تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,303 |
تعداد مقالات | 16,020 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,486,939 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,213,936 |
ارزیابی وضعیت هیدروژئوشیمی آب زیرزمینی آبخوان عقیلی با تأکید بر روشهای آماری چند متغیره | ||
هیدروژئولوژی | ||
دوره 6، شماره 2، اسفند 1400، صفحه 95-108 اصل مقاله (1.63 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/hydro.2022.11215 | ||
نویسندگان | ||
نصرالله کلانتری* 1؛ علاهن شیخ زاده2؛ هادی محمدی3؛ زهرا چقازردی3 | ||
1استاد گروه زمینشناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران | ||
2دانش آموخته کارشناسی ارشد هیدروژئولوژی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران | ||
3دانشآموخته کارشناسی ارشد هیدروژئولوژی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران | ||
چکیده | ||
آبهای زیرزمینی از مهمترین منابع تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعتی در تمام دنیا است و اهمیت آن به دلیل رشد جمعیت و تغییرات اقلیمی روزبهروز بیشتر میشود. ازاینرو مدیریت نادرست منابع آب، کمبود باران و خشکسالیهای اخیر بر کمیت و کیفیت منابع آب زیرزمینی در اکثر مناطق ایران تأثیر نامطلوبی گذاشته است. بهعلت اهمیت آبخوان آبرفتی عقیلی واقع شده در استان خوزستان در بخش کشاورزی و نیز تأمین آب شرب شهرها و روستاهای منطقه مطالعاتی، وضعیت کیفیت آب زیرزمینی این آبخوان موردمطالعه قرار گرفته است. جهت بررسی پارامترهای مؤثر بر کیفیت آب زیرزمینی آبخوان عقیلی از نتایج آنالیز شیمیایی 13 حلقه چاه بهرهبرداری در اسفندماه سال آبی (94-1393) استفاده گردید. در این مطالعه بهمنظور شناسایی عوامل مؤثر بر کیفیت آب زیرزمینی آبخوان عقیلی از شاخص اشباع، نمودارهای تبادلات یونی، نمودار گیبس، روشهای گرافیکی و روشهای آماری چندمتغیره (تحلیل مؤلفههای اصلی (PCA) و تحلیل خوشهبندی سلسلهمراتبی (HCA)) استفاده شده است. تیپ غالب آب زیرزمینی در این آبخوان کلرید-سدیم است. تحلیل مؤلفههای اصلی (PCA) نشان داد که دو عامل با مجموع 2/82 درصد کل تغییرات (عامل اول 4/61 درصد شامل پارامترهایCa2+،Mg2+،Na+ ،K+ ، -Cl و -SO42 و عامل دوم 8/20 درصد شامل پارامترهای pH و HCO3-)، کیفیت منابع آب آبخوان عقیلی را کنترل میکنند. بر اساس نتایج حاصل از تحلیل خوشهبندی سلسلهمراتبی (HCA) دادههای هیدروشیمیایی، دو خوشه مشاهده گردید. بهطورکلی فرآیندهای انحلال، رسوبگذاری، تبادلات یونی معکوس و آب برگشت کشاورزی از عوامل تأثیرگذار بر کیفیت آب زیرزمینی آبخوان عقیلی میباشند. | ||
کلیدواژهها | ||
آبخوان عقیلی؛ تبادل یونی؛ روش های آماری چند متغیره؛ هیدروژئوشیمی | ||
مراجع | ||
جلالی، ل.، اصغری مقدم، ا.، 1392. تشخیص وضعیت هیدروژئوشیمیایی و روند شوری در سفره آب زیرزمینی دشت خوی به روشهای آماری و هیدروشیمیایی. مجله محیطشناسی، 39(2): 113-122.
حسنزاده، ب.، عباسنژاد، ا.، 1397. فرآیندهای هیدروژئوشیمیایی مؤثر بر کیفیت منابع آب زیرزمینی بخش میانی دشت نوق (غرب استان کرمان). مجله هیدروژئولوژی، 3(2): 46-58.
روحی، ح.، کلانتری، ن.، محمدی بهزاد، ح.، دانشیان، ح.، 1392. بررسی عوامل مؤثر بر خصوصیات شیمیایی آب زیرزمینی (مطالعه موردی دشت الباجی). مجله زمینشناسی کاربردی پیشرفته، 3(3.9): 1-9.
کریمی، ث.، محمدی، ض.، سامانی، ن.، 1396. بررسی خصوصیات هیدروشیمیایی آب زیرزیرزمینی و روند تکامل شوری آن در دشت سمنان. هیدروژئولوژی، 2(1): 1-19.
