقلیمشناسی، گروه جغرافیا، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
3دانشجوی دکتری اقلیمشناسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران | ||
چکیده | ||
طی سدۀ گذشته اقلیم کرۀ زمین دگرگونی را در مقیاسهای مکانی و زمانی مختلفی تجربه کردهاست. این روند دگرگونی احتمالاً برای آینده نیز ادامه خواهد داشت. یکیاز جلوههای دگرگونی اقلیم که تغییر(پذیری) آن را نشان میدهد، در وردایی رفتار دههای بارش قابل ردیابی است. بهمنظور ردیابی تغییرپذیری بارش ایران، بهعنوان نمایهای از تغییر اقلیم این سرزمین، طی چهار دهۀ اخیر (1394-1355) از پایگاه دادهای اسفزاری نسخۀ سوم (حاصل میانیابی دادههای بارش روزانه 2188 ایستگاه همدید، اقلیمی و بارانسنجی سازمان هواشناسی به مدت 46 سال از 1349 تا 1394 و مجموعاً 16801 روز و با تفکیک مکانی 10 کیلومتر و درنتیجه با ابعاد 16801×205×167) استفاده شدهاست. به منظور بررسی وردایی دههای بارش، میانگین بارش دهههای منتهی به دهۀ 1394-1385 محاسبه و ویژگیهای مکانی بارش ایران طی چهار دورۀ دهساله به روش توصیفی - ترسیمی بررسی و مطالعه شد. دراین راستا میانگین بارش هردهه با کل دورۀ آماری و دهۀ پیش از آن مقایسه شد. نقشههای بارش هر دهه، نقشههای ناهنجاری آن در قیاس با میانگین کل و نقشههای ناهنجاری آن در قیاس با دهۀ پیشین ترسیم و بررسی شد. میانگین بارش در انتقال از دهۀ اول به دوم افزایشی و پس از آن کاهشی بوده است. از آنپس رفتار عمومی کاهشی بارش، هم در نواحی کمبارش و هم نواحی پربارش در طی دهههای متوالی دیده میشود. بارش عموماً در نواحی توأم با بارش زیاد (درکرانههای دریاهای خزر، عمان و خلیج فارس، دامنههای غربی رشته کوههای زاگرس و دامنههای شمالی رشته کوههای البرز)، تغییرات بیشتری را نسبت به بخشهای کمبارش کشور (نظیر نواحی مرکزی، شرقی و شمال شرقی) متحمل شدهاند؛ به تبع آن بسیاری آمارههای مکانی بارش، نظیر ضریبتغییرات، چولگی، کشیدگی، آستانههای بارش (آستانههای کم و زیاد)، تغییر یافتهاست. اینامر در جابهجایی خط همبارش میانگین هر دهه و کاهش سرزمینهای توأم با بارشی بیشاز میانگینِ دههای نیز منعکس شدهاست. | ||
کلیدواژهها | ||
ایران؛ بارش؛ تغییر اقلیم؛ تغییرپذیری دههای؛ وردایی بارش | ||
مراجع | ||
- اختصاصی، محمدرضا؛ فرشید جهانبخشی، محمدرضا کوثری، (1394)، بررسی روند بارش در 32 ایستگاه سینوپتیک ایران با روش ناپارامتری و جمع متحرک داده با مرتبه 1 تا 48 ماهه طی سالهای 1970 تا 2005، تحقیقات منابع آب ایران، 11، 151-156. - الوانکار، سیدرضا؛ نظری، فرزانه؛ و فتاحی، ابراهیم، (1395)، تاثیر تغییر اقلیم بر شدت و دوره بازگشت خشکسالی های ایران. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 3(2)، 120-99. - بختیاری، بهرام؛ شهرکی، نادیا؛ احمدی، محمدمهدی، (1393)، برآورد احتمالات بارش روزانه با استفاده از مدل زنجیره مارکف در اقلیمهای مختلف ایران، تحقیقات منابع آب ایران، 10( 2)، 55-44. - تیموری و بذرافشان (1396)، تحلیل توزیع زمانی بارش در ایران طی چهار دهۀ گذشته، جغرافیا و توسعه، 46، 188-171. - جهانبخش اصل، سعید؛ خورشید دوست، علی محمد؛ عالی نژاد، محمدحسین؛ پوراصغر، فرناز، (1395)، تأثیر تغییراقلیم بر دما و بارش با در نظر گرفتن عدم قطعیت مدل ها و سناریوهای اقلیمی (مطالعه ی موردی: حوضۀ شهرچای ارومیه)، هیدروژئومورفولوژی، 7، 122-107. - حسینی، سیدحسن؛ قربانی، محمدعلی؛ مساح بوانی، (1394)، مدلسازی بارش - رواناب در شرایط تغییر اقلیم به منظور پیشبینی جریانات آتی حوزۀ صوفی چای، پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز، 11، 14-1. - خدادی، محمدمهدی؛ آزادی، مجید؛ رضازاده، پرویز، (1392)، منابع رطوبت و ترابرد ماهانه