فهرست نشریات

دانشگاه تبریز

فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)

تعداد نشریات	43
تعداد شماره‌ها	1,229
تعداد مقالات	15,075
تعداد مشاهده مقاله	50,617,893
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	13,706,293

ارزیابی اراضی مستعد برای تعدادی از محصولات کشاورزی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی در مناطقی از استان آذربایجان غربی

دانش آب و خاک

مقاله 13، دوره 23، شماره 1، اردیبهشت 1392، صفحه 165-176 اصل مقاله (333.09 K)

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

احمد پاکپور ربطی^* ؛ علی اصغر جعفرزاده؛ فرزین شهبازی؛ پرویز عماری

چکیده

در سالهای اخیر نرم افزارهای تخصصی متعددی برای اهداف ارزیابی اراضی طراحی شدهاند که وجه مشترک تمامی آنها ایجاد محیطی برای الگوسازی و مدل کردن روشهای ارزیابی است. هدف از این تحقیق ارزیابی اراضی مستعد برای کشت آبی محصولات ذرت، آفتابگردان و جو در مناطق پسوه و جلدیان به مساحت 9680 هکتار در استان آذربایجان غربی بین ´30 ْ36 تا ´50 ْ36 عرض شمالی و´05 ْ45 تا ´25 ْ45 طول شرقی با استفاده از GIS میباشد. پس از تعیین خصوصیات اقلیم، خاک و توپوگرافی منطقه مورد مطالعه، نیازهای رویشی تیپهای بهرهوری از جداول سایس و گیوی استخراج و در نهایت ارزیابی اراضی با استفاده از نرم افزار ArcGIS انجام گرفت. نتایج نشان داد که در محدوده مورد مطالعه کلاسهای اقلیمی برای جو کاملا مناسب (1S) و برای ذرت و آفتابگردان به دلیل محدودیت رطوبت نسبی در طول دوره رشد متوسط (2S) میباشد. همچنین محدودیتهای عمده خاک در مناطق مورد مطالعه برای محصولات شامل pH، آهک، بافت، ذرات درشتتر از شن و توپوگرافی میباشند. پیشنهاد میشود از این روش که شامل قرار دادن دو یا چندین لایة نقشه برای تولید یک نقشة جدید میباشد، در علم ارزیابی بیشتر استفاده شود زیرا انجام این عمل بوسیله روشهای سنتی بسیار مشکل و وقتگیر است یا به عبارت دیگر استفاده از GISدر مطالعات تناسب اراضی سبب افزایش دقت و پیشرفت تحقیق میشود.
relev�hcn�A�;n> or irrelevant buzzword? A capacity building and research agenda for Southern Africa. Physics and Chemistry of the Earth 30: 867–871.

Zarghami M, 2010. Urban water management using fuzzy-probabilistic multi-objective programming with dynamic efficiency, Water Resources Management 24(15): 4491-4504.
Zarghami M and Szidarovszky F, 2010. On the relation between compromise programming and the ordered weighted averaging operator, Information Sciences 180(11): 2239-2248.
Zeleny M, 1973. Compromise programming, Pp. 262-301. In: Cochrane J and Zeleny M (Eds.), Multiple Criteria Decision Making, University of South Carolina Press, Columbia, USA.

کلیدواژه‌ها

ارزیابی اراضی؛ استان آذربایجان غربی؛ تیپ بهره¬وری؛ GIS

اصل مقاله

مقدمه

یکی از راه های افزایش تولید در واحد سطح یا به عبارت دیگر استفاده بهینه از اراضی، شناسایی ظرفیت تولید اراضی و انتخاب مناسبترین کاربری با ظرفیت تولید آن است. ارزیابی تناسب اراضی به روش فائو شامل دو مرحله ارزیابی کیفی و کمی اراضی میباشد که به ترتیب شامل تعیین خصوصیات قابل اندازهگیری زمیننما[1]، خاک، اقلیم و تعیین تولید بر اساس خصوصیات گیاه و خاک میباشد (فائو1976). در سال - های اخیر مدلهای زیادی بر اساس چارچوب فائو برای اهداف ارزیابی اراضی طراحی شدهاند که وجه مشترک تمامی آنها ایجاد محیطی برای الگوسازی و مدل کردن روش‎های ارزیابی است. یکی از این سیستمها که میتوان در آن محیطی برای مدل‎سازی ایجاد کرد، سیستم اطلاعات جغرافیایی ([2]GIS ) میباشد. سیستم اطلاعات جغرافیایی، عبارت است از یک سیستم کامپیوتری که برای کسب[3]، مدیریت[4]، یکسانسازی[5]، تغییر[6]، تحلیل[7]، و نمایش[8]دادههای مکانی و توصیفی مربوط به زمین بکار گرفته میشود (گورگی و کورت 1997). در یک نگرش کاربردی، GIS ابزاری است به منظور ایجاد و تحلیل نقشهها و هر پدیدهای مستقر بر روی کره زمین که میتوان سراغ گرفت. شناختهترین نوع تحلیلهای مکانی عملیات انطباق لایهها در محیط GIS میباشد که نتیجهاش یک نقشه جدید بوده و با استفاده از آن میتوان متخصصان، مدیران و کشاورزان را در امر تصمیمگیری مدبرانه یاری کرد. بر اساس گزارش رحمان و همکاران (1997) میتوان از GIS به عنوان ابزاری مفید در مطالعات تناسب اراضی برای تولید نقشه استفاده کرد. کولیس و همکاران (1999) در یونان با استفاده از تئوریهای فازی[9]، زمین آمار[10] وGIS به منظور تهیه نقشه خاک به این نتیجه رسیدند که نقشههایی با دقت بالا و هزینة کمتر در مقایسه با روشهای سنتی، در کوتاه مدت بدست میآیند. عبدلعلی و همکاران (2000( با استفاده از GIS به منظور ارزیابی کیفی تناسب اراضی برای برخی محصولات به این نتیجه رسیدند که ضمن مساعد بودن اقلیم برای کشت غلات زمستانه، جوآبی، کلزا و سیبزمینی، 58 درصد اراضی مورد مطالعه به دلیل محدودیتهای pH و بافت برای کشت سیبزمینی دارای کلاس نسبتا مناسب (2S) میباشد. رمدان و مورسی (2001) با به کارگیری GIS در منطقه نوباریای غربی [11] در کشور مصر نشان دادند که 34/9 درصد از خاکهای این منطقه برای کشت گندم، یونجه، ذرت و هندوانه در کلاس 1S، 74/20 درصد در کلاس 2S و1/70 درصد از این اراضی در کلاس 3S قرار گرفتند. ماحدی و همکاران (2004) با به کارگیری GIS برای ارزیابی و برنامهریزی اراضی استان همدان در راستای توسعه کشاورزی پایدار نشان دادند که برخی محدودیتهای بومی استان همدان، به عنوان مثال 6/31 درصد اراضی دارای شیبی بیش از 12 درصد، برای توسعه کشاورزی پایدار در بعضی مناطق قابلیت پیشرفت را دارند که اصلاح این محدودیتها باید در دستور کار استان قرار گیرند. همچنین بر اساس محدودیتهای موجود در استان محصولات گندم، جو و دانههای روغنی را جهت کشت توصیه کردند. اوزجان (2006( در زمینه تناسب کیفی اراضی با استفاده از GIS در ترکیه نشان داد که 1/40 درصد از اراضی مورد مطالعه برای کشت گندم دارای تناسب بالا و همچنین 1/54 و 8/65 درصد از اراضی برای کشت محصولاتی مانند مرکبات، گوجهفرنگی و پنبه به ترتیب دارای تناسب 1S ،2S و3S میباشند. مارتین و ساحا (2009) بخش از اراضی هند را با استفاده ازGIS و RS[12] برای محصولات ذرت، گندم، برنج، خردل و نیشکر در واحدهای فیزیوگرافی مختلف ارزیابی کردند. آنها ضمن معرفی محدودیتهای فرسایش، ذرات درشتتر از شن، بافت، زهکشی و سیلگیری برای محصولات، نتیجه گرفتند که میتوان سطح اراضی قابل کشت را از 47 درصد، بعد از اصلاح محدودیتهای فوقالذکر به 71 درصد رساند. با توجه به ثابت ماندن یا کاهش سطح زیر کشت و تغییرات

پیشبینی شده برای آینده، بایستی به فکر استفاده صحیح همراه با ارائه روشهای مدیریتی قوی جهت بهرهبرداری از اراضی بر اساس شناخت ظرفیت تولید اراضی و اختصاص آنها به بهترین نوع کاربری باشد، تا ضمن کسب حداکثر بهرهوری از آن، منابع طبیعی نیز حفظ شود. مطالعه حاضر به منظور ارزیابی اراضی مستعد برای کشت محصولات ذرت، آفتابگردان و جو با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی در مناطق پسوه و جلدیان واقع در استان آذربایجانغربی انجام شده است.

مواد و روشها

ناحیه مورد مطالعه

محدوده مورد مطالعه به مساحت 9680 هکتار از مناطق پسوه و جلدیان واقع در استان آذربایجان غربی بین ´30 ْ36 تا ´50 ْ36 عرضشمالی و´05 ْ45 تا ´25 ْ45 طولشرقی قرار دارد (شکل1). بر اساس اطلاعات اقلیمی ایستگاه هواشناسی سینوپتیک پیرانشهر این منطقه جزو اقلیم مدیترانهای بوده که دارای زمستانهای سرد و مرطوب و تابستانهای معتدل میباشد. حداکثر و حداقل درجه حرارت روزانه در تیر و دی ماه به ترتیب 4/32 و 3/5- درجه سانتیگراد و متوسط درجه حرارت سالیانه، ^°C12 میباشد. مقدار متوسط بارندگی سالیانه (1384-1365) در منطقه حدود 7/627 میلیمتر است. بر اساس نقشه رژیمهای رطوبتی و حرارتی خاکهای ایران رژیم رطوبتی منطقه زریک[13]و رژیم حرارتی آن مزیک[14]میباشد (بنایی 1377).

تجزیه های آزمایشگاهی

بر اساس مطالعات خاکشناسی نیمه تفصیلی پیرانشهر (بینام 1374) 80 پروفیل و مته و در نظر گرفتن خصوصیات افقهای مشخصه سطحی و تحت الارضی از قبیل رنگ، بافت، ساختمان، آهک، ذرات درشتتر از شن و همچنین ویژگیهای منطقه مانند شیب، پستی و بلندی و فرسایش خاکها تشریح شدند. بافت خاک به روش هیدرومتری (کلوت 1986) و قابلیت هدایت الکتریکی و اسیدیته به ترتیب در عصاره گل اشباع، ظرفیت تبادل کاتیونی به روش استات سدیم در٢/۸ pH = (باور و همکاران 1952)، کربنات کلسیم معادل به روش خنثی سازی با اسید کلریدریک و تیتراسیون با سود و کربن آلی به روش والکلی و بلاک اصلاح شده (نلسون و سومر 1986) اندازهگیری شدند.

مراحل مطالعات ارزیابی اراضی

خصوصیات مورد نیاز در ارزیابی (سایس و همکاران 1991) که شامل اطلاعات اقلیمی (بارندگی، درجه حرارت، تابش خورشید، رطوبت نسبی، سرعت باد) و مشخصات زمیننما و خاک (شیب، ناهمواریها، بافت و ساختمان خاک، ذرات درشتتر از شن، عمق، وضع آهک، ظرفیت تبادل کاتیونی، اسیدیته خاک، کربن آلی، شوری بودن) جمع آوری شدند. در مرحله بعد میانگین وزنی خصوصیات فوقالذکر بر اساس راهنمایی سایس و همکاران (1991) محاسبه گردید. نیازمندی‎های اقلیم و زمیننما برای انواع تیپهای بهرهوری مورد مطالعه (ذرت، آفتابگردان و جو) بر اساس جداول سایس و همکاران (1991) و جداولی که برای شرایط ایران تهیه شده (گیوی 1376)، مطابقت داده شدند (جدول 1) و در نهایت دادههای تولید شده وارد محیط نرم افزار ArcGIS 9.3 گردید و نقشه تناسب خصوصیات زمیننما (میکرولیف)، شیمیایی (کربنات و pH) و فیزیکی (بافت، عمق موثر و سنگریزه) برای محصولات مورد مطالعه تهیه و سپس همپوشانی لایه انجام گرفت. پس از همپوشانی کردن در محیط نرمافزار ،رمحدودیتهای اراضی برای انواع بهرهبرداری مورد نظر مشخص و بر اساس آن کلاس، تحت کلاس و ترتیب اولویت کشت محصولات مورد نظر در منطقه تعیین گردید. قابل ذکر است برای همپوشانی لایهها از مدل رستری استفاده و همچنین مسیر الگوریتم ساخته شده در محیط نرمافزار به ترتیب زیر میباشد:

Arc Toolbox > Spatial Analyst Tools > Overlay > Weighted overlay

که روش اجرایی ارزیابی تناسب کیفی اراضی در محیط ArcGIS در شکل 2 آمده است.

جدول 1-معیارهای کیفیت خاک و زمیننما برای تیپهای بهرهوری مورد مطالعه (سایس و همکاران 1991)

	خصوصیات زمیننما و خاک	کلاس تناسب	ذرت	آفتابگردان		جو آبی

	بافت	S1	C<60, SC	C<60, SC		C
		S2	SL	LS		SL
		S3	S	S		LS
		N	Cm	Cm		S

	عمق موثر (cm)	S1	100-75	150-100		90-60
		S2	75-50	100-75		60-30
		S3	50-20	75-50		30-10
		N	<20	<50		<10

	pH	S1	8/7-6/6	5/7-6/6		2/8-7
		S2	2/8-8/7	8-5/7		5/8-2/8
		S3	5/8-2/8	5/8-8		>5/8
		N	>5/8	>5/8		-

	CaCO3 (%)	S1	15-6	15-6		35-20,<3
		S2	25-15	25-15		50-35
		S3	35-25	35-25		60-50
		N	>35	>35		>60

	سنگریزه (%)	S1	15-3	15-3		15-3
		S2	35-15	35-15		35-15
		S3	55-35	55-35		55-35
		N	>55	>55		>55

	میکرورلیف (cm)	S1	15-30	15-30		15-30
		S2	30-60	30-60		30-60
		S3	>60	>60		>60
		N	-	-		-
S1: کلاس تناسب عالی،S2 : کلاس تناسب متوسط، S3: کلاس تناسب بحرانی،N : کلاس نامناسب C: clay, SC: sandy clay, SL: sandy loamy, LS: loamy sandy, S: sandy, m: massive structure, C<60: کلاس بافتی رسی با کمتر از 60 درصد رس

شکل1-موقعیت منطقه مورد مطالعه

شکل 2-روش اجرایی ارزیابی تناسب کیفی اراضی در محیطArcGIS

نتایج و بحث

تشریح واحدهای نقشه خاک

برخی خصوصیات مرفولوژیکی، فیزیکی و شیمیایی پروفیلهایشاهد سریهای موجود در منطقه در جدول 2 تنظیم شده است. با توجه به مطالعات نیمه تفصیلی خاکشناسی انجام گرفته در منطقه مورد مطالعه، منجر به شناسایی 7 سری خاک جلدیان1، جلدیان2، کلیج، سرچاه، پسوه، اندیزه و سروکانی گردید. خاکهای منطقه مورد نظر بر اساس روش ردهبندی جامع امریکایی (یو. اس. دی. آ 2010) در دو رده مالیسول )حدود 26/58 درصد از اراضی) و ورتیسول (حدود 75/41 درصد از اراضی) و 7 خانواده مختلف قرار گرفتند (جدول3).

جدول 2- برخی خصوصیات مرفولوژیکی، فیزیکی و شیمیایی پروفیلهای شاهد

عمق

افق

CEC

pH

آهک

سنگریزه

ذرات خاک

EC

OC

(cm)

Cmol(+)/kg

(%)

(%)

Clay (%)

Silt (%)

Sand (%)

(dS/m)

(%)

