تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,303 |
تعداد مقالات | 16,020 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,489,414 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,216,964 |
نگرشی به مقولة « لفظ و معنا » در سبک هندی (با تأکید بر اشعار صائب) | ||
زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز) | ||
مقاله 5، دوره 72، شماره 240، اسفند 1398، صفحه 91-116 اصل مقاله (993.91 K) | ||
نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/perlit.2020.10289 | ||
نویسنده | ||
محمد خاکپور* | ||
دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تبریز، ایران | ||
چکیده | ||
اعتقاد به اصالت «لفظ» یا «معنا» یکی از موضوعات بحثانگیز در سنّت ادبی و بلاغی ما بوده است؛ اینکه در شکلگیری آثار هنری، باید اعتبار و برجستگی را از آنِ شکل و صورت دانست یا محتوا، در طول اعصار و قرون، بحث درازدامنی را در میان طرفداران این دو دیدگاه به بار آورده است. این کشمکش پایانناپذیر در عصر صفویّه یعنی دورۀ اوج و شکوفایی نقد ادبی و دانش سبکشناختی با نکتهسنجی و دقت نظر و عمق دانش ناقدان ادبی تداوم مییابد؛ علاوه بر آن در شعر سبک هندی نیز که یکی از مهمترین عرصههای مباحث بلاغی، نقد ادبی و سبکشناسی بوده است، در کنار بسیاری از مسائل جدّی و تازۀ ادبی، توجّه به اصالت «لفظ» یا «معنا» جلوۀ ویژهای دارد. اگر در اشعار صائب، بلیغترین شاعر سبک هندی، مفاهیمی چون «لفظ پاکیزه»، «لفظ غریب»، «لفظ پرداخته»، «معنی تازه»، «معنی نازک»، «معنی بیگانه»، «معنی رنگین» و «توأمانی لفظ و معنی» با بسامد بسیار بالایی دیده میشود، گذشته از اهمیّت موضوع برای شاعر، نباید از مضمونسازی و ایجاد روابط تناظری پیچیده و اعجابآور او با این مفاهیم غافل باشیم. این پژوهش ضمن اشاره به سابقۀ بحث اصالت «لفظ» یا «معنا»، تحلیلی است از رویکرد سهگانۀ صائب در این موضوع که اغلب از خلق مضمونهای غریب و باریک خالی نیست. | ||
کلیدواژهها | ||
صائب؛ لفظ؛ معنا؛ مضمونپردازی؛ روابط تناظری | ||
مراجع | ||
- ابنخلدون، عبدالرحمن، 1377، مقدمۀ ابنخلدون، ترجمۀ محمّد پروین گنابادی، تهران ترجمه و نشر کتاب. - اخوان ثالث، مهدی، 1369، بدایع و بدعتها و عطا و لقای نیما، چاپ دوم، تهران، انتشارات بزرگمهر. - بساک، حسن، پاییز و زمستان 1383، «لفظ و معنا را به تیغ از یکدگر نتوان برید»، ادبیات فارسی دانشگاه آزاد مشهد، شماره 3 و 4. - بیدل دهلوی، عبدالقادر بن عبدالخالق، 1392، دیوان بیدل دهلوی 2ج، به تصحیح اکبر بهداروند، چاپ دوم، تهران موسسۀ انتشارات نگاه - جرجانی، عبدالقاهر، 1368، دلائل الاعجاز فی القرآن، ترجمۀ سید محمد رادمنش، موسسۀ چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی - حزین لاهیجی، محمدعلی، 1350، دیوان حزین لاهیجی، با تصحیح مقابله و مقدمه بیژن ترقی، تهران، کتابفروشی خیام. - حافظ، خواجه شمسالدین محمّد، 1388، دیوان حافظ، چاپ چهاردهم، تهران نشر کارنامه - خاقانی شروانی، افضلالدین بدیل بن علی نجار، 1382، دیوان خاقانی، به کوشش ضیاءالدین سجادی، چاپ هفتم، تهران، انتشارات زوار - خان آرزو، سراجالدّین علی، 1360، تنبیهالغافلین، به تصحیح و تحشیه محمّد اکرم، پاکستان، شعبۀ فارسی دانشگاه پنجاب - خان آرزو، سراجالدّین علی، 1352، داد سخن، با مقدمه و تصحیح و تحشیه محمّد اکرم، راولپندی پاکستان، انتشارات مرکز تحقیقات فارسیِ ایران و پاکستان - خوشمنش، ابوالفضل، پاییز و زمستان 1396، رابطه لفظ و معنا در ساختار نظم آهنگ قرآن کریم، کتاب قیم، شماره 17 - سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن آدم، 1374، حدیقهالحقیقه و شریعهالطریقه، به تصحیح و تحشیه مدرس رضوی، تهران چاپ چهارم، انتشارات دانشگاه تهران - سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن آدم، بیتا، دیوان حکیم سنایی غزنوی، با مقدمه و حواشی و فهرست مدرس رضوی، تهران، انتشارات ابنسینا - شفیعی کدکنی، محمّدرضا، 1391، رستاخیز کلمات «درسگفتارهایی دربارۀ نظریۀ ادبی صورتگرایان روس»، چاپ اوّل، تهران، انتشارات سخن - شفیعی کدکنی، محمّدرضا، 1392، زبان شعر در نثر صوفیه «درآمدی به سبک نگاه عرفانی»، چاپ اوّل، تهران، انتشارات سخن - شفیعی کدکنی، محمّدرضا، 1390، شاعری در هجوم منتقدان، چاپ سوّم، تهران، انتشارات آگاه - شفیعی کدکنی، محمّدرضا، 1385، موسیقی شعر، چاپ نهم، تهران، انتشارات سخن - شاملو، احمد، 1389، دفتر یکم از مجموعۀ آثار احمد شاملو، چاپ نهم، تهران، موسسۀ انتشارات نگاه - شمیسا، سیروس، 1378، نقد ادبی، چاپ اوّل، تهران، انتشارات فردوس - صائب تبریزی، میرزا محمّد علی، 1375، دیوان صائب تبریزی 6ج، به کوشش محمّد قهرمان، چاپ سوّم، تهران انتشارات علمی و فرهنگی - عسگری، ابوالهلال حسن بن عبدالله بن سهل، 1372، صناعتین، ترجمه محمّد جواد نصیری تهران انتشارات دانشگاه تهران - عطار، فریدالدین محمد بن ابراهیم نیشابوری، 1389، مختارنامه، مقدمه و تصحیح و تعلیقات محمّدرضا شفیعی کدکنی، چاپ چهارم، تهران، انتشارات سخن - عنصرالمعالی، کیکاوس بن اسکندر، 1395، قابوسنامه، به تصحیح غلامحسین یوسفی، چاپ هیجدهم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب - فتوحی، محمود، 1385، نقد ادبی در سبک هندی، چاپ اول، تهران، انتشارات سخن - کروچه، بندتو، 1358، کلیات زیباشناسی، ترجمۀ فؤاد روحانی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب - کلیم همدانی (کاشانی)، ابوطالب، 1369، دیوان اشعار، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمد قهرمان، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی. - گلچین معانی، احمد، 1381، فرهنگ اشعار صائب 2ج، چاپ سوّم، تهران، انتشارات امیرکبیر - محبتی، مهدی، 1388، از معنا تا صورت، 2ج، چاپ اول، تهران، انتشارات سخن - محمودی، مریم، تابستان 1390، «لفظ و معنا در شعر فارسی»، پژوهشهای نقد ادبی و سبکشناسی، سال اول شماره 4 - مولانا، جلالالدین محمّد بلخی، 1353، دیوان غزلیات شمس، 10ج، با تصحیح و حواشی بدیعالزمان فروزانفر، تهران موسسۀ انتشارات امیرکبیر - مولانا، جلالالدین محمّد بلخی، 1387، غزلیات شمس تبریزی، 2ج، گزینش و تفسیر محمّدرضا شفیعی کدکنی، چاپ دوّم، تهران، انتشارات سخن - مولانا، جلالالدین محمّد بلخی، 1330، فیه ما فیه، با تصحیحات و حواشی بدیعالزمان فروزانفر، تهران، انتشارات دانشگاه تهران - مولانا، جلالالدین محمّد بلخی، 1371، مثنوی معنوی، به سعی و اهتمام رینولد الین نیکسون، چاپ یازدهم، تهران، انتشارات امیرکبیر - منوچهری دامغانی، ابوالنجم احمد بن قوص بن احمد، 1347، دیوان منوچهری دامغانی، به کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران انتشارات زوار - نظامی عروضی، احمد بن علی،1334، چهارمقاله، به کوشش محمد معین، تهران، انتشارات دانشگاه تهران - نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف،1343، مخزنالاسرار، با تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی، چاپ سوّم، انتشارات علمی - نظیری نیشابوری، محمدحسین، 1389، دیوان نظیری نیشابوری، با تصحیح و تعلیقات محمدرضا طاهری (حسرت)، تهران مؤسسه انتشارات نگاه | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 664 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,184 |