دانشگاه تبریز
فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)

 آمار

تعداد نشریات44
تعداد شماره‌ها1,351
تعداد مقالات16,532
تعداد مشاهده مقاله53,617,591
تعداد دریافت فایل اصل مقاله16,075,510
آقایاری زاهد, رضا, نیکوبخت, ناصر, قبادی, حسینعلی, بزرگ بیگدلی, سعید. (1399). نقد آرای منابع مثنوی پژوهی در تأویل عناصر اسطوره ای مثنوی مولانا. سامانه مدیریت نشریات علمی, 73(241), 1-16. doi: 10.22034/perlit.2020.11101
رضا آقایاری زاهد; ناصر نیکوبخت; حسینعلی قبادی; سعید بزرگ بیگدلی. "نقد آرای منابع مثنوی پژوهی در تأویل عناصر اسطوره ای مثنوی مولانا". سامانه مدیریت نشریات علمی, 73, 241, 1399, 1-16. doi: 10.22034/perlit.2020.11101
آقایاری زاهد, رضا, نیکوبخت, ناصر, قبادی, حسینعلی, بزرگ بیگدلی, سعید. (1399). 'نقد آرای منابع مثنوی پژوهی در تأویل عناصر اسطوره ای مثنوی مولانا', سامانه مدیریت نشریات علمی, 73(241), pp. 1-16. doi: 10.22034/perlit.2020.11101
آقایاری زاهد, رضا, نیکوبخت, ناصر, قبادی, حسینعلی, بزرگ بیگدلی, سعید. نقد آرای منابع مثنوی پژوهی در تأویل عناصر اسطوره ای مثنوی مولانا. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1399; 73(241): 1-16. doi: 10.22034/perlit.2020.11101