آن روی ایران وبرهمکنش آن با مونسون هندوستان و پرارتفاع جنب حاره، مجله ژئوفیزیک ایران، 7(2)، 113-96. - دارند، محمد، (1394)، واکاوی وردایی زمانی-مکانی رطوبت جوی ایران زمین طی بازۀ زمانی 2013-1979، پژوهشهای جغرافیای طبیعی، 47(2)، 239-213. - دارند، محمد، (1394)، ارزیابی و شناخت تغییر اقلیم در ایرانزمین طی دهههای اخیر، مجلۀ علوم و مهندسی آبخیزداری، 30، 14-1. - دانشمند، حجت اله ؛ محمودی، پیمان، (1395)، تحلیل طیفی خشکسالیهای ایران، مجله ژئوفیزیک ایران، 10(4)، 47-28. - دهقانی، طیبه؛ سلیقه، محمد؛ علیجانی، بهلول، (1397)، اثرتغییراقلیمبرمیزانآبقابلبارشدرسواحلشمالیخلیجفارس، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 49، 91-75. - سازمان هواشناسی کشور، (1396)، گزارش آشکارسازی، ارزیابی اثرات و چشم انداز تغییر اقلیم در ایران طی قرن 21، تاریخ انتشار 30/8/1396. - شجاعی مقدم، رحمت الله؛ کرمپور، مصطفی؛ نصیری، بهروز؛ طهماسبی پور، ناصر، (1397)، بررسی و تحلیل چرخه ها و الگوی خودهمبستگی فضایی بارش های ماهانه ایران، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، ۱۸ (۵۱)، ۲۳۵-۲۵۱. - عباسی، فاطمه؛ بابائیان، ایمان؛ حبیبی نوخندان، مجید؛ گلی مختاری، لیلا (1389)، ارزیابی تأثیر تغییر اقلیم بر دما و بارش ایران در دهه های آینده با کمک مدل MAGICC-SCENGEN، پژوهش های جغرافیای طبیعی، 72، 110-91. - عساکره، حسین، (1387)، کاربرد روش کریجینگ در میانیابی بارش مطالعه موردی: میانیابی بارش 26/12/1376 درایرانزمین، جغرافیا و توسعه، 12، 42-25. - عساکره، حسین؛ دوستکامیان، مهدی؛ قائمی، هوشنگ، (1393-الف)، تحلیل تغییرات ناهنجاری ها و چرخه های آب قابل بارش جوّ ایران، پژوهشهای جغرافیای طبیعی، 46(4)، 444-435. - عساکره، حسین؛ صیادی، فریبا، (1393- ب)،ارزیابی توان الگوی زنجیره مارکوف در برآورد و پهنه بندی احتمالاتی روزهای خشک ایران. جغرافیا و مخاطرات محیطی، 10، 54-37. - عساکره، حسین ، (1396)، مبانی پژوهش در آبوهواشناسی، چاپ اول، زنجان، انتشارات دانشگاه زنجان. - عسکری، احمد ؛ رحیمزاده، فاطمه، (1382)، برجستگی نوسان بارش در کشور نسبت به روند و جهش آن، سومین کنفراس منطقه ای و اولین کنفراس ملی تغییر اقلیم، اصفهان. - علیجـــانی، بهلـــول؛ محمـــودی، پیمـــان؛ شاهوزنی، عبدالرئوف، محمـدی، عبدالمجیـد، (1393)، بررسی احتمال تداوم روزهای بارش در ایران زمین، جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، 56، 16-1. - علیجانی، بهلول؛ دوستکامیان، سیدمهدی؛ اشرفی، سعیده؛ شاکری، فهیمه، (1394)،بررسی تغییرات الگوهای خود همبستگی فضایی درون دههای بارش ایران طی نیم قرن اخیر، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری - منطقهای، 14، 88-71. - علیجـــانی، بهلـــول؛ دوستکامیان، سیدمهدی؛ یدالله بلیانی، (1395)، تحلیل طیفی سری های زمانی بارش سالانه ایران، جغرافیا و برنامهریزی، 57، 236-217. - علیجانی، بهلول، (1395)، آب و هوای ایران، چاپ سیزدهم، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور. - فرج زاده، منوچهر ؛ احمدیان، کلثوم، (1393)، تحلیل زمانی و مکانی خشکسالی با استفاده از شاخص SPI در ایران، مخاطرات محیط طبیعی، 4، 16-1. - غیور، حسنعلی؛ مسعودیان، سیدابوالفضل، (1375)، بررسی نظام تغییرات مجموع بارش سالانه در ایرانزمین، مجله نیوار، 29، 26-6. - کاویانی، محمدرضا، (1372)، تحلیلی آماری از رژیم بارندگی ایران، مجلة رشد آموزش جغرافیا، 13، 4-12. - کتیرایی، پری سیما؛ حجام، سهراب؛ ایراننژاد، پرویز، (1386)، سهم تغییرات فراوانی و شدت بارش روزانه در روند بارش در ایران طی دوره 1960 تا 2001، مجله فیزیک زمین وفضا، 33، 67-83. - کریمی، مصطفی؛ کاکی، سیف اله؛ رفعتی، سمیه، (1397)، شرایط و مخاطرات اقلیمی آیندۀ ایران در تحقیقات اقلیمی، تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، ۵ (۳)، ۱-۲۲. - مجرد، فیروز، خیری، راضیه؛ نوری،زهرا ،(1393)، تحلیل فراوانی خشکسالی های روزانه در ایران با شاخص خشکسالی مؤثر، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 35، 48-29. - محمودی، پیمان؛ رزمجو، سمیرا؛ امیر جهانشاهی، سید مهدی، (1399)، همپوشانی دوره تناوب شاخص نوسان اطلس شمالی (NAO) با دوره تناوب خشکسالیها و ترسالیهای ایران، مجله ژئوفیزیک ایران، 14 (1)، 104-91. - مسعودیان، سیدابوالفضل، (1390)، آبوهوای ایران، مشهد، انتشارات شریعه توس. - مسعودیان، سیدابوالفضل، (1398). گزارش بارش های اسفند 1397 و فروردین 1398 حوضه های سیل زده ایران، هیأت ویژه گزارش ملی سیلاب. کارگروه اقلیم شناسی و هواشناسی. منتشر نشده. - مسعودیان، سیدابوالفضل؛ رعیتپیشه، فاطمه؛ کیخسرویکیانی، محمدصادق، (1393)، معرفی و مقایسهی پایگاه دادۀ بارشی TRMM3B43 و پایگاه دادۀ بارش اسفزاری، مجله ژئوفیزیک ایران، 4، 31-15. - میرموسوی، سیدحسین؛ دوستکامیان، سید مهدی؛ ستوده، فاطمه، (1395)، بررسی و تحلیل الگوی فضایی تغییرات دروندههای بارشهای سنگین و فوقسنگین ایران، جغرافیا و برنامهریزی محیطی، 27(3)، 86-67. - ناظری تهرودی محمد؛ کیوان خلیلی و فرشاد احمدی. 1395. تحلیل روند تغییرات ایستگاهی و منطقهای بارش نیم قرن اخیر کشور ایران. نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی)، 30: 654-643. - Alpert, P.; BU Neeman, and Y. Shay-El. (1990), Climatological analysis of Mediterranean cyclones using ECMWF data. Tellus 42: 65–77. - Alpert, P.; I. Osetinsky, B. Zivb, H. Shafir. (2004), Semi-objective classification for daily synoptic systems: application to the eastern Mediterranean climate change. International journal of climatology, 24: 1001–1011. - Diaz, H. F.; Bradley, R. S.; Eischeid, J. K, (1989), Precipitation fluctuations over global land areas since the late 1800's, Journal of Geophysical Research, 94, 1195-1210. - Gates,W. L.; Rowntree, P. R; Zeng, Q-C, (1990), Validation of Climate Models. In: Houghton, J. T., Jenkins, G. J., Ephraums, J. J. (eds.) Climatic Change: The IPCC Scientific Assessment. Cambridge, England: Cambridge University Press, 93-130. - Graef, F.; Haigis, J, (2001), Spatial and temporal rainfall variability in the sahel and its e_ects on farmers' management strategies, Journal of Arid Environments, 48 (2), 221- 231. - IPCC, (2007), Climate Change 2007 Synthesis Report, Published by the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge, England: Cambridge University Press. - Masoodian, S.A, (2008), On Precipitation Mapping in Iran, Journal of Humanities, 30( 2), 69-80. - Todorov, A. V, (1985), Sahel: The changing rainfall regime and normals' used for its assessment, Journal of Applied Meteorology and Climatology, 24, 97-107. - Vining, K. C; Griffith, J. F, (1985), Climatic variability at ten stations across the United States, Journal of Applied Meteorology and Climatology, 24, 363-370. - Waha, K; Van Bussel, L. G. J; Muller, C.; Bondeau, A, (2012), Climate-driven simulation of global crop sowing dates, Global Ecology and Biogeography, 21 (2), 247-259. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,135 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 334 |