آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شماره‌ها | 1,253 |
| تعداد مقالات | 15,411 |
| تعداد مشاهده مقاله | 51,245,931 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 14,254,115 |
بررسی اثر تبخیر بر سطح ایستابی و ضریب زهکشی با استفاده از نرم‌افزار HYDRUS-2D (مطالعه موردی: زهکش حائل دشت قزوین) | ||
| هیدروژئولوژی | ||
| دوره 6، شماره 2، اسفند 1400، صفحه 67-78 اصل مقاله (1.51 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/hydro.2022.11209 | ||
| نویسندگان | ||
| مهدیه لطیفی1؛ مسعود سلطانی* 2؛ هادی رمضانی اعتدالی3 | ||
| 1دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) ، قزوین، ایران | ||
| 2استادیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران | ||
| 3دانشیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران | ||
| چکیده | ||
| برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی شیرین، مشکلات زیادی ایجاد می‌کند که مهم‌ترین آن‌ها پیشروی آب زیرزمینی شور به سمت اراضی بالادست در دشتها و افزایش غلظت نمک در شوره‌زار، در شرایط آب زیرزمینی کم‌عمق است. برای جلوگیری از این اتفاق، از زهکش حائل برای کنترل و کاهش گرادیان هیدرولیکی آب شور بهسمت منابع آب زیرزمینی شیرین استفاده می‌شود. در مناطق خشک و نیمه‌خشک، علاوه بر زهکش حائل، تبخیر نیز سهم مهمی در ایجاد افت بار هیدرولیکی دارد. در این تحقیق از نرم‌افزار HYDRUS-2D برای بررسی اثر و سهم تبخیر بر عمق آب زیرزمینی و نرخ ضریب زهکشی در زهکش حائل منطقه آبیک قزوین استفاده شده است. این شوره‌زار در جنوب‌شرقی استان قزوین واقع شده و هدف از اجرای زهکش حائل در این منطقه، پایین انداختن سطح آب زیرزمینی شور و کنترل پیشروی شوری در منطقه می‌باشد تا اراضی بالادست زهکش با آبشویی خاک در اثر بارش و جریان آب زیرزمینی و درنتیجه خروج این زهاب به‌وسیله زهکش به‌تدریج اصلاح شوند. مدل‌سازی برای منطقه شوره‌زار مرکزی به مدت 90 روز و برای سه بافت خاک رسی، لومی، شنی و چهار تیمار نرخ تبخیر شامل: نرخ تبخیر کم، متوسط و زیاد (2/0، 1 و 5/2 میلی‌متر بر روز) و بدون تبخیر، انجام گرفته است. نتایج نشان داد در خاک رسی، تبخیر سهم زیادی در ایجاد افت و کاهش ضریب زهکشی دارد. بهطوریکه با افزایش نرخ تبخیر از 0 به 2/0 میلی‌متر در روز میزان افت آب زیرزمینی 5/16 درصد افزایش‌یافته و ضریب زهکشی نیز 6/20 درصد کاهش می‌یابد. در خاک لومی این مقادیر بهترتیب 9/1 و 7/1 درصد بوده است. درنتیجه در خاک لومی تأثیر تبخیر کمتر بوده و از تبخیر با نرخ کم چشم‌پوشی می‌شود. نرخ کم و متوسط تبخیر در خاک شنی در ایجاد افت در سطح آب زیرزمینی و کاهش ضریب زهکشی بی‌تأثیرند؛ اما نرخ تبخیر زیاد با افزایش 9/6 درصد افت در سطح آب زیرزمینی و 7/15 درصد کاهش در ضریب زهکشی، مؤثر بوده و لازم است با اندازه‌گیری دقیق نرخ تبخیر، مقدار آن در شبیهسازیها در نظر گرفته شود و قابل‌چشم‌پوشی نیست. نتایج تحقیق حاضر با کارهای محققانی که در زمینههای مرتبط کارکرده‌اند، همخوانی دارد و پیشنهاد می‌شود در مطالعات زهکشی به اثر تبخیر به‌خصوص در خاک‌های رسی توجه ویژه‌ای صورت گیرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| افت آب زیرزمینی؛ رس؛ سهم تبخیر؛ شن؛ لوم | ||
| مراجع | ||
|
آروین، ع.، حلبیان، ا.، بهارلو، م.، 1395. اثر نوسانات اقلیمی و برداشت آب بر تغییرات تراز آب زیرزمینی دشت دامنه. مخاطرات محیط طبیعی، 5(7): 47-67.
بایبوردی، م.، 1385. فیزیک خاک. انتشارات دانشگاه تهران. 676 ص.
جعفری، م.، ستودهنیا، ع.، 1395. بررسی اثر زهکش حائل شوره‌زار قزوین بر سطح ایستابی منطقه با استفاده از مدل Seep/W تحقیقات آب‌وخاک ایران، 47(2): 237-245.
حمزه، س.، ناصری، ع.، کشکولی، ح.، 1389. تأثیر تبخیر و تعرق بر میزان افت سطح ایستابی و فاصله زهکش‌های پلکانی. سومین همایش ملی مدیریت شبکه‌های آبیاری و زهکشی، اهواز، دانشگاه شهید چمران اهواز.
سلطانی، م.، رحیمی خوب، م.، ستوده نیا، ع.، اکرم، م، 1396. کاربرد نرم‌افزار HYDRUS-2D برای شبیه‌سازی سامانه زهکشی خشک. پژوهش آب در کشاورزی (علوم خاک و آب)، 31(4): 595-607.
سلمانپور، ح.، صالحی، آ.، محمدی، م.، محنت کش، ج.، طباطبایی، ع.، 1397. مدل‌سازی تغییرات شوری خاک به‌منظور پیش‌بینی تغییرات تناسب سرزمین در برخی مزارع گندم و جو در منطقه نی‌ریز استان فارس. مهندسی زراعی، 41(1): 89-103.
سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین، 1389. مطالعات زهکشی حاشیه شوره‌زار قزوین. شرکت مهندسین مشاور سامان آبراه-کاماب پارس.
شمسایی. ا، 1377. هیدرولیک جریان آب در محیط های متخلخل-مهندسی آب های زیرزمینی(جلد دوم)، 560 ص.
شمسی‌پور، ح.، محمدی، ع.، 1385. تأثیر خشکسالی‌های اخیر در افت منابع آب زیرزمینی دشت‌های شمال همدان. پژوهش‌های جغرافیایی، 45(35): 115-130.
محمدی، ا.، دلبری، م.، 1394. شبیه‌سازی حرکت آب و نمک در خاک با استفاده از نرم‌افزار. HYDRUS-1D دانش آب‌وخاک، 25(1): 67-78.
میرعباسی نجف‌آبادی، ر.، ستاری، م.، برقی ولینجق، و.، 1395. شبیه‌سازی و مدیریت بهره‌برداری از آب زیرزمینی دشت عجب‌شیر. هیدروژﺋولوژی، 1(1): 57-75.
نخعی. م، 1398. تعیین پارامترهای جریان، انتقال مواد محلول و حرارت با انجام آزمایش‌های نفوذ در خاک‌های سیلتی و ماسه‌ای. هیدروژﺋولوژی، 4(2): 157-170.
نیکبخت. ج، ذوالفقاری. م، نجیب. م، 1395. پیش‌بینی سطح آب زیرزمینی دشت تسوج-آذربایجان شرقی با کمک شبکه‌های عصبی مصنوعی. هیدروژﺋولوژی، 1(2): 99-115.
Balugani, E., Lubczynski, M., Reyes-Acosta, L., Van Der Tol, C., Francés, A., Metselaar, K., 2017. Groundwater and Unsaturated Zone Evaporation and Transpiration in a Semi-Arid Open Woodland. Journal of Hydrology, 547: 54–66. Ebrahimian, H., Noory, H., 2015. Modeling Paddy Field Subsurface Drainage Using HYDRUS-2D. Paddy and water environment, 13(4): 477–485. Shunjun, H., Gan, Y., Chen. Y., 2018. Comparing Phreatic Evaporation at Zero Water Table Depth with Water Surface Evaporation. Journal of Arid Land, 10(6): 968–976. Sejna, M., Simůnek, J., Genuchten, M.V., 2011. User Manual. SpringerReference: 322 p. Weifeng, Y., Liu, X., Wang, T., Chen, X., 2016. Impacts of Water Saving on Groundwater Balance in a Large-Scale Arid Irrigation District, Northwest China. Irrigation Science, 34(4): 297–312. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 508 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 248 |
||