نقد آرای منابع مثنوی پژوهی در تأویل عناصر اسطوره ای مثنوی مولانا

زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)
دوره 73، شماره 241، شهریور 1399، صفحه 1-16    اصل مقاله (985.5 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/perlit.2020.11101
نویسندگان
رضا آقایاری زاهد* 1؛ ناصر نیکوبخت2؛ حسینعلی قبادی3؛ سعید بزرگ بیگدلی4
1دانشجوی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
2هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس
3استاد گروه ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس
4دانشیار گروه ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس
چکیده
بعد از پدید آمدن مثنوی مولوی، در هر قرنی بر این اثر بی‌نظیر عرفانی فارسی شرح‌ها نوشته شده است. هم‌اکنون ما با دیدگاه شارحان مختلف روبه‌روییم که از مقایسۀ آن‌ها مشخص می‌شود تا به امروز اندیشه‌ها در رویکردهای تأویلی به ابیات مثنوی بسیار متنوع بوده است. با بررسی واژۀ «رستم» در مقام یکی از نمادها  و عناصر اسطوره‌ای در هفت شرح برجستۀ فروزانفر، شهیدی، جعفری، استعلامی، زمانی، گولپینارلی و عبقری کوشش شده به این سؤال اصلی پاسخ داده شود که دیدگاه شارحان مثنوی در مواجهه با نمادهای‌‌‌ اساطیری آن چگونه بوده است. با این‌که در مثنوی غالباً رستم به‌عنوان قهرمان ملّی، نماد انسان کامل است و مولوی وی را در کنار امام علی (ع) و حضرت حمزه آورده، اما نتیجۀ بررسی نشان می‌دهد شارحان مثنوی به مباحت اسطوره‌شناختی در برخورد با نمادهای اسطوره‌ای این اثر کمتر توجه داشته‌اند و هنگام مواجهه با شخصیت رستم، به پیشینۀ اساطیری آن اشاره‌ای نکرده‌، بیت‌های موردنظر را تحت‌ا‌للفظی معنی‌ کرده‌ و وجوه اساطیری و عرفانی رستم را تبیین نکرده‌اند و در کل از نماد رستم به‌عنوان قهرمانی حماسی که نماد انسان کامل در اندیشۀ مولوی شده است، غفلت ورزیده‌اند.
کلیدواژه‌ها
نقد؛ مثنوی‌پژوهی؛ رویکردهای تأویلی؛ عناصر اسطوره‌ای
مراجع
  1. ابراهیمی، میرجلال (1379) شرح تحلیلی اعلام مثنوی، تهران: اسلامی.
  2. استعلامی، محمد (1384) مثنوی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، مقدمه، تصحیح، تعلیقات، 7جلدی، تهران: سخن.
  3. الیاده، میرچا (1362) چشم‌اندازهایاسطوره، ترجمۀ جلال ستاری، تهران: توس.
  4. بلخی، مقاتل بن سلیمان (1423ق) تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت: دار احیاء التراث العربی
  5. جعفری، محمدتقی (1362) تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی جلال‌الدین محمد بلخی، 15 جلدی، تهران: اسلامی
  6. تاجدینی، علی (1394) فرهنگ نماد‌ها و نشانه‌ها در اندیشة مولانا، تهران: سروش.
  7. حاجی‌اسماعیلی، محمدرضا، پیمانی، مریم (1394) «بررسی مفهوم اساطیر الاولین در قرآن»، مجله پژوهش دینی، ش30: 75 ـ 94
  8. خدابخش و سعدزاده (1395) «نمود عرفانی شخصیت‌ها و عناصر اسطوره‌ای در غزلیات شمس» پژوهش‌هاینقدادبیوسبک‌شناسی، ش3 (پیاپی25): 11 ـ32
  9. دروزه، محمد عزت (1383ش) التسیر الحدیث، قاهره: دار احیاء الکتب العربیه.
  10. زرقانی، مهدی (1385) «سنایی و سنت غزل عرفانی»، شوریده‌ای در غزنه (اندیشه‌ها و آثار حکیم سنایی) مجموعه مقالات، به کوشش علی‌اصغر محمدخانی و محمود فتوحی، تهران: سخن صص 119 ـ 145
  11. زرین‌کوب، عبدالحسین (1362) ارزش میراث صوفیه، تهران: امیرکبیر.
  12. زمانی، کریم (1391) شرح مثنوی معنوی، 7 جلدی، تهران: اطلاعات.
  13. ستاری، جلال (1384) جهان اسطوره‌شناسی،اسطوره در جهان عرب و اسلام، تهران: مرکز.
  14. سنایی، ابوالمجد مجدودبن آدم (1388) دیوان، به سعی و اهتمام محمدتقی مدرس رضوی، تهران: سنایی
  15. سنایی، ابوالمجد مجدودبن آدم (1387) حدیقه‌الحقیقه و شریعه‌الطریقه، با مقدمه و تصحیح محمد روشن، تهران: نگاه.
  16. سیف، عبدالرضا (1380). «تجلی اسطوره در مثنوی»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دوره 46 ـ 47، ش 159 و 158: 591ـ 604
  17. سیف، عبدالرضا (1384) «بازتاب شاهنامه فردوسی در مثنوی معنوی»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی تهران، س 56، ش2: 39 ـ 58
  18. شهیدی، محمدجعفر (1386) شرح مثنوی شریف، 8جلدی (از جلد اول جزو چهارم به بعد عنوان کتاب شرح مثنوی، شارح محمدجعفر شهیدی است)، تهران: علمی و فرهنگی.
  19. طباطبایی، جواد (1367) درآمدی فلسفی بر تاریخ اندیشه سیاسی در ایران، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
  20. عبقری، ناهید (1393) شرح مثنوی معنوی، با نگاهی تطبیقی به مبانی عرفان نظری، مشهد: بانگ نی.
  21. عطار نیشابوری، شیخ فریدالدین (1387) الهی‌نامه، مقدمه، تصحیح و تعلیقات، محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
  22. فخر اسلام، بتول، عربیانی، اشرف (1389) «ژرف شناختی شخصیت رستم»، مجلۀ تخصصی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مشهد، ش 28: 191 ـ 215
  23. قبادی، حسینعلی (1386) آیین آینه: (سیر تحول نمادپردازی در فرهنگ ایرانی و ادبیات فارسی)، با همکاری محمد بیرانوندی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس
  24. قبادی، حسینعلی، عباسی، حجت (1388) آیینه‌های کیهانواکاوی و بازنمایی شبکه‌های نمادپردازی در غزلیات شمس، تهران: ری‌را
  25. گولپینارلی، عبدالباقی (1389) مثنوی، ترجمه و شرح مثنوی شریف، 3جلدی، ترجمه توفیق سبحانی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  26. مباشری، محبوبه (1387) «جولان‌گرد میدان عشق، جستاری در باب بازتاب عناصر حماسی در شعر سنایی»، مجله‌ پژوهش‌های ادبی، ش 22، صص 121ـ 154
  27. میرباقری فرد، علی‌اصغر، محمدی، معصومه (1396) مثنوی معنوی، گزیده و شرح دفتر اول مثنوی، تهران: سخن.
  28. نیکلسون، رینولد الین (1378) شرح مثنوی معنوی مولوی، با پیشگفتار سیدجلال‌الدین آشتیانی، ترجمه و تعلیق حسن لاهوتی، تهران: علمی فرهنگی.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 899
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 801


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب