آمار
| تعداد نشریات | 45 |
| تعداد شماره‌ها | 1,417 |
| تعداد مقالات | 17,426 |
| تعداد مشاهده مقاله | 56,189,133 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 18,515,096 |
بررسی سیمای آدم آبی و پری دریایی در متون کهن ایرانی و خاستگاه اساطیری آنها | ||
| زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز) | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 مهر 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/perlit.2025.68036.3819 | ||
| نویسنده | ||
| احسان پورابریشم* | ||
| استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز | ||
| چکیده | ||
| باور به انسان‌نمایانی که در دریاها و دریاچه‌ها زندگی می‌کنند، از روزگاران قدیم تاکنون در فرهنگ ایرانی مشاهده می‌شود. آنها در متون کهن، به‌ویژه عجایب‌نامه‌ها و متون جغرافیایی، به شکل انسان و با نام آدم آبی توصیف شده‌اند. گاه نیز به شکل نیمه‌زن/مرد-نیمه‌ماهی تصویر می‌شوند که یادآور پری دریایی در باور امروزیان است. پیشینة این انسان‌نمایان آبی به اساطیر میان‌رودان بازمی‌گردد؛ در آنجا موجوداتی وابسته به ایزد آب‌ها، مرکّب از انسان و ماهی و با نقش محافظ به نام‌های اپکالو و کولولو/کولیلتو می‌شناسیم. آتارگاتیس، ایزدبانوی باروری آرامیان، که پسین‌تر به میان‌رودان و جهان غرب راه یافت، هم بنا بر روایت مورّخان و شواهد باستان‌شناسی گاه به این شکل تجسّم می‌شده است. در باورهایِ ایرانیِ پیش از زردشت، پری، ایزدبانوی زیبا و فریبای باروری بود که در آیینِ نوی زردشتی به عنوان دیوزن شناخته و رانده شد؛ امّا بعضی صفات نیکویش به آناهیتا، ایزدبانوی آب‌ها، رسید و هم در اذهان جمعی ایرانیان به جای ماند و در قصّه‌های پریان نمود یافت؛ مانند سرشتِ آبی پریان، ازدواج و زایندگی، زیبایی، دوستدار طرب و رامش بودن و نمادهای جانوری ماهی و کبوتر؛ مواردی که حضور آنها را علاوه بر قصّه‌هایِ پریانِ ایرانی و متون ادبی کهن، در پیوند با ایزدبانوی آتارگاتیس نیز می‌یابیم. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آدم آبی؛ پری دریایی؛ اسطوره‌شناسی؛ فرهنگ عامه؛ قصّه‌های پریان | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3 |
||