دانشگاه تبریز
فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)

 آمار

تعداد نشریات45
تعداد شماره‌ها1,435
تعداد مقالات17,670
تعداد مشاهده مقاله57,645,136
تعداد دریافت فایل اصل مقاله19,342,933
سلطانی احمدی, مجتبی, سوری, ایرج, گوهری فخرآباد, مصطفی, سلگی, روح الله. (1404). مفهوم عرفی‌سازی در گفتمان پهلوی دوم و چالش‌های آن (1332-1357). سامانه مدیریت نشریات علمی, 2(2), 106-122. doi: 10.22034/ihc.2025.68661.1079
مجتبی سلطانی احمدی; ایرج سوری; مصطفی گوهری فخرآباد; روح الله سلگی. "مفهوم عرفی‌سازی در گفتمان پهلوی دوم و چالش‌های آن (1332-1357)". سامانه مدیریت نشریات علمی, 2, 2, 1404, 106-122. doi: 10.22034/ihc.2025.68661.1079
سلطانی احمدی, مجتبی, سوری, ایرج, گوهری فخرآباد, مصطفی, سلگی, روح الله. (1404). 'مفهوم عرفی‌سازی در گفتمان پهلوی دوم و چالش‌های آن (1332-1357)', سامانه مدیریت نشریات علمی, 2(2), pp. 106-122. doi: 10.22034/ihc.2025.68661.1079
سلطانی احمدی, مجتبی, سوری, ایرج, گوهری فخرآباد, مصطفی, سلگی, روح الله. مفهوم عرفی‌سازی در گفتمان پهلوی دوم و چالش‌های آن (1332-1357). سامانه مدیریت نشریات علمی, 1404; 2(2): 106-122. doi: 10.22034/ihc.2025.68661.1079

مفهوم عرفی‌سازی در گفتمان پهلوی دوم و چالش‌های آن (1332-1357)

تاریخ فرهنگ ایران
مقاله 6، دوره 2، شماره 2، مهر 1404، صفحه 106-122    اصل مقاله (1.33 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی Released under (CC BY-NC 4.0) license I Open Access I
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/ihc.2025.68661.1079
نویسندگان
مجتبی سلطانی احمدی* 1؛ ایرج سوری2؛ مصطفی گوهری فخرآباد3؛ روح الله سلگی4
1دانشیار گروه تاریخ و تمدن اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2دکتری گروه تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران
3استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
4استادیار گروه علوم سیاسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.
چکیده
در پژوهش حاضر، فرایند عرفی‌سازی در دوره پهلوی دوم با تأکید بر نسبت آن با بافت تاریخی، فرهنگی و دینی جامعه ایران بررسی شده است. هدف اصلی مقاله، تحلیل چگونگی شکل‌گیری و ناکامی سیاست‌های عرفی‌گرایانه حکومت پهلوی دوم در دستیابی به مشروعیت و نهادینه‌سازی اجتماعی است. این پژوهش با روش توصیفی–تحلیلی و با استفاده از منابع تاریخی و اسنادی، به واکاوی گفتمان رسمی حاکم و گفتمان‌های رقیب ـ به‌ویژه گفتمان دینی و سنت‌گرا ـ می‌پردازد. یافته‌ها نشان می‌دهد که سیاست‌های عرفی‌سازی در ایران، برخلاف جوامع غربی که از بطن تحولات تاریخی خود برآمدند، ماهیتی اقتباسی و از بالا به پایین داشتند و در تضاد با ارزش‌ها و باورهای دینی و فرهنگی جامعه عمل کردند. این ناهماهنگی سبب شکل‌گیری بحران در نظام معنایی، واگرایی میان حکومت و نیروهای اجتماعی و در نهایت از بین رفتن مشروعیت سیاسی حکومت شد. گفتمان دینی به رهبری امام خمینی(ره) با بازتفسیر مفاهیم دینی و تکیه بر هویت فرهنگی ایرانی–اسلامی توانست به گفتمان مسلط جامعه بدل شود و زمینه‌های فروپاشی نظام پهلوی را فراهم آورد.
کلیدواژه‌ها
عرفی‌سازی؛ پهلوی دوم؛ گفتمان دینی؛ مشروعیت سیاسی؛ بحران نظام معنایی؛ نوسازی
مراجع
  1. آبادیان، حسین، 1383، دو دهه واپسین حکومت پهلوی، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی.
  2. آبراهامیان، یرواند، 1388، ایران بین دوانقلاب، ترجمه: احمد گل محمدی و محمد ابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
  3. احمدی طالشیان، محمد رضا، 1388، تحول مفهوم حاکم جائر در فقه سیاسی شیعه، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  4. اخوان منفرد، حمیدرضا، 1381، ایدئولوژی انقلاب ایران، تهران: انتشارات عروج
  5. ازغندی، سیدعلیرضا، 1385، نخبگان سیاسی ایران بین دو انقلاب، تهران: نشر قومس.
  6. ازغندی، سیدعلیرضا، 1386، تاریخ تحولات سیاسی واجتماعی ایران (57-1320)، تهران: انتشارات سمت.
  7. افشار کهن، جواد، اسماعیل بلالی، و محمدعلی سلیمان پور، 1390، «بررسی وضعیت عرفی شدن دانشجویان و برخی عوامل موثر بر آن»، جامعه شناسی کاربردی، ش1، صص 135- 158.
  8. بازرگان، مهدی، 1375، شصت سال خدمت و مقاومت: خاطرات مهندس مهدی بازرگان در گفتگو با سرهنگ غلامرضا نجاتی، تهران: رسا.
  9. برگر، پیتر. ال، 1380، «موج نوین سکولارزدایی»، ترجمه افشار امیری، راهبرد، شماره 20، صص 304-287.
  10. پزشکی، محمد و دیگران، 1379، انقلاب اسلامی و چرایی و چگونگی رخداد آن، تهران: نشر معارف.
  11. پهلوی، محمدرضا، 1371، پاسخ به تاریخ، ترجمه: حسین ابوترابیان، تهران: ناشر مترجم.
  12. حزب ایران نوین به روایت ساواک، 1380، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی، جلد اول.
  13. حسینی­زاده، سید محمد علی، 1389، اسلام سیاسی در ایران، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
  14. حسینی، حسین، 1381، رهبری و انقلاب (نقش امام خمینی در انقلاب اسلامی ایران)، تهران: انتشارات عروج.
  15. جزنی، بیژن، بی­تا، تاریخ سی ساله ایران، بی­جا، بی­نا.
  16. جعفری، انوش؛ علی ابوالعلی اقدسی، 1392، انقلاب اسلامی، تئوری­ها وکاربردها، نقد نظریه­های غرب گرایانه به انقلاب، تهران: انتشارات زیتون سبز.
  17. خمینی، سید روح الله، 1387، صحیفه امام، تهران: انتشارات عروج.
  18. خمینی، سید روح الله، 1378، ولایت فقیه: حکومت اسلامی، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  19. رهدار، احمد، 1392، بررسی ونقد تئوری­های انقلاب اسلامی ایران (تئوری تدا اسکاچپول)، قم: دفتر نشر معارف.
  20. سراج‎زاده، سید حسین و محمدرضا پویا‎فر، 1391، «مطالعه عرفی شدن در میان ایرانیان مسلمان، مقایسه بین نسلی در تهران بزرگ»، نشریه مطالعه توسعه اجتماعی ایران، ش 4، صص 88-65.
  21. سولیوان، ویلیام؛ آنتونی پارسونز، 1375، خاطرات دو سفیر، ترجمه: محمود طلوعی، تهران: نشر علم.
  22. شاینز، لاری، 1379، «مفهوم سکولار شدن در پژوهش­های تجربی»، ترجمه سید حسین سراج‎‎زاده، زبان و ادبیات فارسی، شماره 30 و31، صص 99- 121.
  23. شیخی، الیاس، 1382، رهیافتی نو در تبیین چرایی انقلاب اسلامی، اصفهان: دادیار.
  24. عظیمی دولت­آبادی، امیر، 1389، انقلابی پرجاذبه، تهران: انتشارات امیرکبیر .
  25. عیوضی، محمد رحیم، 1378، رشد مبانی فکری وتحول فرهنگ سیاسی در انقلاب اسلامی، تهران: انتشارات بین­المللی المهدی.
  26. عنایت، حمید، 1377، «انقلاب اسلامی: مذهب در قالب ایدئولوژی سیاسی»، ترجمه امیر سعید اللهی، فصلنامه اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، ش 137 ـ 138، ص 42- 51.
  27. فراتی، عبدالوهاب (گردآورنده)، 1376، درآمدی بر ریشه­های انقلاب اسلامی (مجموعه مقالات)، قم: انتشارات معارف.
  28. قره­باغی، عباس، 1360، حقایق درباره بحران ایران، پاریس: سازمان چاپ و انتشارات سهیل.
  29. کدی، نیکی آر. ،1377، ریشه­های انقلاب ایران، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران: نشر قلم .
  30. کدیور، جمیله، 1378، تحول گفتمان شیعه در ایران، تهران: انتشارات طرح نو.
  31. کفاش، امید، 1391، درآمدی تحلیلی بر انقلاب اسلامی ایران، تهران: انتشارات فرانما.
  32. کوهستانی­نژاد، مسعود، 1383، اختیارات و لوایح قانونی دکتر محمد مصدق، تهران: نشر نی.
  33. کیوپیت، دان، 1376، دریای ایمان، ترجمه، حسن کامشاد، تهران: طرح نو.
  34. گراوند، مجتبی؛ ایرج سوری؛ محمدعلی سوری لکی، 1396، «واکاوی زمینه­های تاریخی فروپاشی نظم سلطانی و کاهش مقبولیت حکومت پهلوی دوم»، فصلنامه سیاست، سال چهارم، شماره سیزدهم، ص 5- 21.
  35. گیبرنا، مونتسرات(1378)، مکاتب ناسیونالیسم: ناسیونالیسم و دولت – ملت در قرن بیستم، ترجمه، امیر مسعود اجتهادی، تهران: وزارت امور خارجه.
  36. لک­زایی، نجف، 1391، تحولات سیاسی – اجتماعی ایران معاصر، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  37. لک­زایی، نجف؛ منصور احمدی، 1377، زمینه های انقلاب اسلامی ایران، قم: موسسه فرهنگی وانتشاراتی ائمه (ع).
  38. مشیری، فرخ، 1384، دولت و انقلاب اجتماعی در ایران، تهران: انتشارات قصیده­سرا.
  39. مصاحبه های امام خمینی، 1386، تهران: انتشارات تسنیم.
  40. ملک محمدی، حمید رضا، 1381، از توسعه لرزان تا سقوط شتابان، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  41. نامدار، مظفر، 1376، رهیافتی بر مکتب­ها وجنبش­های سیاسی شیعه در صد سال اخیر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  42. نصری، محسن، 1390، دانسته­ها و ندانسته­های یک انقلاب (60پرسش وپاسخ)، اصفهان: انتشارات حدیث راه عشق.
  43. وبلم، ژان بل، 1377، جامعه شناسی ادیان، ترجمه، عبدالرحیم گواهی، تهران: تبیان.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 89
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 67


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب