تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,304 |
تعداد مقالات | 15,937 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,224,914 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 14,997,200 |
سنجش و ارزیابی الگوی رشد فضایی- کالبدی کلانشهر تبریز | ||
جغرافیا و برنامهریزی | ||
مقاله 12، دوره 24، شماره 71، اردیبهشت 1399، صفحه 245-271 اصل مقاله (955.28 K) | ||
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/gp.2020.10539 | ||
نویسندگان | ||
مهدی عبداله زاده* 1؛ محمد رحیم رهنما* 2؛ محمد اجزاء شکوهی2 | ||
1دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد | ||
2دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد | ||
چکیده | ||
گاهی از فرم فضایی و شکل شهر یکی از عوامل مهم تأثیرگذار در میزان موفقیت برنامهریزان و دست اندرکاران شهری میباشد و به بهبود محیطهای شهری کمک شایانی مینماید. در پژوهش حاضر، در تلاشیم تا با استفاده از روشهای کمی، الگوی رشد فضایی- کالبدی کلانشهر تبریز را ارزیابی کنیم. پژوهش حاضر، از نظر ماهیت و روش، دارای رویکرد توصیفی- تحلیلی و کاربردی است. بطوری که، ابتدا با استفاده از مطالعات میدانی، اسنادی و کتابخانهای به بررسی و استخراج اطلاعات مورد نیاز پرداخته و سپس فرم کالبدی- فضایی رشد شهر تبریز را با استفاده از روشهای کمی (اندازة متروپل، تراکم، درجة تجمع، توزیع متعادل) محاسبه کرده است؛ نتایج پژوهش نشان میدهد که کلانشهر تبریز با روند توسعة ناموزونی روبه روست؛ لذا، عدم تعادلی میان رشد وسعت شهر و رشد جمعیت به وجود آمده که سبب شده شهر در سطحی وسیعتر از آنچه باید باشد، شکل گیرد. لذا، الگوی رشد در کلانشهر تبریز، پراکنده میباشد؛ اما، این الگو با توجه به نتایج محاسبه شده برای سال 1390، بیانگر این واقعیت است که گرایش به الگوی تصادفی دارد. با توجه به پیامدهای پراکنش شهری و در راستای دست یابی به شکل پایدار شهری در کلانشهر تبریز، نیازمند اجرای سیاستهای متراکم سازی و فشرده سازی میباشیم. | ||
کلیدواژهها | ||
درجة تجمع؛ توزیع متعادل؛ رشد فضایی؛ کلانشهر تبریز | ||
مراجع | ||
- احدنژاد، محسن و سید احمد، حسینی (1390):ارزیابی و پیش بینی تغییرات و پراکنش افقی شهرها با استفاده از تصاویر ماهوارهای چندزمانه و سیستم اطلاعات جغرافیایی ( مطالعة موردی شهر تبریز)، مجلة پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال دوم، شمارة چهارم، صص:1- 20. - الششتاوی، یاسر (1392): برنامه ریزی شهرهای خاورمیانه (دگردیسی شهری در عصر جهانی شدن)، ترجمة حسین حاتمی نژاد و رامین ساعدموچشی، انتشارات پاپلی، چاپ اول. - آمارنامة شهرداری کلانشهر تبریز (1391): معاونت برنامه ریزی و توسعة شهرداری تبریز. - آمارنامة شهرداری کلانشهر تبریز (1390): معاونت برنامه ریزی و توسعة شهرداری تبریز. - برنامة اسکان بشر سازمان ملل متحد (1391): برنامهریزی شهرهای پایدار، ترجمة احسان مجیدی فر، مرکز پژوهشهای شورای اسلامی شهر مشهد، چاپ اول. - پوراحمد، احمد، صابر، محمدپور، اپوب، منوچهری و احمد، خلیلی (1391): ارزیابی و سنجش میزان پراکنش و فشردگی شکل شهرها با استفاده از مدلهای کمی (مطالعة تطبیقی بین کلانشهرهای تهران و سیدنی)، فصلنامة انجمن جغرافیایی ایران، دورة جدید، سال دهم، شمارة 32، صص: 49- 74. - پورمحمدی، محمدرضا و محمد، جام کسری (1389): ارزیابی ناپایداری در توسعة فضایی متروپل تبریز، مطالعات و پژوهشهای شهری و منطقه ای، سال اول، شمارة چهارم، صص:1- 18. - پورمحمدی، محمدرضا و محمد، جام کسری (1390): تحلیلی بر الگوی توسعة ناموزون تبریز، فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، سال 25، شمارة 100، صص: 31- 54. - تقوایی، مسعود و محمدحسین، سرایی (1385): گسترش افقی شهر و ظرفیتهای موجود زمین، مورد مطالعه: شهر یزد، پژوهشهای جغرافیایی، شمارة 55، تهران. - جهانشاهی، هاجر (1392): راهبرد رشدهوشمند، فرم شهری مطلوب جهت دستیابی به توسعه پایدار، پنجمین کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت شهری، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد. - جهانشاهی، هاجر (1392): فرم شهری مطلوب، الگویی جهت نیل به توسعه پایدار، همایش ملی معماری پایدار و توسعه شهری، بوکان، شرکت سازه کویر. - چی ونگ، تای و بلیندا، یوئن (1392): برنامه ریزی شهر اکولوژیک (سیاست ها، تجارب و طراحی)، ترجمة محمدرحیم رهنما و الهه کریمی، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، چاپ اول. - حبیبی، محمدعلی (1387): تحلیلی بر عوامل گسترش کالبدی و رشد اسپرال شهری، پایان نامة کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانگاه سیستان و بلوچستان. - حیاتی، سلمان (1391): تحلیل شاخصهای رشد هوشمند شهری در مشهد، پایان نامة کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد. - خیرالدین، رضا؛ علی اکبر، تقوایی و جواد ایمانی شاملو (1392): تحلیل تحولات فضایی کلانشهرها در ارتباط با تغییرات قیمت نفت در ایران (مطالعة موردی کلانشهر تبریز)، نشریة علمی- پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، شمارة شش، صص: 17- 36. - داوودپور، زهره و ملیحه، نیک نیا (1390): بهسازی و نوسازی بافت فرسودة شهری راهبردی به سوی دست یابی به ابعاد کالبدی توسعه پایدار شهری (مطالعة موردی: بافت فرسودة کوی سجادیه)، فصلنامة آمیش محیط، شمارة 15، صص: 31- 59. - رهنما، محمدرحیم و غلامرضا، عباس زاده (1387): اصول، مبانی و مدلهای سنجش فرم کالبدی شهر، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، چاپ اول. - رهنما، محمدرحیم و غلامرضا، عباس زاده (1385): مطالعة تطبیقی سنجش درجة پراکنش/ فشردگی در کلانشهرهای سیدنی و مشهد، مجلة جغرافیا و توسعة ناحیه ای، شمارة ششم، صص: 101- 128. - زیاری، کرامت الله، حسن، پارسی پور و نسرین، علی آبادی (1391): بافت میانی شهرها ظرفیتی برای حرکت به سمت الگوی شهر فشرده (مورد مطالعه:شهر بجنورد)، مجلة جغرافیا و توسعة ناحیه ای، شمارة نوزدهم، صص: 215- 236. - زیاری، کرامت الله، محمود، قدیری و فرزاد، دستا (1393): سنجش و ارزیابی الگوی گسترش فیزیکی شهر یزد، پژوهشهای جغرافیای انسانی، دورة 46، شمارة 2، صص:255- 272. - سجادزاده، حسن و امیر، رحمانی (1393): الگوی گسترش فضایی منطقة 13 شهر تهران، شمارة 29، سال یازدهم، صص: 47- 58. - شیخی، حجت، طاهر، پریزادی، محمدرضا، رضایی و مسعود سجادی (1391): تحلیل و تعیین فرم کالبدی شهر اصفهان با استفاده از مدل گری و موران، مجلة پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال سوم، شمارة نهم، صص: 11- 134. - کیانی، اکبر، فرضعلی، سالاری سردری، مریم، بیرانوندزاده و علیرضا، بستانی (1391): تحلیلی بر ساختار فضایی و توسعة افقی شهرهای منطقة سیستان، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال سوم، شمارة هشتم، صص:77- 92. - قربانی، رسول، مجتبی، ولی بیگی و علی اکبر، تقی پور (1391)، تحلیلی بر گسترش افقی شهر تبریز و ظرفیتهای درون بافتی اراضی، فصلنامة جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس، سال چهارم، شمارة 12، صص: 59- 70. - مبارکی، امید، جمال، محمدی و اصغر، ضرابی (1392): ارائة الگوی بهینة گسترش کالبدی- فضایی شهر ارومیه، جغرافیا و توسعه، شمارة 32، صص: 75- 88. - مبارکی، امید و علی، زنگی آبادی (1391): بررسی عوامل موثر بر شکل گیری حاشیه نشینی شهر تبریز و پیامدهای آن (مطالعة موردی: محلات احمدآباد، کوی بهشت، خلیل آباد)، مجلة جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال 23، شمارة پیاپی 45، شمارة 1، صص: 67- 80. - نظریان، اصغر (1385): جغرافیای شهری ایران، انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ هفتم. - واگیون، پابلو (1392): برنامه ریزی شهری برای مدیران شهری، ترجمة محمدرحیم رهنما و همکاران، مرکز پژوهشهای شورای اسلامی شهر مشهد، چاپ اول. یزدانی، محمد حسن و احمد، پوراحمد (1386): تأثیر مدرنیسم بر تحولات کالبدی شهرهای ایرانی- اسلامی (مطالعه موردی، تبریز)، فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، شمارة 84، صص: 29- 52. -Burton, E(2000): The Compact City: Just or just compact? A preliminary analysis. Urban Studies, 37(11): 1969-2007. -Barton, Hugh and et al (2003): Shaping neighborhoods: Agued for health sustainability and vitally, spoon press London and New York. -Elkin,T. et al. (1991): Receiving the city towards sustainable urban development Friends of the Earth, London. -Hess, G.R (2001): Just Whatis Sprawl, Anyway? www4.ncsu.edu/~grhess. -Salingaros, Nikos A (2006):Compact City Replaces Sprawl, Chapter in: Crossover: Architecture, Urbanism, Technology, Edited by ArieGraafland& Leslie Kavanaugh (010 Publishers, Rotterdam, Holland), pp:100-115. -SGN (Smart Growth Network) (2002): About Smart Growth. -http:// www. smartgrowth.org/about. -http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_districts_of_Istanbul | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 561 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 542 |