تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,303 |
تعداد مقالات | 16,020 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,485,764 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,213,160 |
نقش بادهای 120 روزه سیستان در نوسانات رطوبت شرق و جنوب شرق ایران | ||
جغرافیا و برنامهریزی | ||
مقاله 9، دوره 24، شماره 73، آبان 1399، صفحه 199-217 اصل مقاله (3.43 M) | ||
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/gp.2020.10820 | ||
نویسندگان | ||
مجید رضایی بنفشه1؛ سعید جهانبخش1؛ شعیب آب خرابات* 2؛ علی اکبر رسولی1؛ مصطفی کریمی3 | ||
1استاد آب و هوا شناسی دانشگاه تبریز | ||
2دانشجو دکتری آب و هواشناسی دانشگاه تبریز(نویسنده مسئول) | ||
3استادیار آب و هوا شناسی دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
در این پژوهش با بررسی الگوهای تابستانه وزش باد در نیمه شرقی ایران طی یک دوره آماری 21 ساله، دو الگوی اصلی از وزش افقی باد در ترازهای زیرین آتمسفر شناسایی و از نظر نقش آنها در همگرایی/ واگرایی شار رطوبت منطقه، مورد مطالعه قرار گرفتند. در الگوی اول، بادهای 120 روزه سیستان با جهت غالب شمالی- جنوبی در منطقه حاکم بوده که پس از درنوردیدن شرق و جنوبشرق ایران، وارد دریای عرب شده و پس از پیوستن به بادهای تجارتی جنوبی و کسب رطوبت از پهنه آبی دریای عرب، هر دو بسوی شبهقاره هند جریان مییابند. این الگوی وزشی، همزمان با تقویت پرفشار دریای خزر در سطوح زیرین آتمسفر و نفوذ آن به نواحی شمالی ایران است. در الگوی دوم با ضعیف شدن پرفشار دریای خزر، زبانه کمفشار گنگ، بیشتر به داخل ایران نفوذ کرده و بادهای 120 روزه سیستان جای خود را به بادهای با جهت شرقی در شرق و شمالشرق ایران میدهند. تسلط الگوی وزشی بادهای 120 روزه سیستان، سبب شکلگیری هستهای از واگرایی شار رطوبت در شرق و مرکز ایران میشود و علاوه بر آن، مانع از ورود رطوبت دریای عمان و شمال اقیانوس هند به جنوبشرق ایران نیز میشود. اما در زمان عدم وزش بادهای یاد شده در منطقه، که همزمان با شکلگیری الگوی وزشی بادهای شرقی در شرق و شمالشرق ایران است، علاوه بر از بین رفتن هسته واگرایی شار رطوبت در شرق ایران، سبب شکلگیری هستهای از همگرایی شار رطوبت در جنوبشرق ایران و ورود رطوبت اقیانوس هند به منطقه نیز میشود. بنابراین بادهای 120 روزه سیستان باعث تخلیه رطوبتی منطقه و مانعی بر سر راه ورود رطوبت اقیانوس هند به جنوبشرق ایران هستند. | ||
کلیدواژهها | ||
بادهای 120 روزه سیستان؛ بادهای تجاری شمالی؛ پرفشار دریای خزر؛ مونسون جنوب آسیا | ||
مراجع | ||
- حسینزاده، سیدرضا (1376)؛ بادهای 120روزه سیستان، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 47. 127-103. - خسروی، محمود (1387)، تاثیرات محیطی اندرکنش نوسانهای رودخانه هیرمند با بادهای 120 روزه سیستان، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 91، زمستان 1387، ص 49-19. - خسروی، محمود و حمید نظریپور، 1391، مطالعه همدید تیپ های هوای غالب منطقه سیستان (مطالعه موردی: ایستگاه زابل)، پژوهش های جغرافیای طبیعی، 44(3): 39-62. - رضاییبنفشه، مجید؛ بهروز ساری صراف؛ فاطمه جعفری شندی و فرشته حسینعلیپور (1392) تحلیل منابع رطوبتی موثر در بارشهای سنگین شمالغرب ایران؛ طرح پژوهشی، دانشگاه تبریز. - ریچارد آ. جانسون، دین دبلیو ویچرن ، 1386، تحلیل آماری چند متغیری کاربردی، برگردان حسینعلی نیرومند، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم. - سلیقه، محمد (1389)؛ آثار مشترک تقابل حرارتی سیستمهای جوی در کشورهای اسلامی: بادهای 120روزه سیستان، چهارمین کنگره بینالمللی جغرافیدانان جهان اسلام.17-1. - علیجانی، بهلول و کوهزاد رئیسپور (1390)، تحلیل آماری همدیدی طوفانهای گردو خاک در جنوبشرق ایران (مطالعه موردی:منطقه سیستان)، فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، شماره 5، 132-107. - کریمی، مصطفی (1386)، تحلیل منابع رطوبت بارشهای ایران، رساله دوره دکتری، دانشگاه تربیت مدرس. - کریمی، مصطفی و منوچهر فرجزاده (1390)، شار رطوبت و الگوی فضایی- زمانی منابع تامین رطوبت بارشهای ایران، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره 22، ص 127-109. - گندمکار، امیر و فرینوش کیارسی (1385)، ارزیابی انرژی پتانسیل باد در کشور ایران، بیست و یکمین کنفرانس بینالمللی برق، پژوهشگاه نیرو، تهران. - گندمکار، امیر(1389)، تعیین گستره افقی باد سیستان با استفاده از تحلیل خوشهای، فصلنامه جغرافیای طبیعی، شماره 10، ص 76-67. - مفیدی، عباس و سمیه کمالی (1391)، بررسی و تحلیل ساختار توفانهای گرد و غباری در دشت سیستان با استفاده از مدل اقلیمی مقیاس منطقهای RegCM4؛ مطالعه موردی 30جولای 2001، اولین همایش ملی بیابان، کرج، مرکز بین المللی تحقیقات بیابان - یارنال برنت، ،1385، اقلیمشناسیهمدیدوکاربردآندرمطالعاتمحیطی، برگردان سید ابوالفضل مسعودیان، 1385، انتشارات دانشگاه اصفهان. - Alizadeh-Choobari O., Zawar-Reza P., A. Sturman (2014) The “wind of 120 days” and dust storm activity over the Sistan Basin, Atmospheric Research, DOI: 10.1016/j.atmosres.2014.02.001. -Alpert P, Shay- EI Y, 1993, The paradox of the winter net moisture sink over the Arabian-Iraqi desert, Ann. Geophysica, Vol. 11, 190- 194. -Esteban P. Jones F.D. Martin-Vide J. Mases M., (2005), “Atmospheric circulation patterns related to heavy snowfall days in Andora, Pyrenees”, International Journal of Climatology, 25: 319-329. http://www.esrl.noaa.gov. -Huijun. Wang, Feng.Xue, 2003, Influences on the Inter-Hemispheric Water Vapor Transport and the East Asian Summer Rainfall, Chinese Journal of Geophysics,Vol.46,No.1, 11-20. -Zhou, Tian-Jun and Ru-Cong Yu,2005,Atmospheric water vapor transport associated with typical anomalous summer rainfall patterns in china, Journal of Geophysical research, Vol.110,1-10. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 799 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 503 |