نیکوخصال, یونس, رسولی, علی اکبر, مختاری, داود, ولیزاده کامران, خلیل. (1401). بررسی تأثیر پارامترهای اقلیمی بر میزان افت سطح آبهای زیرزمینی با استفاده از شاخصهای SPI و SWI(مطالعه مورد: آبخوان دشت مرند). سامانه مدیریت نشریات علمی, 26(80), 327-317.
یونس نیکوخصال; علی اکبر رسولی; داود مختاری; خلیل ولیزاده کامران. "بررسی تأثیر پارامترهای اقلیمی بر میزان افت سطح آبهای زیرزمینی با استفاده از شاخصهای SPI و SWI(مطالعه مورد: آبخوان دشت مرند)". سامانه مدیریت نشریات علمی, 26, 80, 1401, 327-317.
نیکوخصال, یونس, رسولی, علی اکبر, مختاری, داود, ولیزاده کامران, خلیل. (1401). 'بررسی تأثیر پارامترهای اقلیمی بر میزان افت سطح آبهای زیرزمینی با استفاده از شاخصهای SPI و SWI(مطالعه مورد: آبخوان دشت مرند)', سامانه مدیریت نشریات علمی, 26(80), pp. 327-317.
نیکوخصال, یونس, رسولی, علی اکبر, مختاری, داود, ولیزاده کامران, خلیل. بررسی تأثیر پارامترهای اقلیمی بر میزان افت سطح آبهای زیرزمینی با استفاده از شاخصهای SPI و SWI(مطالعه مورد: آبخوان دشت مرند). سامانه مدیریت نشریات علمی, 1401; 26(80): 327-317.
بررسی تأثیر پارامترهای اقلیمی بر میزان افت سطح آبهای زیرزمینی با استفاده از شاخصهای SPI و SWI(مطالعه مورد: آبخوان دشت مرند)
1دانشجوی دکتری اقلیم شناسی، گروه جغرافیا، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران
2استاد گروه اقلیم، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی – دانشگاه تبریز، دانشکده برنامه ریزی محیطی
3استاد گروه ژئومورفولوژی، دانشگاه تبریز، دانشکده برنامه ریزی محیطی
4استاد گروه سنجش از دور و GIS، دانشگاه تبریز، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی
چکیده
بررسی اثرات خشکسالی بر منابع آب دشت‌های کشور در مدیریت بهینه منابع آب در بخش کشاورزی و منابع طبیعی بسیار حائز اهمیت می‌باشد. پدیده تغییر اقلیم با تغییر در میزان بارش و وقوع خشکسالی-های متوالی اقلیمی بر منابع آب زیرزمینی تاثیر می‌گـذارد. شناخت و آگــاهی از تــاثیر زمــانی بــین دو پدیــده‌ی خشکســالی و خشکسالی آب شناختی، می‌تواند به مدیران و برنامه‌ریـزان بخـش آب کمک زیادی کند. در طول سالیان متمادی، اثر خشکسـالی بـر روی منابع آبهای زیرزمینی کمتر مورد توجه قرار گرفته است، بدین منظور، در این پژوهش، با استفاده از شاخص استاندارد بارش و شاخص سطح استاندارد آب زیرزمینی تاثیر خشکسالی بر منابع آب زیرزمینی دشت مرند طی سال‌های آبی81-1380 تا 96-1395 مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، داده‌های مربوط به 8 ایستگاه هواشناسی در دشت مرند مورد مطالعه قرار گرفت و با استفاده از شاخص SPI روند خشکسالی در منطقه مورد مطالعه قرار گرفت نتایج نشان داد که در طول مدت مطالعه (1380-1397) سه دوره خشکسالی از زمستان 1384 تا آغاز سال 1388، تابستان 1390 تا پایان سال 1391 و زمستان 1395 تا تابستان 1397 اتفاق افتاده است. مناطق درگیر خشکسالی شامل شرق و مرکز منطقه مورد مطالعه بوده و غرب منطقه شاهد نزولات جوی بیشتری بوده است. برای بررسی وضعیت سطح آب زیرزمینی از شاخص SWI استفاده شد. این شاخص نشان داد از لحاظ زمانی و مکانی، خشکسالی بر اساس این شاخص منطبق بر خشکسالی حاصل از شاخص SPI می‌باشد. نتایج این شاخص نمایانگر افزایش برداشت از سفره های آب زیرزمینی جهت جبران نیاز آبی دشت می‌باشد. بررسی داده‌ها نشان داد که این دو شاخص با فاصله زمانی یک فصل دارای هم‌بستگی در سطح 1 درصد می‌باشند.
ایزدی، عزیزالله، داوری، کامران، علیزاده، امین و بیژن، قهرمان، (1387)، کاربرد مدل داده‌های ترکیبی در پیشبینی سطح آب زیرزمینی. مجله آبیاری و زهکشی ایران، ج 2، ش 2، صص 144-133.
پورمحمدی، سمانه. دستورانی، محمدتقی. جعفری، هادی. مساح بوانی، علیرضا. گودرزی، مسعود، باقری، فاطمه و محمد حسن، رحیمیان، (1396)، بررسی اثرات خشکسالی و هیدرولوژیکی بر بیلان آب زیرزمینی دشت تویسرکان. نشریه علمی پژوهشی مهندسی و مدیریت آبخیز، جلد 9، شماره 1، صص 46-57.
حسن لی، علی مراد و شفیعی، مجید، (1389)، راهبردهای سازگاری با خشکسالی. گزارش راهبردی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت.
حسن لی، علی مراد، (1390)، تغییرات اقلیمی و پیامدهای آن بر منابع آب و محیط زیست، راهبردهای سازگاری و کاهش اثر. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 198 ص53-64.
