آمار
| تعداد نشریات | 45 |
| تعداد شمارهها | 1,443 |
| تعداد مقالات | 17,729 |
| تعداد مشاهده مقاله | 57,892,858 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 19,515,710 |
دانایی بیسوژه؛ تأملی فلسفی بر مشروعیت معرفتی ماشین | ||
| مجله پژوهش های فلسفی | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 دی 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jpiut.2025.70752.4379 | ||
| نویسنده | ||
| سید صادق زمانی* | ||
| گروه آموزشی فلسفه هنر، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران. | ||
| چکیده | ||
| تحول اساسی در ساختارهای شناختی و اخلاقی عصر هوش مصنوعی، پرسشی تازه پیشروی فلسفه نهاده است؛ دانایی چگونه پدید میآید و مسئولیت در کجا معنا مییابد هنگامی که تصمیمسازی در سپهر محاسباتی و نه در سطح آگاهی انسانی شکل میگیرد؟ این پژوهش با محوریت مفهوم «دانایی بیسوژه» میکوشد نشان دهد که سامانههای هوشمند، فرایند دانستن را از توان ذهنی به سازوکار میانجی تبدیل کردهاند؛ جریانی که در آن انسان، داده و الگوریتم در تولید معنا درهمتنیدهاند. بر پایهی رویکرد تأملی-تحلیلی و با تحلیل نمونههای پزشکی، رسانهای و حقوقی، استدلال میشود که اعتبار معرفتی در جهان دیجیتال بر صدق گزارهها استوار نمیماند و با معیارهایی چون شفافیت، تبیینپذیری و امکان پاسخگویی سنجیده میشود. در این چارچوب، معرفتشناسی اجتماعی به تبیین چگونگی شکلگیری باور در بستر الگوریتمی یاری میرساند و اخلاق مسئولیت زمینهای فراهم میکند تا سهم هر عامل انسانی و ماشینی در پیامد تصمیم قابل تعیین شود. مدل پیشنهادی مقاله، حاصل پیوند این دو حوزه است و دانایی را رخدادی میانجی میداند که معنا در آن از تعامل میان تفسیر انسانی و پردازش ماشینی پدیدار میشود. بر مبنای این مدل، مسئولیت اخلاقی به ساختاری شبکهای تعلق میگیرد که در آن هر کنشگر در تداوم فرایند شناخت سهیم است. چنین برداشتی نشان میدهد که حفظ مشروعیت معرفتی و اخلاقی در نظامهای هوشمند مستلزم انتقال افق فلسفی از فاعل آگاه به سازمان دانایی توزیعشده است. | ||
| کلیدواژهها | ||
| دانایی بیسوژه؛ مشروعیت معرفتی؛ اخلاق هوش مصنوعی؛ شفافیت الگوریتمی؛ مسئولیت توزیعشده؛ فلسفهی تکنولوژی | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1 |
||