تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,312 |
تعداد مقالات | 16,134 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,722,122 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,389,100 |
تأثیرات اقتصادی جنگ جهانی دوم بر بنادر و جزایر خلیج فارس و دریای عمان (بر اساس آرشیو سازمان اسناد ملی ایران) | ||
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام | ||
مقاله 2، دوره 10، شماره 21، دی 1398، صفحه 33-59 اصل مقاله (276.18 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jiiph.2019.10346 | ||
نویسنده | ||
محمد جعفر چمنکار | ||
دانشیار دانشگاه ارومیه | ||
چکیده | ||
جزایر و بنادر خلیج فارس و دریای عمان در زمینه صادرات و واردات انواع کالا، نقش حیاتی را در اقتصاد ایران عصر پهلوی اول ایفا میکردند. با اشغال ایران در جنگ جهانی دوم، کرانهها و پس کرانههای شمالی خلیج فارس و دریای عمان در سیطره کامل متفقین قرار گرفت. این فرایند مجموعه پیامدهای منفی را بر ساختار اقتصادی سرزمینهای جنوبی ایران تحمیل نمود. هدف از این پژوهش، شناخت نتایج سوء و ویرانگر جنگ جهانی دوم بر حیات اقتصادی این حوزه آبی استراتژیک با تکیه بر مطالعه دادههای اسنادی آرشیو سازمان اسناد و کتابخانه ملی، نشریات نظامی، اقتصادی و روزنامههای گوناگون ایران در این دوره میباشد. موقعیت ژئوپولتیک ایران و خلیج فارس سبب گردید تا ایران در موقعیت دشوار و حساسی در معادلات جهانی قرار گیرد. براین اساس به عنوان یکی از عمدهترین گذرگاههای انتقال تجهیزات به اتحاد شوروی انتخاب گردید. در تمام مدت جنگ بینالمللی دوم، عناصر نظامی آمریکا و انگلستان، حضوری فعال و فراگیر در جزایر و بنادر شمال و جنوب خلیج فارس و دریای عمان داشته و در حقیقت عملاً دولت ایران را از هر گونه قدرت مانور واقعی و سیاست نفوذ منطقهای محروم نموده بودند. این وضعیت، تبعات منفی اقتصادی حضور بیگانگان را تشدید مینمود. | ||
کلیدواژهها | ||
ایران؛ جنگ جهانی دوم؛ خلیج فارس و دریای عمان؛ جزایر و بنادر؛ اقتصاد؛ پیامدها | ||
مراجع | ||
- آپتون، جوزف. ام (1361)، نگرشی بر تاریخ ایران نوین، یعقوب آژند، تهران، نیلوفر. - آوری، پیتر (1377)، تاریخ معاصرایران، محمدرفیعی مهرآبادی، تهران، عطایی. - آوری، پیتر (1390)، تاریخ ایران دوره پهلوی، مرتضی ثاقب فرد، تهران، جامی. - ابتهاج، ابوالحسن (1389)، خاطرات ابوالحسن ابتهاج، به کوشش علیرضا عیوضی، آمریکا. شرکت کتاب. - ازغندی، علی رضا (1376)، روابط خارجی، دولت دست نشانده، تهران، نشر قومس. - استوارت، ریچارد (1370)، در آخرین روزهای رضا شاه، عبدالرضا هوشنگ مهدوی؛ کاوه بیات، تهران، نشرنو. - اسکرین، سرکلار مونت (1363)، جنگ جهانی در ایران، غلامحسین صالحیار، تهران، اطلاعات. - افتخاری، یوسف (1370)، خاطرات دوران سپری شده، به کوشش مجید تفرشی و کاوه بیات، تهران، فردوس. - الهی، همایون (1365)، اهمیت استراتژیکی ایران در جنگ جهانی دوم، تهران، مرکز نشر دانشگاهی. - اسناد اتاق بازرگانی بوشهر (1393)، به کوشش مجتبی پریدار، ج 1، اتاق بازرگانی بوشهر و نشر آباد بوم. - اسناد نقض بیطرفی ایران در شهریور 1320، (1370)، به کوشش محمد ترکمان، تهران، کویر. - افخمی، غلامرضا (بیتا)، زندگی و زمانه شاه، نسخه فارسی از کتاب انگلیسی، انتشار