پروفیل 1، موقعیت شرق جلدیان با شیب 2-5 درصد و میکرورلیف (cm) 60-30، واحد 1-1

20-0

Ap

8/30

6/7

14

5

2/51

37

8/11

65/0

1/1

70-20

₁Bkss

4/29

7/7

5/17

-

2/55

33

8/11

28/0

68/0

120-70

₂Bkss

28

7/7

4/19

-

2/54

34

8/11

27/0

48/0

150-120

₃Bkss

27

9/7

2/21

-

2/53

33

8/13

26/0

41/0

پروفیل 2، موقعیت جنوب جلدیان باشیب 8-5 درصد ومیکرورلیف (cm) 30-15، واحد 1-2

20-0

Ap

23/15

4/7

12/4

15

2/40

32

8/27

44/1

5/1

60-20

₁Bk

08/21

7/7

12/7

10

2/48

22

8/29

29/0

62/0

85-60

₂Bk

9/10

8/7

1/18

5

2/49

35

8/15

23/0

37/0

115-85

₃Bk

42/12

8/7

7/18

-

2/44

45

8/10

27/0

34/0

150-115

₄Bk

86/20

5/7

9/18

4

2/51

33

8/15

17/1

27/0

پروفیل 3، موقعیت غرب سرو کانی با شیب 2-1 درصد و میکرورلیف (cm) 30-15، واحد 1-3

5/1

Ap

40

9/7

5/7

-

7/56

7/33

6/9

73/0

5/1

57/0

₁Bkg

5/31

2/8

5/17

-

7/54

7/31

6/13

6/0

57/0

45/0

₂Bkg

4/28

3/8

6/20

-

7/53

7/36

6/9

77/0

45/0

33/0

₃Bkg

28

3/8

7/28

-

7/55

7/38

6/5

67/0

33/0

پروفیل 4، موقعیت در راهی نقده-پسوه با شیب 1-0 درصد و میکرورلیف (cm) 15-0، واحد 1-4

20-0

Ap

20

8/6

5/3

-

4/44

6/28

27

44/0

1/1

50-20

₁Bw

6/20

1/7

62/3

-

4/34

6/22

34

52/0

56/0

80-50

₂Bw

23

1/7

12/3

-

4/44

6/37

18

22/0

52/0

125-80

₁Bk

30

8/7

25/15

-

4/50

6/35

14

27/0

4/0

150-125

Bk₂

30

8/7

62/17

-

4/55

6/32

12

55/0

33/0

پروفیل 5، موقعیت جنوب اندیزه با شیب 2-1 درصد و میکرورلیف (cm) 30-15، واحد 1-5

20-0

Ap

63/29

7/7

62/5

-

59

6/30

4/10

52/0

3/1

60-20

Bss

47/27

6/7

7/13

-

54

6/33

4/12

42/0

62/0

100-60

₁Ck

23

8/7

1/21

-

36

6/33

4/30

33/0

43/0

150-100

₂Ck

5/22

9/7

4/23

-

36

6/39

4/24

32/0

23/0

پروفیل 6، موقعیت جنوب سروکانی با شیب 1-0 درصد و میکرورلیف (cm) 15-0، واحد 1-6

10-0

Ap

38

3/7

87/1

-

7/54

7/32

6/12

51/0

2/1

30-10

A

5/32

2/7

5/2

-

7/55

7/32

6/11

37/0

95/0

70-30

₁Bss

35

5/7

8/2

-

7/52

7/32

6/14

21/0

56/0

125-70

₂Bss

35

7/7

5/3

-

7/49

7/32

6/17

24/0

47/0

150-125

CB

8/30

7/7

5

-

7/44

7/31

6/23

38/0

25/0

پروفیل 7، موقعیت غرب اندیزه با شیب 2-1 درصد و میکرورلیف (cm) 15-0، واحد 1-7

25-0

Ap

5/17

4/7

62/1

5

2/26

42

8/31

45/0

5/1

65-25

₁Bw

15

5/7

12/3

5

2/21

39

8/39

31/0

49/0

95-65

₂Bw

4/13

5/7

75/1

10

2/18

36

8/45

32/0

39/0

125-95

₁C

7/11

5/7

1/2

20

2/13

6/26

2/60

35/0

35/0

150-125

₂C

8/16

6/7

5/1

5

2/26

39

8/34

27/0

33/0

ارزیابی کیفی تناسب اراضی

هر یک از انواع بهرهبرداری از اراضی مورد مطالعه دارای نیازهای اقلیمی خاص خود میباشند (سایس و همکاران1991). با توجه به تاریخ کاشت این محصولات (جو آبی، آفتابگردان و ذرت) و مدت زمان هر یک از مراحل مختلف آنها و با عنایت به دادههای ایستگاه هواشناسی موجود در منطقه، کلاس اقلیمی محصولات مورد نظر طبق روش پارامتریک (ریشهدوم) تعیین و در جدول 4 ارائه شدهاند (روزیتر1995). با توجه به اینکه محصولات مورد نظر در منطقه به صورت آبی کشت میشوند، پس محدودیتهای مربوط به بارندگی تأثیری در کلاس اقلیمی منطقه نداشته، زیرا در هر مرحله از نیاز آبی گیاه عملیات آبیاری صورت میگیرد. در محدوده مورد مطالعه کلاسهای اقلیمی برای جو کاملا مناسب (1S) و برای ذرت و آفتابگردان به دلیل محدودیت رطوبت نسبی در طول دوره رشد کلاس نسبتا مناسب (2S) تعیین گردید.

