آمار
| تعداد نشریات | 45 |
| تعداد شماره‌ها | 1,389 |
| تعداد مقالات | 17,009 |
| تعداد مشاهده مقاله | 54,764,711 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 17,313,426 |
ساختارهای ترکیبی اسمی زبان فارسی و کلمات مرکّب م. امید | ||
| زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز) | ||
| مقاله 2، دوره 72، شماره 239، شهریور 1398، صفحه 33-48 اصل مقاله (989.94 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/perlit.2019.9283 | ||
| نویسنده | ||
| محمدحسن جلالیان* | ||
| دانشیار/ گروه فرهنگ و زبانهای باستان دانشگاه تبریز، ایران | ||
| چکیده | ||
| زبانهای زنده همواره ناگزیر از تولید کلمات جدید هستند. یکی از فرایندهای واژه‌سازی در برخی از زبانها ترکیب عناصر بسیط یا مشتقّ با یکدیگر و ایجاد واژۀ مرکّب است. از آنجا که کلمات بسیط و فرایند اشتقاق تنها بخشی از نیاز واژگانی را برآورده می‌کند، گویشوران زبان همواره ناگزیر از ساخت کلمات مرکّب با استفاده از عناصر موجود و الگوهای ترکیبی آن زبان هستند. این الگوهای زبان دارای قواعد و قوانین خاصّی هستند و هر زبان بر اساس ساختارهای نحوی و پیشینۀ تاریخی خود از آنها بهره میگیرد. از این رو هیچ دو زبانی، حتّی دو زبان خواهر و یا دو زبانی را که یکی از دیگری منشعب شده، نمیتوان یافت که قواعد ترکیبی عیناً مشابهی داشته باشند. در میان شاعران معاصر، مهدی اخوان ثالث با دستیابی به توانش زبانی کاملی از زبان فارسی، تعداد کثیری از کلمات مرکّب را ایجاد کرده و در شعر خود به کار برده است. این توانایی، که حاصل غور و استقصاء او در متون ادبیِ قدیم و جدید فارسی است، باعث شده که کلمات مذکور دارای ساختاری به‌اسلوب و منطبق با قواعد ترکیب‌سازی در زبان فارسی باشند. تاکنون پژوهشی در مورد انواع ساختهای مختلف به کار برده شده در ترکیب‌سازی اخوان انجام نشده است. در این نوشتار با استخراج کلمات مرکّب از چند دفتر شعر این شاعر به دسته‌بندی این کلمات به لحاظ ساختاری و بررسی میزان اقبال او بر ساختهای مختلف ترکیبی پرداخته شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اخوان ثالث؛ کلمات مرکّب؛ ملکی؛ وابسته؛ الصاقی؛ عطفی؛ اتّصالی | ||
| مراجع | ||
|
- ابوالقاسمی، محسن، (1387). دستور تاریخی زبان فارسی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت). - اخوان ثالث، مهدی، (1362). زمستان، چاپ نهم، تهران: انتشارات مروارید. - اخوان ثالث، مهدی، (1370). آخر شاهنامه، چاپ دهم، تهران: انتشارات مروارید. - اخوان ثالث، مهدی، (1374). سه کتاب، چاپ سوم، تهران: انتشارات زمستان. - اخوان ثالث، مهدی، (1375). از این اوستا، چاپ دهم، تهران: انتشارات مروارید. - انوری، حسن، (1382). فرهنگ بزرگ سخن، تهران: انتشارات سخن. - جلالیان چالشتری، محمدحسن، (1388). «کلمات مرکّب ساخته شده با ستاک مضارع فعل در زبان فارسی و سغدی»، زبان و ادب، نشریه دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، صص. 39-55. - خیّامپور، عبدالرّسول، (1397). دستور زبان فارسی، گزارش و ویرایش اسدالله واحد و محمّدعلی موسیزاده، تبریز: انتشارات آیدین و انتشارات یانار. - دهخدا، علیاکبر، (1377). لغتنامه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. - راستارگویوا، و. س.، (1379). دستور زبان فارسی میانه، ترجمۀ ولیالله شادان، تهران: انجمن آثار مفاخر فرهنگی. - صادقی، علی‌اشرف، (1358). دستور سال چهارم، آموزش متوسطه عمومی، فرهنگ و ادب، تهران: سازمان کتابهای درسی ایران. - صادقی، علی‌اشرف، (1383). «کلمات مرکّب ساخته شده با ستاک فعل»، دستور، ویژه‌نامۀ فرهنگستان، ج.1، شمارۀ اوّل، صص. 5-12. - طباطبایی، علاءالدین، (1393). ترکیب در زبان فارسی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی. - ناتل خانلری، پرویز، (1387). تاریخ زبان فارسی، (سه مجلّد)، تهران: فرهنگ نشر نو. - Duchesne-Guillemin. J. (1936). Les Composés de l’Avesta, Paris: Libraire Orientaliste Paul Geuthner.
- Jackson, A.V. W. (1892). An Avesta Grammar, Stuttgart: W. Kohlhammer.
- Mayrhofer, M. (1972). A Sanskrit Grammar, Alabama: University of Alabama.
- Shaki, M. (1964). A Study on Nominal Compounds in Neo-Persian, Praha: Nakladatelstvi Čekoslovenske Akademie Ved.
- Wackernagel, J. (1905). Altindische Grammatik, vol. II., Nominal Komposition, Gōttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.
- Whitney, W. D., (1964). Sanskrit Grammar, 10th ed. 0f the 2d edition (1889), London: Oxford University Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 687 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,635 |
||