داده شده به وسیله مولف. - امیر احمدی، احمد (1373)، خاطرات نخستین سپهبد ایران، به کوشش غلامحسین زرگری نژاد، تهران، مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی. - انتظام، نصرالله (1371)، خاطرات نصرالله انتظام، به کوشش محمد رضا عباسی و بهروز طیرانی، تهران، سازمان اسناد ملی ایران. - انصاری، عبدالرضا (1994)، خاطراتعبدالرضا انصاری، مجموعه توسعه و عمران ایران، آمریکا، نشر آیبیکس. - اوانسیان، اردشیر (1369)، خاطرات اردشیر اوانسیان از حزب توده ایران، آلمان، انتشارات حزب دمکراتیک مردم ایران. - بولارد، ریدر؛ اسکراین، کلارمونت (1363)، شترها باید بروند، حسین ابوترابیان، تهران، نو. - بهمن بیگی، محمد (1381)، اگر قره قاج نبود، گوشههایی از خاطرات، شیراز، نوید شیراز. - بیگلری، حیدر قلی (1350)، خاطرات یک سرباز، تهران، چاپخانه ارتش شاهنشاهی. - بیل، جیمز آ (1371)، شیر و عقاب، روابط بدفرجام ایران و آمریکا، فروزنده برلیان، چ اول، تهران، فاخته. - پهلوی، محمدرضا (1384)، پاسخ به تاریخ، تهران، البرز. - پیردیگار، ژان و دیگران (1378)، ایران در قرن بیستم، عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران، البرز. - تبرائیان، صفاءالدین ( 1371)، ایران در اشغال متفقین، تهران، رسا. - ترکمان، محمد (1370)، اسناد نقض بیطرفی ایران در شهریور1320، تهران، کویر. - توکلی نیشابوری (2014)، آخرین سقوط آریاها، مریلند آمریکا، نشر آیبیکس. - جامی (1377)، گذشته چراغ راه آینده است، تهران، ققنوس. - جان پولاد، احمد (1385)، سرگذشت یک افسر ایرانی، تهران، پردیس و شیرازه. - جزنی، بیژن (1357)، تاریخ سی ساله ایران، بیجا، بینا. - چرچیل، وینستون (1347)، خاطرات جنگ جهانی دوم، کتاب دوم از جلد سوم، تهران، نیلی. - چمنکار، محمدجعفر (1396)، نقش آفرینی ایران در خلیج فارس و دریای عمان، تحلیل تاریخی از قرن نهم تا چهاردهم هجری شمسی، تهران، مرکز مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه. - خاطرات ملکه پهلوی، تاج الملوک پهلوی (1380)، بنیاد تاریخ شفاهی، نیویورک، انتشارات نیما، تهران، نشر به آفرید. - خامهای، انور (1378)، سالهای پر آشوب، تهران، فرزان روز. - خان ملک یزدی، محمد ( 1324)، ارزش مساعی ایران در جنگ 1939- 1945، تهران، وزارت کشاورزی. - خان ملک یزدی، محمد (1362)، غوغای تخلیه ایران، تهران، سلسله. - دلدم، اسکندر (1371)، زندگی پرماجرای رضا شاه، تهران، به آفرین. - ذوقی، ایرج (1368)، ایران و قدرت های بزرگ در جنگ جهانی دوم، تهران، پاژنگ. - ذوقی، ایرج (1368)، ایران و قدرت های بزرگ در جنگ جهانی دوم، تهران، پاژنگ. - زرین کلک، بهناز (1382)، اسنادی از روابط ایران و انگلیس، تهران، سازمان اسناد وکتابخانه ملی. - زنگنه، احمد (1355)، خاطراتی از ماموریت های من در آذربایجان، تهران، شرق. - زیویار، فرهاد (1389)، اسنادی از اشغال ایران در جنگ جهانی دوم: تحمیل پیمان سه جانبه؛ اعلان جنگ به آلمان؛ تصرف اماکن و اموال، ج 1، تهران، خانه کتاب. - زیویار، فرهاد (1389)، اسنادی از اشغال ایران در جنگ جهانی دوم: سانسور و مداخله در امور پولی و مالیاتی، ج 2، تهران، خانه کتاب. - ساعد مراغهایی، محمد (1353)، بحران اقتصادی در سالهای اشغال ایران، سالنامه دنیا، ش30. - سنجابی، کریم (1368)، امیدها و نامیدیها، خاطرات سیاسی، لندن، نشر کتاب. - شولتسه، هولتوس (1366)، سپیده دم در ایران، مهرداد اهری، تهران، نشر نو. - صالحی مرام، محمد حسن (1389)، اسنادی از اشغال ایران در جنگ جهانی دوم: راهها؛ راهآهن؛ قطع درختان، نان و غله؛ مهاجرین لهستانی در ایران، ج 3، تهران، خانه کتاب. - صالحی مرام، محمدحسن (1389)، اسنادی از اشغال ایران در جنگ جهانی دوم: قتل؛ تعدی؛ تجاوز و نقض حاکمیت، ج 4، تهران، خانه کتاب. - صالحی مرام، محمدحسن (1389)، اسنادی از اشغال ایران در جنگ جهانی دوم: بازداشت و تبعید، ج 5، تهران، خانه کتاب. - صدر نبوی، رامپور (1369)، وضع نفت ایران در جنگ جهانی دوم، مجله تحقیقات جغرافیایی، ش 19. - صفایی، ابراهیم (1349) کارنامه ناموران، ج 3، انتشارات انجمن تاریخ. - صفایی، ابراهیم (1371)، پنجاه خاطره از پنجاه سال، تهران، جاویدان. - صفایی، ابراهیم (1373)، زندگینامه سپهبد زاهدی، تهران علمی. - عظیمی فخرالدین (1372)، بحران دمکراسی در ایران، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی و بیژن نوذری، تهران، البرز. - فاتح، مصطفی (1384)، پنجاه سال نفت ایران، تهران، علم. - فرخ، مهدی (بیتا)، خاطرات سیاسی فرخ معتصم السلطنه، تهران، جاویدان. - قاضی، محمد (1371)، خاطرات یک مترجم، تهران، کارنامه و نشر چشم و چراغ. - قطبی، بهروز (1381)، گزیدهی اسناد جنگ جهانی دوم در ایران، تهران، اطلاعات. - کاتوزیان، محمدعلی (همایون)، (1372)، اقتصاد سیاسی، ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران، نشر مرکز. - گلشاییان، عباسقلی (1377)، گذشتهها و اندیشهها، تهران، انیشتین. - ـــــــــــــــــ (1393)، یادداشتهای شهریور1320، با مقدمه رامین کامران، بیجا، ایران لیبرال. - لنچافسکی، ژرژ (1352) غرب و شوروی در ایران، حورا یاوری، تهران، انتشارات روزنامه سحر و ابن سینا. - مستوفی، اسد (1380) مویههای غریبانه، خاطرات مستوفی، تهران، الهدی. - مشکور، محمد جواد (1346)، ایران در دوره سلطنت اعلیحضرت محمد رضا شاه پهلوی، تهران، ابن سینا. - ملک زاده هیربد، حسن (1328) سرگذشت حیرت انگیز یک افسر ارشد دولت، تهران، بینا. - موید امینی، داود (1321)، از سوم تا بیست و پنجم شهریور، تهران، بینا. - مهربان، رسول (1361)، گوشهایی از تاریخ معاصر، آلمان، عطارد. - میر احمدی، مریم (1366)، پژوهشی در تاریخ معاصر ایران، مشهد، آاستان قدس رضوی. - میرزا مقدم، ویکتور (بدون تاریخ)، خاطرات یک آشوری ملی و وطنی در ایران قرن بیستم، لوس انجلس، شرکت کتاب. - نورالدین کیا، فضل الله (1377)، خاطرات خدمت در فلسطین، تهران، آبی. - نوری زاده بوشهری، اسماعیل (بیتا)، نظری به ایران و خلیج فارس، بیجا، بینا. - وزارت دارایی (1322)، آمار بازرگانی کشور شاهنشاهی ایران با کشورهای خارجه در سال 1322، تهران، اداره کل گمرک. - هویدا، امیرعباس (1394)، خاطرات امیرعباس هویدا، به اهتمام امیر قربانی، ناشران الکترونیک اسلام نوین و تاریخ ایرانی. - یزدی، ابراهیم (1389)، شصت سال صبوری و شکوری، خاطرات، نشر الکترونیک توسط مولف. نشریات* - آذربایجان، شمارههای 14/8/1320، 18/8/1320، 10/1/1321، 13/1/1321 - آژیر، 3/3/1322، 22/3/1322، 11/5/1322، 8/3/1322، 3/3/1322، 4/3/1322 - ادیب، 28/10/1330 - اطلاعات، 21/8/1385، 14/6/1320، 18/6/1320، 27/10/1320، 23/3/1321، 5/12/1321، 3/10/1324، 13/10/1321، 11/1/13211، 17/3/1321، 20/8/1321، 30/1/1321، 8/3/1321، 16/7/1321، 20/1/1321، 4/10/1320، 6/6/1321، 22/6/1322، 13/10/1320، 14/10/1320، 14/1/1321، 22/4/1321، 9/1/1322، 7/1/1321، *-ترتیب نشریات و اسناد بر اساس قرار گرفتن در نوشتار میباشد. 11/1/1321، 14/1/1321، 12/1/1321، 3/3/ 1321 - باختر امروز، 20/5/1321، 21/5/1332 - پرچم، نیمه اول فروردین 1322 - فریاد، 21، /4/1322 اسناد - آرشیو اسناد ملی ایران، شماره سند 7834/350، 1316-1320 ش، 6355/350، 1319ش، 7999/350، 1320-1317 ش، 7751/350، 1318 ش، 967/280/91، 1322ش، 11062/293/98، 1317-1316 ش، 492/240، 1320 ش، 6281/340، 1329 ش، شماره سند 22459/240، 1321 ش، 14320/240، 1323 ش، شماره سند 43100/240، 1324 ش، 9258/240، 1321 ش، 26126/240، 1321 ش، 8078 /230، 1321ش، 3554/293، 1322 ش، 1067/290، 1323 ش، 4197/293، 1322-1321 ش، 11749/240، 1323، 1325 ش، 13619 /460، بیتا، 20051/240، 132 ش، 15375/240، 1320 ش، 17341/240، 1320ش، 9572/240، 1323 ش، 11255/240، 1323 ش، 13619/240، 1324 ش، 57429/240، 1352 ش، 11079-704 ط 4، 1321 ش، 2641/310، 1320 ش، 2400135، 1320 ش، 1997/240، 1324 ش، 2799/310، 1321 ش، 12562، 24 1320 ش، 240001612، 1322ش، 1058/290، 1323ش، 212/293، 1320ش، 15046، 1321 ش، 72471/293- 1327/1304 ش، 758/290-1321 ش، 1880/290، 1321 ش، 1950/290، 1323ش، 3545/293، 1322-1324ش، 5508/290،، 1321ش، 1764 /290، 1321 ش، 1766/290، 1320 ش، 2800/310، 1321ش، 1820 /290، 1320 ش، 1140/290، 1321 ش، 1792/290، 1326 ش، 3437/291، 1321 ش، 2476/350، 1324 ش، سند15046-45ک606، 1321ش، 2766/310، 1321 ش، 2766/310، 1321 ش، 10612/2192، 1328ش، 2062/104017، 1327ش، 45691/240، 1325 ش، 3680/240، 1325 ش، 41165/293، 1322- 1320 ش، 2467/293، 1323 ش، 3520/293، 1324ش، 23503/240، 1320 ش، 20892/240، 1316 ش، 33169/340، 1317- 1316 ش، 51/237/95، 1321 ش، 174/998/95، 1321 ش، 220/293، 1322 ش، د1063/32، 1322ش، 2204، 1325 ش، 9845، 1321 ش، 267/245/91، 1320ش، 437/245/91، 1318 ش، 240016006، 1321ش، 29281/230، 1318 ش، 30173/240، بیتا، 10603-807ض5، 1322ش، 2400011079-704ط4آآ1، 1323-1321ش، 11079-704ط4، 1321ش، 1589/240، 1323-1318 ش، 351/380، 1334 ش، 11926/240، 1322 ش، 5907/240، بدون تاریخ، 18003/230، 1336 ش، 17696/240، 1323 ش، 10612/2192، 1328ش، 2061-104017، 1332 ش، 293000150، 1320ش، 293001139، 1328ش، 284/355، 1327-1328ش، - آرشیو اسناد بنیاد تاریخ معاصر ایران،شماره سند 46863، 1324 - ـــــــــــــــــــــــــــــــــ ، شماره سند 46863، 1324 ش. - ـــــــــــــــــــــــــــــــــ ، شمار سند 2204، 1325 ش. - ـــــــــــــــــــــــــــــــــ ، شماره سند، 9845، 1321 ش. - ـــــــــــــــــــــــــــــــــ ، شماره سند 2204، 1325 ش. - ـــــــــــــــــــــــــــــــــ ، سند شماره 9845، 1321 ش. - آرشیو روزنامه خبر جنوب، شماره سند 1821، 1323ش. لاتین - us army corps of engineers, office of history (2007), did you know? engineer constraction in the Persian gulf. www.hq.usac.e.army.Mil. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 775 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 472 |