کلانتری، ن.، پوراکبری، س.، محمدی بهزاد، ح.، عقدکی، ی. 1391. بررسی هیدروژئوشیمیایی مناب آب تاقدیس کارستی کی نو، سی و یکمین گردهمایی علوم زمین، تهران.
کلانتری، ن.، عنبری، ا.، محمدی، ه.، 1397. بررسی هیدروشیمیایی منابع آب سطحی و زیرزمینی دشت بستان با استفاده از تکنیکهای آماری چندمتغیره. مجله تحقیقات منابع آب، 14(2): 236-248.
مقیمی، ه.، 1385، هیدروژئوشیمی، چاپ اول، انتشارات دانشگاه پیام نور، 213 ص.
نادری، ک.، ندیری، ع.، اصغری مقدم، ا.، کرد، م.، 1397. ارزیابی وضعیت هیدروژئوشیمی آبخوان دشت سلماس با استفاده از روشهای آماری چندمتغیره. مجله اکوهیدرولوژی، 5(3): 791-800.
نجاتی جهرمی، ز.، چیتسازان، م.، میرزایی، ی.، 1387. بررسی کیفیت آب زیرزمینی دشت عقیلی با استفاده از GIS با تأکید بر مصارف کشاورزی. دومین همایش ملی مدیریت شبکههای آبیاری و زهکشی، بهمنماه 1387، دانشکده مهندسی علوم و آب، چمران اهواز.
هادیپور هفشجانی، ز.، ناصری، ح.، علیجانی، ف.، 1397. فرآیندهای هیدروژئوشیمی آبخوان کوهدشت. هیدروژئولوژی، 3(1): 32-46.
Belkhiri, L., Boudoukha, A., Mouni, L., 2011. A multivariate statistical analysis of groundwater chemistry data. International Journal of Environmental Research, 5(2): 537-544. Cloutier, V., Lefebvre, R., Therrien, R., Savard, M.M., 2008. Multivariate statistical analysis of geochemical data as indicative of the hydrogeochemical evolution of groundwater in a sedimentary rock aquifer system. Journal of Hydrology, 353(3): 294-313. Davis, J.C., 1986. Statistics and data analysis in geology. John Wiley & Sons Inc New York, 646 p. Igibah, Ch., Tanko, J., 2019. Assessment of urban groundwater techniques: a case study in the Abuja, quality using Piper trilinear and multivariate North‑central, Nigeria. Environmental Systems Research, 8:(14). Gibbs, R.J., 1970. Mechanisms controlling world water chemistry. Science, 170(3962): 1088-1090. Glynn, P.D., Plummer, L.N., 2005. Geochemistry and the understanding of ground-water systems, Hydrogeology Journal. 1:263-287. Guler, C., Thyne, G.D., McCray, J.E., Turner, A.K., 2002 .Evaluation of graphical and multivariate statistical methods for classification of water chemistry data. Hydrogeology journal, 10: 455-474. Hounslow, A., 1995. Water quality data: analysis and interpretation. CRC press. Isa, N.M., Aris, A.Z., Lim, W.Y., Sulaiman, W.N.A.W., Praveena, S.M., 2014. Evaluation of heavy metal contamination samples from Kapas Island, Terengganu, Malaysia. Arabian Journal of Geosciences in groundwater, 7(3): 1087-1100. Mokhtari, H., Espahbod, M.R., 2009. Hydrodynamic parameters of water potential of Varamin plain with regard to salinity gradient changes, Quarterly Journal of Earth, 4(2). Norouzi, H., Moghaddam, A.A., Nadiri, A.A. 2016. Determining vulnerable areas of Malekan Plain Aquifer for Nitrate, Using Random Forest method, Journal of environmental studies. 41(4): 923-942. Rajmohan, N., Elango, L., 2004. Identification and evolution of hydrogeochemical processes in the groundwater environment in an area of the Palar and Cheyyar River Basins, Southern India. Environmental Geology, 46(1): 47-61. Shrestha, S., Kazama, F., 2007. Assessment of surface water quality using multivariate statistical techniques: A case study of the Fuji river basin, Japan. Journal of Environmental Modeling & Software, 22(4): 464-475. Stat Soft Inc. 2004. STATISTICA (Data Analysis Software System), Version 6. Suresh Nathan, N., Saravanane, R., Sundararajan, T., 2017. Spatial Variability of Ground Water Quality Using HCA, PCA and MANOVA at Lawspet, Puducherry in India. Computational Water, Energy, and Environmental Engineering, 6: 243-268. Wu, J., Li, P., Qian, H., Duan, Z., Zhang, X., 2014 .Using correlation and multivariate statistical analysis to identify hydrogeochemical processes affecting the major ion chemistry of waters: a case study in Laoheba phosphorite mine in Sichuan, China. Arabian Journal of Geosciences, 7(10): 3973-3982. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 624 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 347 |