زینالی، بتول.، فریدپور، مجتبی و صیاد، اصغری سراسکانرود، (1395). بررسی تأثیر هواشناسی و هیدرولوژیکی بر ویژگیهای کمی و کیفی آبهای زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت مرند). پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز ، سال هفتم، شماره 14، 187-177.
سالاری جزی، م، زارعی، حسین، تقیان، م، (1388)، کاربرد و ارزیابی روشهای کریجینگ و کوکریجینگ در محاسبه تراز سطح آب زیرزمینی در دشت میان آب. دومین همایش ملی اثرات خشکسالی و راهکارهای مدیریت آن، اردیبهشت، دانشگاه اصفهان، اصفهان، صص 64-54.
شکیبا، علیرضا، میرباقری، بابک و خیری، افسانه، (1389)، خشکسالی و تأثیر آن بر منابع آب زیرزمینی در شرق استان کرمانشاه با استفاده از شاخص SPI، فصلنامه علمی پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، سال هشتم، ش 25، ص 124-105.
شمس نیا، احمد، پیرمرادیان، ناصر (1387)، ارزیابی شبیههای درون‌یابی محیط GIS در پهنهبندی بارندگی استان فارس. مهندس آب، سال اول، صص 45-35.
صمدی بروجنی، حسین و ابراهیمی، عطااله، (1389)، پیامدهای خشکسالی و راههای مقابله با آن در استان چهارمحال و بختیاری. انتشارات سروش، مرکز تحقیقات منابع آب (دانشگاه شهرکرد)، چاپ اول، 512.
طاووسی، تقی، (1388)، فرآیندها و پیامدهای بیابان‌زایی. فصلنامه چشمانداز جغرافیایی. سال چهارم. شماره یک.
کشاورز، مرضیه،کرمی، عزت اله و زمانی، غلامحسین، (1389)، آسیب‌پذیری خانوارهای کشاورز از خشکسالی. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، ج 6، ش 2، صص 32-15.
کماسی، مهدی.، شرقی، سروش.، وحید، نورانی، (1395)، شناسایی عوامل موثر بر کاهش تراز آب زیرزمینی با بهرهگیری از معیار موجک آنتروپی (آبخوان دشت سیلاخور). نشریه هیدروژئومورفولوژی، دوره 3، شماره 9، صفحه86-63.
محمدی قلعه نی، مهدی، ابراهیمی، کیومرث و عراقی نژاد، شهاب (1390)، ارزیابی کمی و کیفی منابع زیرزمینی (مطالعه موردی: آبخوانهای ساوه و اراک). مجله دانش آب‌وخاک، ج 21، ش 2، ص 108-93.
محمدی، حسین، (1390)، آب و هواشناسی مناطق خشک. چاپ اول، دانشگاه تهران.
محمدی، محسن، حمیدرضا مرادی و مهدی وفاخواه، (1391)، توزیع مکانی و ارتباط بین خشکسالی های هواشناسی و آبهای زیرزمینی در دشت اراک، فصلنامه جغرافیایی طبیعی، 2(21)،صص 108-93.
نادریان فر، محمد. انصاری، حسین. ضیائی، علی‌نقی؛ و داوری، کامران، (1389)، بررسی تغییرات نواسانات سطح آب زیرزمینی در حوضه آبریز نیشابور تحت شرایط اقلیمی مختلف. فصلنامه مهندسی آبیاری و آب، سال اول، شماره 3، صص 37-21.
یوسفی، عبدالحسین، نصیری، بهروز، کرم پور، مصطفی و آرش، ملکیان، (1397)، بررسی تأثیر اقلیم بر تغییرات سطح ایستابی آب زیرزمینی مناطق خشک (دشت صحرای باغ). فصلنامه جغرافیای طبیعی، سال یازدهم، شماره 42، صص 112-97.
Bhuiyan, C. R.P. Singh and F.N. Kogan. 2006. Monitoring drought dynamics in the Aravalli region (India) using different indices based on ground and remote sensing data. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 8: 289–302.
Hisdal,H and Tallaksen,L.M. 2003. Estimation of regional meteorological and hydrological drought characteristics: a case study for Denmark. Journal of hydrology 281: 230-247.
Li B, & Rodell M (2014) Evaluation of a model-based groundwater drought indicator in the conterminous US. Hydrology 526:78-88
McKee, T. B. N. Doesken, J. and Kleist, J. (1993). The relationship of drought frecuency and duration to time scales, Eight Conf. On Applied Climatology, Anaheim, CA, Amer. Meteor. Soc. 179–184.
Mishra AK, Singh VP (2010) A review of drought concepts. Journal of Hydrology 391: 202–216.
Shrestha, S. Bach, T. V. & Pandey, V. P. (2016). Climate change impacts on groundwater resources in Mekong Delta under representative concentration pathways (RCPs) scenarios. Environmental science & policy, 61, 1-13.
Van Lanen, H. A. J. & Peters, E. (2000). Definition, effects and assessment of groundwater droughts. In Drought and drought mitigation in Europe (pp. 49-61). Springer, Dordrecht.
Wu H, Hayes MJ (2001) An evaluation of the standardized precipitation index, the China index and statistical Z- Score. International Journal of Climatology 21: 741-758.
Villholth, K. G. C. Tottrup, M. Stendel and A. Maherry. 2013. Integrated mapping of groundwater drought risk in the Southern African Development Community (SADC) region, Hydrogeology Journal, 21(4): 863-885. doi: 10.1007/s10040-013-0968-1.
2؛ داود مختاری3؛ خلیل ولیزاده کامران4
