دانشگاه تبریز
فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)

 آمار

تعداد نشریات45
تعداد شماره‌ها1,361
تعداد مقالات16,732
تعداد مشاهده مقاله53,984,422
تعداد دریافت فایل اصل مقاله16,669,223
مقدادی, محمدمهدی, فهیمی, زهره. (1398). بررسی عوامل و حکم تبدیل وضعیت موقوفه و ادارۀ آن در فقه و حقوق موضوعۀ ایران. سامانه مدیریت نشریات علمی, 10(19), 103-130. doi: 10.22034/law.2019.11298
محمدمهدی مقدادی; زهره فهیمی. "بررسی عوامل و حکم تبدیل وضعیت موقوفه و ادارۀ آن در فقه و حقوق موضوعۀ ایران". سامانه مدیریت نشریات علمی, 10, 19, 1398, 103-130. doi: 10.22034/law.2019.11298
مقدادی, محمدمهدی, فهیمی, زهره. (1398). 'بررسی عوامل و حکم تبدیل وضعیت موقوفه و ادارۀ آن در فقه و حقوق موضوعۀ ایران', سامانه مدیریت نشریات علمی, 10(19), pp. 103-130. doi: 10.22034/law.2019.11298
مقدادی, محمدمهدی, فهیمی, زهره. بررسی عوامل و حکم تبدیل وضعیت موقوفه و ادارۀ آن در فقه و حقوق موضوعۀ ایران. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1398; 10(19): 103-130. doi: 10.22034/law.2019.11298

