تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,275 |
تعداد مقالات | 15,735 |
تعداد مشاهده مقاله | 51,835,832 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 14,672,311 |
زمینههای دیرپایی حکومت دودمانهای محلی اتابکان لرکوچک و اردلان | ||
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام | ||
مقاله 6، دوره 10، شماره 21، دی 1398، صفحه 143-170 اصل مقاله (549.99 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jiiph.2019.10349 | ||
نویسندگان | ||
علی قاسمی* 1؛ علی طاهری2 | ||
1استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز | ||
2دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه تربیت مدرس تهران | ||
چکیده | ||
نگاهی به تحولات سیاسی تاریخ ایران پس از اسلام نشان میدهد که دوران حکمرانی دودمانهای محلی ایرانیتبار اتابکان لرکوچک(550-1006 ﻫ.ق) و اردلان(564-1284 ﻫ.ق)- در مقایسه با بسیاری از خاندانهای حکومتگر مرکزی و محلی- از دوام و پایداری سیاسی بیشتری برخوردار بوده است. بر این اساس، مقالهی پیشرو با رویکردی تطبیقی- تاریخی و با تحلیل منابع و مدارک تاریخی، در پی تبیین زمینههای دیرپایی دودمانهای محلی اتابکان لرکوچک و اردلان است. نتیجهی پژوهش نشان میدهد که دربارهی دوام و ثبات بیشتر فرمانروایی خاندانهای مذکور، باید تأکیدی اساسی بر روی عامل جغرافیایی کرد. شرایط جغرافیایی مناطق لرستان و کردستان موجب سختگذری این نواحی، امکان ساخت دژهای دفاعی استوار و بهرهگیری از موقعیت سوقالجیشی این نواحی- به ویژه در دورههای متأخرتر- را فراهم ساخته بود. همچنین، تحت تأثیر جغرافیای این مناطق، اساس ساختار اجتماعی بر مبنای نظام ایلیاتی شکل گرفته بود که جمعیت عمدهی آن را ایلات لر و کردی تشکیل میدادند که با حاکمان محلی پیوندهای قومی و فرهنگی داشتند؛ و بنابراین، بیشترین حمایت را از آنها به عمل میآوردند. از سوی دیگر، این موضوع سبب بذل توجه بیشتر و انجام اقدامات رفاهی و عمرانی گستردهتر توسط حکام این سلسلهها میشد، که نتیجهاش افزایش مشروعیت این دودمانهای محلی بوده است. سرانجام، اجرای سیاستهایی مانند اعلام تابعیت بههنگام نسبت به قدرتهای بزرگتر و گهگاهی انجام وصلتهای سیاسی نیز، بر وضعیت پایداری سیاسی و مصونیت آنها در برابر خطرات احتمالی میافزود. | ||
کلیدواژهها | ||
دیرپایی؛ جغرافیای طبیعی؛ جغرافیای سیاسی- اجتماعی؛ اتابکان لرکوچک؛ اردلان | ||
مراجع | ||
- آبراهامیان، یرواند (1377)، ایران بین دو انقلاب، ترجمهی احمد گلمحمدی و دیگران، تهران، نشرنی. - ابنعربشاه (2536)، زندگانی شگفتآور تیمور، ترجمهی محمدعلی نجاتی، تهران، انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب. - اردلان، سیفالدین (1349)، «اماناللهخان اردلان و مسجد دارالاحسان»، مجله وحید، سال هشتم، شماره دوم (پیاپی شماره86)، صص 244- 250. - اردلان، شیرین (1387)، خاندان کرد اردلان در تلاقی امپراتوریهای ایران و عثمانی، برگردان مرتضی اردلان، تهران، نشر تاریخ ایران. - اسکندربیکمنشی (1382)، عالمآرایعباسی، جلددوم، محقق و مصحح ایرج افشار، تهران، انتشارات امیرکبیر. - اعتمادالسلطنه، محمدحسن بن علی (1367)، مرآةالبلدان، محقق و مصحح عبدالحسین نوایی و هاشم محدث، تهران، دانشگاه تهران. - افشار، حسنعلىخان (1382)، سفرنامه لرستان و خوزستان، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. - افوشتهاینطنزی، محمود بن هدایتالله (1373)، نقاوةالآثار فی ذکر الاخیار فی تاریخ الصفویه، به اهتمام احسان اشراقی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی. - امینیهروی، امیرصدرالدین ابراهیم (1383)، فتوحات شاهی، تصحیح و تعلیق و توضیح و اضافات دکتر محمدرضا نصیری، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. - ایزدپناه، حمید (1350)، آثار باستانی و تاریخی لرستان، جلد نخست، بیجا، انجمن آثار ملی. - ایزدپناه، حمید (1387)، لرستان در گذرگاه زمان و تاریخ، تهران، اساطیر. - ایزدپناه، حمید (2535)، آثار باستانی و تاریخی لرستان، جلد دوم، بیجا، انجمن آثار ملی. - بابانی، عبدالقادر ابن رستم (1366)، سیرالاکراد، بکوشش محمدرئوف توکلی، بیجا، ناشر محمدرئوف توکلی. - بارتولد، واسیلی (1308)، تذکره جغرافیای تاریخی ایران، چاپ اول، ترجمهی حمزه سردادور، طهران، چاپخانه اتحادیه طهران. - بدلیسی، شرفخان (1377)، شرفنامه، محقق و مصحح ولادیمیر ولییامینوف، تهران، نشر اساطیر. - برزویی، مجتبی (1387)، اوضاع سیاسی کردستان (از 1258تا1325)، تهران، مؤسسه انتشارات فکر نو. - برن، رهر (1349)، نظام ایالات در دوره صفویه، ترجمهی کیکاوس جهانداری، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب. - پرگاری، صالح، تفسیری، سیدبرهان (1393)،«تکوین راههای ارتباطی کردستان (اردلان) از دوره سلجوقی تا پهلوی، با تکیه بر قدرت گیری خاندان اردلان»، پژوهشهای تاریخی، سال ششم، شماره اول (پیاپی21)، صص 39-54. - ثواقب، جهانبخش؛ مظفری، پرستو (1394)، «تحلیلی بر مناسبات خاندان اردلان با دولت مرکزی صفویه»، پژوهشنامه تاریخهای محلی ایران، بهار و تابستان، شماره 6، صص 144- 165. - جوینی، عطاءالملک (1385)،تاریخ جهانگشای جوینی، محقق و مصحح محمد قزوینی، تهران، دنیای کتاب. - حافظابرو، عبدالله بن لطفالله (1375)، جغرافیاى حافظ ابرو، تهران، میراث مکتوب، 1375. - رستمالحکماء، محمدهاشم آصف (1382)، رستمالتواریخ، محقق و مصحح میترا مهرآبادی، تهران، دنیای کتاب. - ریچ، جیمز کلاودیوس (1429ق)، رحلهریچ، تعریب بهاءالدین نوری، چاپ اول، بیروت: الدارالعربیه للموسوعات. - ساروی، محمدفتحالله بن محمدتقی (1371)، تاریخ محمدی «احسنالتواریخ»، به اهتمام غلامرضا طباطباییمجد، تهران، امیرکبیر. - ساکی، علیمحمد (1343)، جغرافیای تاریخی و تاریخ لرستان، خرمآباد، کتابفروشی محمدی. - سانسون (1346)، سفرنامه سانسون«وضع کشور شاهنشاهی ایران در زمان شاه سلیمان صفوی»، باهتمام و ترجمهی تقی تفضلی، تهران، بینا. - سنندجی، محمدشریف بن مصطفی قاضی (1379)، زبدهالتواریخ کردستانی سنندجی، به کوشش محمدرئوف توکلی، تهران، توکلی. - شبانکارهای، محمد بن علی بن محمد (1363)، مجمعالانساب، به تصحیح میرهاشم محدث، تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر. - شمیمهمدانی، علیاصغر (1312)، کتاب کردستان، تبریز، کتابخانه سعادت حسینی و کتابخانه سروش. - طهرانی، ابوبکر (1356)، تاریخ دیاربکریه، به تصحیح و اهتمام نجاتی لوغال و فاروق سومر، تهران، کتابخانه طهوری. - عضدالدوله، سلطان احمدمیرزا (1376)، تاریخ عضدی، با توضیحات و اضافاتی از عبدالحسین نوایی، تهران، نشر علم. - فخرالکتاب، میرزا شکرالله سنندجی (1366)، تحفه ناصری در تاریخ و جغرافیای کردستان، با مقابله و تصحیح، حواشی و تعلیقات تهران، انتشارات امیرکبیر. - فوربز منز، بئاتریس (1377)، برآمدن و فرمانروایی تیمور، ترجمهی منصور صفتگل، تهران، رسا. - فووریه (1385)، سه سال در دربار ایران، ترجمهی عباس اقبالآشتیانی، تهران، نشر علم. - کرزن، ناتائیل (1380)، ایران و قضیه ایران، ترجمهی غلامعلی وحید مازندرانی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی. - گروته، هوگو (1369)، سفرنامه گروته، ترجمهی مجید جلیلوند، تهران، نشر مرکز. - گلستانه، ابوالحسن بن محمدامین (2536)، مجملالتواریخ، به سعی و اهتمام مدرس رضوی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران. - مردوخکردستانی، آیتاله شیخمحمد (379)، تاریخ مردوخ، تهران، نشر کارنگ. - مستوره (1384)، تاریخ اردلان، به کوشش جمال احمدیآیین، اربیل، آراس. - مستورهکردستانی، ماهشرف بانو (1332)، تاریخ اردلان، با مقدمه و تصحیح و تحشیه ناصر آزادپور، کرمانشاهان، چاپخانه بهرامی. - مستوفی، حمدالله (1364)، تاریخ گزیده، محقق و مصحح عبدالحسین نوایی، تهران، انتشارات امیرکبیر. - مستوفی، حمدالله (1381)، نزههالقلوب، محقق محمد دبیرسیاقی، قزوین، حدیث امروزر. - مستوفیبافقی، محمدمفید بن محمود (1390)، مختصرمفید (جغرافیای ایران زمین در عصر صفوی)، به کوشش ایرج افشار با همکاری محمدرضا ابوئیمهریزی، تهران، انتشارات دکتر محمود افشاریزدی. - مصنف، خسرو بن محمد بن منوچهر بن اردلان (2536)، لبالتواریخ، تهران، انتشارات کانون خانوادگی اردلان. - ملکم، سرجان (1380)،تاریخ کامل ایران، جلددوم، ترجمه میرزااسماعیل حیرت، تهران، افسون. - مؤلف مجهول(1384)، عالمآرای شاهاسماعیل، مصحح اصغر منتظرصاحب، چاپ دوم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی. - مینورسکی (1334)، سازمان اداری حکومت صفوی یا تحقیقات و حواشی و تعلیقات بر تذکرهالملوک، ترجمهی مسعود رجبنیا، تهران، انجمن کتاب-کتابفروشی زوار. - نطنزی، معینالدین (1383)، منتخبالتواریخ معینی، محقق و مصحح پروین استخری، تهران، نشر اساطیر. - نوایی، عبدالحسین (گردآورنده) (2536)، اسناد و مکاتبات تاریخی از تیمور تا شاهاسماعیل، تهران، نشر بنگاه ترجمه و نشر کتاب. - هدایت، رضاقلیخان (1380)، «روضهالصفای ناصری»، تصحیح و تحشیه جمشید کیانفر، تهران، اساطیر. - وحید قزوینی، میرزامحمدطاهر (1383)، تاریخ جهانآرایعباسی، محقق و مصحح سیدسعید میرمحمدصادق، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. - ورهرام، غلامرضا (1385)، نظام سیاسی و سازمانهای اجتماعی ایران در عصر قاجار، تهران، انتشارات معین. - وقایعنگارکردستانی، علیاکبر (1364)،حدیقه ناصری در جغرافیا و تاریخ کردستان، با مقدمه و تصحیح و تحشیه محمدرئوف توکلی، تهران، ناشر محمدرئوف توکلی. - یزدی، شرفالدینعلی (1387)، ظفرنامه، محقق و مصحح سیدسعید میرمحمدصادق و عبدالحسین نوایی، تهران، انتشارات کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 441 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 339 |