تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,303 |
تعداد مقالات | 16,020 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,489,437 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,216,978 |
تأثیر و بازتاب نظام طبقاتی و استبدادی در متون تعلیمی منثور فارسی (با تکیه بر اندرزنامههای سیاسی قرن پنجم تا هفتم) | ||
زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز) | ||
مقاله 13، دوره 72، شماره 240، اسفند 1398، صفحه 307-333 اصل مقاله (1.02 M) | ||
نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/perlit.2020.10286 | ||
نویسندگان | ||
فاطمه مهربانی ممدوح* 1؛ حسین صدقی2 | ||
1دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران | ||
2استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان | ||
چکیده | ||
ادبیات و اجتماع تأثیر متقابلی بر یکدیگر دارند و ادبیات را میتوان بازتاب واقعیتهای اجتماعی دانست. یکی از جلوههای تأثیرگذاری، تأثیری است که نظام طبقاتی و حکومت استبدادی بر اجتماع و روابط افراد میگذارد و ادبیات بهعنوان اصلیترین نمود اجتماعی آن را در خود بازتاب میدهد. نظام طبقاتی (سلسلهمراتبی) یک سیستم فراگیر اجتماعی است که در آن مردم به چند طبقۀ مجزا تقسیم میشوند و بر اساس آن عدهای خود را برخوردار از حقوق کامل شهروندی دانسته و مابقی را از ابتداییترین حقوق محروم میسازند. پذیرش و تأکید بر تفاوت، اختلاف، تضاد، و بهطورکلی نابرابری از ویژگیهای چنین نظامی است. چنین نظامی منجر به شکلگیری حکومت استبدادی میشود که مؤلفههای آن تقدّس پادشاه و تکگویی است و شاکله آن را ترس تشکیل میدهد. این نظام بر نگرشها و اعتقادات، خلقوخوی افراد، و شیوه بیان مطالب تأثیر میگذارد؛ به گونهای که زبان ادبی بهسوی بیان غیرمستقیم و پند و اندرز گرایش مییابد و سمتوسوی توصیهها نیز در خدمت تأمین منافع و مصالح طبقه حاکم و قدرتمند جامعه قرار میگیرد. اندرزنامههای سیاسی که با هدف تأثیرگذاری بر رفتار سیاسی حاکمان تدوین شدهاند میتوانند محمل مناسبی برای بازتاب این نوع از ساختار اجتماعی و نظام حکومتی باشند. ازاینرو، این مقاله سعی دارد با شیوهای تحلیلیتوصیفی به بررسی این تأثیرات و بازتاب آن در برجستهترین متون تعلیمی نثر فارسی که عمدتاً ذیل اندرزنامههای سیاسی قرار میگیرند، بپردازد. | ||
کلیدواژهها | ||
نظام طبقاتی؛ استبداد؛ اندرزنامههای سیاسی؛ متون نثر تعلیمی | ||
مراجع | ||
- باقری، مهری، (1382)، تاریخ زبان فارسی، چاپ هشتم، تهران: نشر نو. - پارسانسب، محمد، (1387)، جامعهشناسی ادبیات فارسی، چاپ اول، تهران: سمت. - پولادی، کمال، (1390)، تاریخ اندیشه سیاسی در ایران و اسلام، چاپ سوم، تهران: نشر مرکز. - ترابی، علیاکبر، (1379)، جامعهشناسی هنر و ادبیات، چاپ اول، تبریز: فروغ آزادی. - تفضّلی، احمد، (1376)، تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، چاپ اول، به کوشش ژاله آموزگار، تهران: سخن. - حلبی، علیاصغر، (1372)، تاریخ اندیشههای سیاسی در ایران و جهان اسلامی، چاپ اول، تهران: بهبهانی. - دوشن گیمن، ژاک، (1385)، دین ایران باستان، چاپ دوم، ترجمه رؤیا منجّم، تهران: نشر علم. - راوندی، مرتضی، (1382)، تاریخ اجتماعی ایران، چاپ دوم، تهران: نگاه. - رزمجو، حسین، (1369)، شعر کهن فارسی در ترازوی نقد اخلاق اسلامی، چاپ دوم، مشهد: آستان قدس رضوی. - رستموندی، تقی، (1388)، اندیشه ایرانشهری در عصر اسلامی، چاپ اول، تهران: امیرکبیر. - رضی، هاشم، (1343)، دین قدیم ایرانی، چاپ اول، تهران: آسیا. - - زریاب خویی، عباس، (1385)، بزمآوردی دیگر، چاپ اول، به اهتمام سید صادق سجادی. تهران: مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی. - زرینکوب، عبدالحسین، (1357)، تاریخ ایران بعد از اسلام، چاپ دوم، تهران: امیرکبیر. - سعدی، مصلحالدین، (1385)، کلیات سعدی، چاپ اول، تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: هرمس. - شیخالاسلامی، جواد، (1376)، زیانهای استبداد، چاپ اول، تهران: توس. - صفا، ذبیحالله، (1371)، تاریخ ادبیات در ایران، چاپ یازدهم، تهران: فردوس. - طباطبایی، سید جواد، (1375)، خواجه نظامالملک، چاپ اول، تهران: طرح نو. - طوسی، نصیرالدین، (1356)، اخلاق ناصری، چاپ اول، تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران: خوارزمی. - طوسی، نظامالملک، (1391)، سیاستنامه، چاپ شانزدهم، به کوشش جعفر شعار، تهران: امیرکبیر. - غزالی، محمد، (1351)، نصیحهالملوک، چاپ اول، به تصحیح جلالالدین همایی، تهران: انجمن آثار ملی. - فوشه کور، شارل هانری، (1377)، اخلاقیات، چاپ اول، ترجمه محمدعلی امیرمعزی و عبدالمحمد روحبخشان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی و انجمن ایرانشناسی فرانسه در ایران. - قادری، حاتم، (1385)، اندیشههای سیاسی در اسلام و ایران، چاپ هفتم، تهران: سمت. - قاضی مرادی، حسن، (1380)، استبداد در ایران، چاپ اول، تهران: اختران. - کواکبی، سید عبدالرحمن، (1390)، طبیعت استبداد، چاپ اول، به کوشش و ویرایش غلامرضا امامی، تهران: علم. - کیکاووس بن اسکندر، (1352)، قابوسنامه، چاپ دوم، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. - گیرشمن، رومن، (1391)، تاریخ ایران از آغاز تا اسلام، چاپ دوم، ترجمه محمد معین، تهران: سپهر ادب. - لمبتون، آن، (1370)، «اندیشه سیاسی دوره اسلامی»، ترجمه عبدالرحمن عالم، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی تهران، دوره 26، شماره 1، ص220-197. - مختاری، محمد، (1371)، انسان در شعر معاصر، چاپ اول، تهران: توس. - مطهری، مرتضی، (بیتا)، انسان و سرنوشت، چاپ اول، قم: بیتا. - مطهری، مرتضی، (1387)، خدمات متقابل اسلام و ایران، چاپ سی و ششم، تهران: صدرا. - منشی، نصرالله، (1374)، ترجمه کلیلهودمنه، چاپ سیزدهم، تصحیح مجتبی مینوی، تهران: امیرکبیر. - موله، م، (1372)، ایران باستان، چاپ چهارم، ترجمه ژاله آموزگار، تهران: توس. - میرفخرایی، مهشید، (1391)، «بازتاب اندرزنامههای پهلوی در ادب و حکمت ایران اسلامی»، کهننامهادبپارسی، سال سوم، شماره اول، ص 119-107. - نوروزی، محمدجواد، (1384)، فلسفه سیاست، چاپ نهم، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی. - وحیدا، فریدون، (1387)، جامعهشناسی در ادبیات فارسی، چاپ اول، تهران: سمت. - وراوینی، سعدالدین، (1388)، مرزباننامه، چاپ چهاردهم، به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران: صفی علیشاه. ولک، رنه و وارن، آوستن، (1373)، نظریه ادبیات، چاپ اول، ترجمه ضیاء موحّد و پرویز مهاجر، تهران: علمی و فرهنگی | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 638 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 644 |