بررسی عوامل و حکم تبدیل وضعیت موقوفه و ادارۀ آن در فقه و حقوق موضوعۀ ایران

مطالعات حقوق تطبیقی معاصر
مقاله 7، دوره 10، شماره 19، مهر 1398، صفحه 103-130    اصل مقاله (296.83 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/law.2019.11298
نویسندگان
محمدمهدی مقدادی* 1؛ زهره فهیمی2
1دانشیار دانشگاه شیخ مفید
2دانش اموخته کارشناسی ارشد دانشگاه شیخ مفید
چکیده
وقف از مختصات نظام حقوقی و اقتصادی اسلام و دارای ویژگی‌ها و احکام مهمی است. مال موقوفه مانند دیگر اموال ممکن است در گذر زمان یا به‌دلیل تغییرات در شکل زندگی انسان‌ها، قابل انتفاع و بهره‌وری نباشد و یا اینکه در آستانۀ خراب شدن و ازبین رفتن قرار گیرد که در مورد آن باید چاره‌اندیشی گردد. تبدیل موقوفات در چنین شرایطی یکی از شیوه‌های مؤثر است که مقالۀ حاضر آن را مورد بحث و بررسی قرار داده است. از دیدگاه فقها و مواد قانون مدنی می‌توان دریافت اصل مسلم در وقف، عدم جواز تبدیل آن است؛ مگر در موارد استثنایی که قانون مدنی به پیروی از فقه آن‌ها را بیان نموده است. روایات، عقل و قاعدۀ فقهی «الوقوفُ عَلَی حَسَبِ ما یُوقِفُها اَهلُها» از مهم‌ترین مبانی برای تغییر و تبدیل موقوفات بوده، ادلۀ حکم تبدیل موقوفات به ادلۀ اولیه و ثانویه منحصر است؛ کم شدن فایدۀ مال موقوفه، مجهول‌المصرف شدن، متعذر‌المصرف شدن، از‌بین رفتن جهت وقف، و زیادی منافع موقوفه، از مصادیق ادلۀ اولیه است، اما ادلۀ ثانویه به علت مقتضیات زمان و مصالح جامعه مطرح می‌شود که بیشتر این نوع تبدیل به‌دلیل اجرای طرح‌های عمومی صورت می‌گیرد. مالکیت بر منافع موقوفات در طرح‌های عمومی، عدم فروش و تغییر و تبدیل و شخصیت حقوقی بودن مال موقوفات، از چالش‌های موقوفات در طرح‌های عمومی است.
کلیدواژه‌ها
ابدال؛ استبدال؛ تبدیل؛ متعذرالمصرف شدن؛ وقف
مراجع
  1. ابن فارس، احمد (۱۴۰۴ق)، معجم مقاییس اللغة، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  2. ابن منظور، محمد بن مکرم (۱۹۹۷م)، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
  3. امامی، سید حسن (۱۳۷۳)، حقوق مدنی، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
  4. امینیان مدرس، محمد (۱۳۸۱)، وقف از دیدگاه حقوق و قوانین، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی.
  5. انصاری، مرتضی (۱۴۱۷ق)، المکاسب، قم: مؤسسة الهادی.
  6. بجنوردی، محمدحسن (بی‌تا)، القواعد الفقهیه، محققان: مهدی مهریزی و محمدحسین درایتی، قم: نشر الهادی.
  7. بهشتیان، محسن (1390)، تملک اراضی توسط شهرداری‌ها، چاپ اول، تهران: انتشارات مجد.
  8. جوهری، اسماعیل‌بن حماد (۱۹۹۰م)، الصحاح تاج اللغة وصحاح العربیة، چاپ چهارم، بیروت: دار‌العلم.
  9. حر عاملی، محمد‌بن حسن (1419ق)، تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعه، چاپ دوم، قم: مؤسسۀ آل البیت (علیهم‌السلام).
  10. حسینی عاملی، محمدجواد (بی‌تا)، مفتاح الکرامة فی شرح القواعد، محقق: علی‌اصغر مروارید، بیروت: دار إحیاء التراث.
  11. حلبی، حمزه‌بن على (ابن زهره)، (1375)، غنیة النزوع، قم: مؤسسۀ امام صادق (ع).
  12. حلی، حسن‌بن یوسف (علامه حلی)، (۱۴۱۲ق)، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعه، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
  13. حلی، حسن‌بن یوسف (علامه حلی)، (۱۴۱۳ق)، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
  14. حلی، محمد‌بن حسن (فخرالمحققین)، (۱۳۷۸ش)، ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد، محققان: کرمانی، اشتهاردی و بروجردی، ناشر: سید محمد هاشمی شاهرودی.
  15. حلّی، محمد‌بن منصور (ابن ادریس)، (۱۴۱۰ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چاپ سوم، قم: جامعۀ مدرسین.
  16. حلی، نجم‌الدین جعفر‌بن حسن (محقق حلی)، (۱۴۰۹ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ دوم، محقق: سید صادق شیرازی، قم: انتشارات استقلال.
  17. حلی، نجم الدین جعفر‌بن حسن (محقق حلی)، (۱۴۱۰ق)، المختصر النافع فی فقه الإمامیه، تهران: مؤسسة البعثه.
  18. حلّی، یحیی‌بن سعید (۱۴۰۵ق)، الجامع للشرائع، قم: مؤسسة سید‌الشهداء(ع).
  19. خمینی، سید روح‌الله (۱۴۰۹ق)، تحریر الوسیله، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
  20. خویی، ابو‌القاسم (1430ق)، مصباح الفقاهه، قم: مؤسسۀ احیاء آثار امام خویی.
  21. دهخدا، علی‌اکبر (1388)، لغتنامه دهخدا، تهران: نشر جنگل.
  22. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد (1376)،مفردات الفاظ القرآن، تهران: انتشارات مرتضوی.
  23. رضویان، محمدتقی (1381)، مدیریت عمران شهری، چاپ اول، تهران: انتشارات پیوند نو.
  24. ریاحی سامانی، نادر (۱۳۸۷)، وقف و سیر تحولات قانونگذاری در موقوفات، شیراز: انتشارات نوید.
  25. زبیدی، محمد‌بن محمد (۱۴۱۴ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، چاپ اول، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
  26. طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (بی‌تا)، تکملة العروة الوثقی، قم: انتشارات داوری.
  27. طبرسی، احمدبن علی (1392)، الاحتجاج، مشهد: نشر المرتضی.
  28. طریحی، فخرالدین (۱۴۲۱ق)، مجمع البحرین، بیروت: دار و مکتبة الهلال.
  29. طوسی، محمد‌بن حسن (شیخ طوسی)، (۱۳۶۲)، الاستبصار، چاپ چهارم، قم: دارالکتب الإسلامیه.
  30. طوسی، محمد‌بن حسن (شیخ طوسی)، (۱۳۶۵)، تهذیب الأحکام، چاپ دوم، قم: دارالکتب الإسلامیه.
  31. طوسی، محمد‌بن حسن (شیخ طوسی)، (۱۳۸۷ق)، المبسوط فی فقه الإمامیه، محقق: محمدتقی کشفی، تهران: المکتبة المرتضویه.
  32. طوسی، محمد‌بن حسن (شیخ طوسی)، (۱۴۱۷ق)، الخلاف، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
  33. طوسی، محمد‌بن حسن (شیخ طوسی)، (بی‌تا)، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت: منشورات قدس.
  34. عاملی، زین‌الدین (شهید ثانی)، (۱۴۱۰ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه، محقق: کلانتری، قم: انتشارات داوری.
  35. عاملی، زین‌الدین (شهید ثانی)، (۱۴۱۳ق)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، قم: مؤسسۀ معارف اسلامی.
  36. عاملی، محمد‌بن مکی (شهید اول)، (۱۴۱۱ق)، اللمعة الدمشقیه، بیروت: دارالفکر.
  37. عاملی، محمد‌‌بن مکی (شهید اول)، (۱۴۱۲ق)، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیه، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
  38. عتیقی، عبدالله؛ تونی، عزالدین؛ شعیب، خالد (1432ق)، المصطلحات الوقفیه، بیروت: نشر دارالفکر.
  39. عراقی، ضیاء‌الدین (1385)، مقالات الاصول، تهران: مکتبه الرضویه.
  40. عکبری، محمد‌بن محمد‌بن نعمان (شیخ مفید)، (۱۴۱۰ق)، المقنعه، قم: جامعۀ مدرسین.
  41. فراهیدی، خلیل‌بن احمد (۱۴۰۸ق)، کتاب العین، جلد چهارم، بیروت: مؤسسۀ اعلمی.
  42. فیض کاشانی، محمدحسن (1418ق)، مفاتیح الشرایع، قم: دارالکتب الاسلامیه.
  43. فیومی، محمد‌بن على (۱۴۲۵ق)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، چاپ سوم، قم: انتشارات هجرت.
  44. قمی، محمد‌بن علی‌بن بابویه (شیخ صدوق)، (۱۴۰۴ق)، من لایحضره الفقیه، چاپ دوم، قم: جامعۀ مدرسین.
  45. قمی، میرزا ابوالقاسم (۱۴۱۳ق)، جامع الشتات، تهران: مؤسسۀ کیهان.
  46. کاتوزیان، ناصر (1387)، عقود معین، تهران: نشر یلدا.
  47. کبیسی، محمد (1393)، احکام وقف در شریعت اسلام، مترجم: احمد صادقی گلدر، مازندران: نشر ادارۀ کل حج و اوقاف امور خیریه.
  48. کبیسی، محمد (بی‌تا)، احکام وقف در شریعت اسلام، مترجم: احمد صادقی گلدر، تهران: سازمان حج و اوقاف.
  49. کرکی، علی‌بن حسین (محقق ثانی)، (۱۴۰۸ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
  50. مجلسی، محمدباقر (۱۴۰۳ق)، بحار الانوار، بیروت: مؤسسة الوفاء.
  51. مصری، ابن نجیم (1418ق)، البحر الرائق، لبنان: دارالکتب العلمیه.
  52. مصطفوی، محمدکاظم (1384)، مائة قاعدة فقهیه، قم: مرکز دروس اسلامی.
  53. معروف الحسنی، هاشم (۱۳۸۰)، الوصایة و الأوقاف، مترجم: عزیز فیضی، قم: انتشارات هجرت.
  54. مغنیه، محمدجواد، (۱۴۲۷ق)، الفقه على المذاهب الخمسه، محقق: سامی العزیزی، چاپ سوم، قم: دارالکتب الإسلامیه.
  55. مکارم شیرازی، ناصر (1389)، القواعد الفقهیه، قم: نشر مدرسۀ امیرالمومنین (ع).
  56. موسوی خمینی، روح‌الله (1387)، کتاب البیع، قم: چاپ مهر.
  57. نجفی، محمدحسن (۱۳۶۵ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محقق: شیخ عباس قوچانی، جلد بیست و سوم، چاپ دوم، قم: دارالکتب الإسلامیه.
  58. نوری، میرزا حسین (۱۴۰۸ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسة آل البیت (علیهم‌السلام).
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 571
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 492


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب