آمار
| تعداد نشریات | 45 |
| تعداد شمارهها | 1,434 |
| تعداد مقالات | 17,659 |
| تعداد مشاهده مقاله | 57,565,752 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 19,288,605 |
بررسی نقش مدیریت مشارکتی در کاهش آثار سیل (مطالعه موردی: روستاهای حوضه رودخانه زنگمار ماکو) | ||
| جغرافیا و برنامهریزی | ||
| مقاله 15، دوره 19، شماره 51، فروردین 1394، صفحه 311-339 اصل مقاله (563.21 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| سیدحسن مطیعی لنگرودی* 1؛ مجتبی قدیری معصوم1؛ حافظ اسکندری چوبقلو2؛ علی طورانی3؛ حمیده خسروی مهر4 | ||
| 1استاد دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران. | ||
| 2کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه تهران | ||
| 3کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه تهران. | ||
| 4دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی توریسم، دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| مخاطرات طبیعی بهعنوان بخشی از واقعیتهای گریزناپذیر محسوب میشوند که عمدتاً کنترل وقوع آنها خارج از عهده بشر است، مدیریت بلایای طبیعی بهویژه سیلاب، مجموعه اقداماتی است که قبل از وقوع، در حین وقوع و بعد از وقوع بلایا برای کاهش هر چه بیشتر آثار و عوارض آنها انجام میگیرد. در این میان پدیده سیل یکی از حوادث پیشبینی نشده و ویرانگر در مناطق روستایی کشور محسوب میشود. در روستاهای منطقه مورد مطالعه (حوضه رودخانه زنگمار) نیز که معیشت و فعالیت ساکنان آن دائماً تحت تأثیر سیل میباشد، خسارات بسیاری را از نظر جانی و مالی برای روستاییان ایجاد مینماید. هدف این تحقیق، شناسایی زمینههای کاهش آثار مخاطرات طبیعی بهویژه سیل در نواحی روستایی بهصورت مشارکتی و ارائه پیشنهادهایی برای کاهش آثار سیل در نواحی روستایی از طریق مشارکت مردم محلی مـیباشد. در این پـژوهش برای کسب دادههای موردنیاز، از دو شیوه کتابخانهای و میدانی (پرسشنامه و مشاهده) استفاده شده است. برای پوشش دادن کل حوضه رودخانه زنگمار از میان روستاها که در سه طبقه با آسیبپذیری بالا، متوسط و کم که مجموعا 63 روستا بودند، 21 روستا بهصورت تصادفی انتخاب شدند و در مرحله بعد با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 292 نفر از سرپرست خانوار بهعنوان نمونه مشخص گردید. از بین گروه مسئولان نیز 50 نفر از 5 سازمان مرتبط با امور سیل روستاها بهعنوان نمونه انتخاب و پرسشنامهها توسط آنها تکمیل گردید. دادههای جمع آوری شده با استفاده از نرمافزار spss مورد آنالیز شده است. نتایج حاصل از آزمون پیرسون بیانگر آن است که بین نوع نگرش مشارکتی روستاییان با کاهش مخاطرات سیل رابطه معناداری وجود دارد. برای شناسایی ابعاد و متغیرهای موثر در مدیریت سیل از دیدگاه نمونهها از آزمون T- تکنمونهای و تحلیل واریانس استفاده شده که نتایج بهدست آمده از این آزمون بیانگر وجود تفاوت در اهمیت بسترها و عوامل زمینهساز در مدیریت مشارکتی و کاهش مخاطرات ناشی از سیل از نظر مسئولان و مردم روستایی میباشد. بهگونهای که از دیدگاه مسئولان بسترها و زمینههای اجتماعی در اولویت اول و بسترها و زمینههای اقتصادی و زیرساختی در رتبه دوم و سوم جای میگیرند. اما از دیدگاه مردم روستایی، بسترها و زمینههای اجتماعی در اولویت اول قرار دارند ولی جایگاه بسترها و زمینههای زیرساختی با اقتصادی عوض شده است همچنین در همه ابعاد مشارکت هر دو گروه روستاییان و مسئولان اعتقاد به مشارکت در دوره قبل از وقوع سیل دارند که این مطلب نشاندهنده اهمیت پیشگیری و مدیریت ریسک در مقابله با سیلاب است. | ||
| کلیدواژهها | ||
| بلایای طبیعی؛ مدیریت سیل؛ مدیریت مشارکتی؛ روستاهای حوضه رودخانه زنگمار؛ شهرستان ماکو | ||
| مراجع | ||
|
ـ ازکیا، مصطفی (1384)، «اصول ایمنی و مقابله با حوادث پیشبینی نشده در مناطق روستایی»؛ انتشارات سازمان شهرداریها و دهیاریها. ـ رکنالدین افتخاری، عبدالرضا؛ سجاسی قیداری، حمدالله و عینالی، جمشید (1386)، نگرشی نو به مدیریت روستایی با تاکید بر نهادهای تأثیرگذار، فصلنامه علمی و پژوهشی روستا و توسعه (وزارت جهاد کشاورزی: سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی)، سال10، شماره 2 . ـ الوانی، سیدمهدی، و سیدنقوی، علی (1381)، «سرمایه اجتماعی، مفاهیم و نظریهها»، مطالعات مدیریت، شماره 34-33. ـ امیراحمدی، هوشنگ (1371)، «تلفیق کاهش آسیبپذیری از زلزله و توسعه روستایی؛ طرحریزی کالبدی (مجموعه مقالات)»، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران. ـ امیدوار، بابک؛ امامی؛ کامران و خدایی، هانیه (1385)، «مدیریت ریسک سیلاب با استفاده از روش تصمیمگیری چندمتغیره در سه زیرحوضه استان گلستان»، مجموعه مقالات اولین همایش مقابله با سوانح طبیعی، تهران. ـ بدری، سیدعلی و سیدعارف موسوی (1388)، «مدیریت نوین روستایی در جستجوی راهکاری مناسب برای توسعه دهیاریها»، مؤسسه انتشاراتی فرهنگی اشتیاق نور. ـ سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح (1380)، نقشههای 50000/1 پوششی. ـ رضاییان، علی (1379)، «اصول مدیریت»، انتشارات سمت، تهران. ـ حسینی ابری، سیدحسن (1383)، «بازگشت به خویشتن در مدیریت توسعه روستایی ایران»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ویژه جغرافیا و توسعه ناحیهای، شماره 2. ـ خدایی، هانیه؛ امامی، کامران؛ امیدوار، بابک و غضبان، فریدون (1385)، «بهینهسازی سیستمهای پیشبینی و هشدار سیلاب با استفاده از مهندسی ارزش»، مجموعه مقالات اولین همایش مقابله با سوانح طبیعی، تهران. ـ شاکری، منصور (1380)، «سالی خشک و خشکسالی، وزارت جهاد و کشاورزی»، معاونت برنامه ریزی و اقتصادی، موسسه پژوهش های برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی، تهران. ـ صابری، امیر (1375)، «بررسی اثرات تغییرات ناشی از شهرسازی در مسیل های شمال تهران بهمنظور ارائه روشهای کنترل و مدیریت سیلاب»، پایاننامه کارشناسی ارشد جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس. ـ صادقلو، طاهره (1388)، «امکان سنجی کاهش آثار بلایای طبیعی(سیل) با تأکید بر مدیریت مشارکتی، روستاهای حوضه گرگانرود»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، رشته برنامهریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس. ـ طوسی، محمدعلی (1383)، «مدیریت مشارکت جو اجرای سپردن اختیار»، مؤسسه آموزش وپژوهش مدیریت و برنامه ریزی، چاپ سوم. ـ رحیمی، داریوش (1388)، «تاثیر رگبار های منفرد بر مدیریت بحران سیل(نمونه مطالعاتی حوضه فارسان)»، جغرافیا و برنامهریزی محیطی، سال 20، شماره پیاپی 35. ـ رضوانی، محمدرضا (1383)، «مقدمهای بر برنامهریزی توسعه روستایی در ایران»، نشر قومس. ـ رمضانزاده لسبویی، مهدی (1387)، «نقش مشارکت در مدیریت ریسک سیلاب در نواحی روستایی(مورد: حوضه آبخیز تیرم)»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران. ـ رجایی، عبدالحمید (1373)، «کاربرد جغرافیای طبیعی در برنامهریزی شهری و روستایی»، انتشارات سمت. ـ عفتی، محمد (1371)، «بررسی عوامل مؤثر در مشارکت روستاییان»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی. ـ غیور، حسنعلی (1375)، «سیل و مناطق سیلخیز در ایران»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال یازدهم. ـ قراملکی، علیرضا فارغ (1384)، «مدیریت بحران سیل (مطالعه موردی رودخانه مهرانهرود)»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تبریز. ـ مرکز آمار ایران (1385)، «سرشماری عمومی نفوس و مسکن». ـ موسوی، میرطاهر (1385)، «مشارکت اجتماعی یکی از مولفههای سرمایه اجتماعی» فصلنامه رفاه اجتماعی، سال ششم شماره 23. ـ وزین، نرگس (1386)، «نقش دانش بومی و نوین درکاهش آسیبهای محیطی در روستاها (مطالعه موردی: بخش خورشرستم)»؛ پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، گروه جغرافیا و سنجش ازدور. ـ ولایتی، سعدالله؛ جهانی، مهدی و رامش، آزاده (1384)، «اهمیت مدیریت ریسک سیلاب در برنامهریزی روستایی»، مطالعه موردی: حوضه کارده، مجله جغرافیا و توسعه. - Adamson, Mark, Niall Cussen, (2003), "Flood Risk and Development A Sustainable and Appropriate Approach", National Hydrology Seminar.
- Bethke, Lynne, James Good, Paul Thompson, (1997), “Building Capacities for Risk Reduction; Disaster Management Training Programme (DMTP).
- Charvériat C. (2000), “Natural disasters in latin america and the Caribbean: A Review of risk”, Inter-American Development Bank); Research Department Working Papers Series, 434, October.
- Hansoon, K,M, Danielson, l, Ekenberg (2008), “Assessment of Ppublic Information Systems”, (lipis).
- Integrated Flood Management, (2004), “The Associated programe on flood management (APFM)”.
- Ishak Rzlan, (2004), “Special report: disaster planning and, management, NCD, Malaysica, Volume 3.
- Krispin-waston, Jolanta, Arkodise, Jean, Zakout (2006), “Management hazard risk management in Rural. Projects”, The World Bank.
- Nasreen M.; (2004), “Disaster research: Exploring sociological approach to disaster in Bangeladesh”, Bangeladesh E-Journal of Sociology, Vol. 1, 2.
- Osti, Rabinder (2006), “Forms of community participation and agencies role for the implemention of water induced disaster management”, Disaster Prevention and Management, Volume 1.
- United Nation, (2005), “International Strategy for Disaster Reduction. Guidelines for Reducing Flood Losses”. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 5,917 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,835 |
||