با استفاده از مدل GIS ساخته شده در محیط نرمافزار ArcGIS و محاسبات انجام گرفته بر اساس مدل فائو، نقشههای تناسب کیفی اراضی برای محصولات مورد مطالعه در شکلهای 3، 4 و 5 ارائه شده است، و بر اساس همین نقشهها نتایج ارزیابی تناسب کیفی اراضی برای تیپهای بهرهوری مختلف در جدول 4 آمده است. در کشور هند مارتین و ساحا (2009) از الگوریتمی مشابه برای بررسی قابلیت و استعداد اراضی در رابطه با محصولات ذرت، گندم، برنج، خردل و نیشکر استفاده کردند و اظهار داشتند که سنجش از دور و GIS نقش بسیار مهمی در ایجاد ارتباط و تحلیل ما بین دادهها و روشی مناسب جهت ارزیابی اراضی میباشد. نتایج ارزیابی کیفی تناسب اراضی با استفاده از مدل GIS نشان داد که واحدهای اراضی 1-1، 2-7 و 3-7 به مساحت 1375 هکتار دارای تناسب متوسط (2S) برای جوآبی و واحدهای اراضی 1-5 و 2-5 به مساحت 1440 هکتار دارای تناسب بحرانی (3S) برای آفتابگردان و ذرت میباشند. همچنین بررسیها نشان داد که 8305 هکتار از اراضی دارای تناسب خوب (1S) برای جوآبی و 8240 هکتار دارای تناسب متوسط (2S) برای آفتابگردان و ذرت بودند. با نگرش اجمالی به نتایج کیفی مدل میتوان دریافت که عمده واحدهای اراضی دارای تناسب خوب (1S) برای کشت جوآبی بوده و همچنین دارای تناسب متوسط (2S) برای ذرت و آفتابگردان میباشند. مهمترین عوامل محدود کننده خاکی برای رشد و تولید تیپهای بهرهوری در منطقه مورد مطالعه شامل pH، آهک، بافت، ذرات درشتتر از شن و میکرورلیف میباشند. پاکپورربطی (1389) با استفاده از مدل Almagra و روش پارامتریک ریشهدوم در مناطق پیرانشهر، پسوه و جلدیان برای کشت ذرت، آفتابگردان و سویا، علاوه بر محدودیتهای اقلیمی، محدودیتهای pH، آهک، بافت، عمق موثر و توپوگرافی و همچنین در برخی از واحدهای اراضی محدودیت سیلگیری و زهکشی را برای تولید این محصولات گزارش کرد. نقشههای تناسب کیفی اراضی ترتیب اولویت کشت محصول را در داخل واحدهای اراضی در مناطق مطالعاتی نشان میدهند. مرولا و همکاران (1994) اظهار کردند که بطور کلی نقشه تناسب اراضی برای یک محصول خاص، الگوی توزیع مناسب بودن آن محصول را برای هر واحد نقشه در داخل یکایک واحدهای اراضی نشان میدهد.

جدول 3-رده بندی خاکهای منطقه مورد مطالعه(یو. اس. دی. آ 2010)
پروفیل	سری	مساحت	واحد		ردهبندی خاک
		(ha)	اراضی	رده	خانواده
1	جلدیان1	850	1-1	Vertisols	Fine, mixed, active, mesic Typic Calcixererts
		1100	1-2
2	کلیج	125	2-2	Mollisols	Fine, mixed, active, mesic Vertic Calcixerolls
		550	3-2
3	سرچاه	90	1-3	Mollisols	Fine, mixed, active, mesic Aeric Calciaquolls
		1800	1-4
4	پسوه	750	2-4	Mollisols	Fine, mixed, active, mesic Vertic Calcixerolls
		225	3-4
5	اندیزه	915	1-5	Vertisols	Fine, mixed , active, mesic Typic Calcixererts
		525	2-5
6	سروکانی	1750	1-6	Vertisols	Fine, mixed, superactive, mesic Typic Haploxererts
		475	1-7
7	جلدیان2	250	2-7	Mollisols	Fine-loamy, mixed, superactive, mesic Fluventic Haploxerolls
		275	3-7

مهمترین عوامل محدود کننده برای کشت تیپهای بهرهوری آفتابگردان و ذرت که تاثیر متفاوتی داشته شامل بافت خاک و آهک میباشند. پیشنهاد میشود از این روش که شامل قرار دادن دو یا چندین لایة نقشه برای تولید یک نقشة جدید بوده و انجام این عمل بوسیله دست و روشهای سنتی بسیارمشکل و وقتگیر است در علم ارزیابی بیشتر استفاده شود. به طور کلی، تکنیک GIS میتواند به عنوان یک پایگاه اطلاعات و ابزاری مناسب در جهت تجزیه، تحلیل و مدلسازی در علم کشاورزی به ویژه در گرایشهای مختلف خاکشناسی به طور گسترده استفاده شود.

شکل 3 -نقشه ارزیابی کیفی تناسب واحدهای اراضی مختلف منطقه مورد

مطالعه برای ذرت با استفاده از GIS

جدول 4-نتایج ارزیابی کیفی تناسب واحدهای اراضی مختلف برای تیپهای بهرهوری مورد مطالعه

شاخص اقلیم

کلاس اراضی

الگوی تناسب

واحدهای

اراضی

ذرت

آفتابگردان

جوآبی

ذرت

آفتابگردان

جوآبی

52/51

58/71

33/88

S2ftc

S2ftc

S2t

جوآبی و آفتابگردان

1-1

52/51

58/71

33/88

S2sc

S2fc

S1

جوآبی و آفتابگردان

1-2

52/51

58/71

33/88

S2sc

S2fc

S1

جوآبی و آفتابگردان

2-2

52/51

58/71

33/88

S2sc

S2fc

S1

جوآبی و آفتابگردان

3-2

52/51

58/71

33/88

S2fc

S2fc

S1

جوآبی و آفتابگردان

1-3

52/51

58/71

33/88

S2c

S2c

S1

جوآبی و آفتابگردان

1-4

52/51

58/71

33/88

S2c

S2c

S1

جوآبی و آفتابگردان

2-4

52/51

58/71

33/88

S2c

S2c

S1

جوآبی و آفتابگردان

3-4

52/51

58/71

33/88

S3fc

S3fc

S1

جوآبی

1-5

52/51

58/71

33/88

S3fc

S3fc

S1

جوآبی

2-5

52/51

58/71

33/88

S2c

S2c

S1

جوآبی و آفتابگردان

1-6

52/51

58/71

33/88

S2c

S2c

S1

جوآبی و آفتابگردان

1-7

52/51

58/71

33/88

S2sc

S2sc

S2s

جوآبی و آفتابگردان

2-7

52/51

58/71

33/88

S2sc

S2sc

S2s

جوآبی و آفتابگردان

3-7

علائم c، s، f و t به ترتیب نشان دهنده محدودیت اقلیم، خصوصیات فیزیکی، حاصلخیزیخاک و میکرورلیف

شکل 4 -نقشه ارزیابی کیفی تناسب واحدهای اراضی مختلف منطقه مورد

مطالعه برای آفتابگردان با استفاده از GIS

شکل 5 -نقشه ارزیابی کیفی تناسب واحدهای اراضی مختلف منطقه مورد

مطالعه برای جوآبی با استفاده از GIS

^{^[1]} Landscape

[2] Geographical information system (GIS)

[3] Capturing

[4] Managing

[5] Integrating

[6] Manipulating

[7] Analysing

[8] Displaying

[9] Fuzzy theory

[10] Geostatistics

[11] Nubaria

[12] Remote sensing

[13] Xeric

[14] Mesic

مراجع

منابع مورد استفاده

بنایی م ح، 1377 . نقشه رژیمهای رطوبتی و حرارتی ایران، موسسه تحقیقات خاک و آب کشور ایران.

بینام، 1374. مطالعات خاکشناسی نیمه تفصیلی دشتهای پسوه، جلدیان و پیرانشهر، مهندسین مشاور آب ورزان.

پاکپورربطی ا، 1389 . ارزیابی کیفی تناسب اراضی پیرانشهر، پسوه و جلدیان برای آفـتابگردان، ذرت و سویا بر اساس مدل Almagra و مقایسه آن با نتایج حاصله از روش پارامتریک ریشه دوم FAO. پایاننامه کارشناسی ارشد خاکشناسی. دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز.

گیوی ج، 1376. ارزیابی کیفی تناسب اراضی برای نباتات زراعی و باغی، موسسه تحقیقات خاک و آب. نشریه فنی 1015.

Abdolali Gh, Hadrian FC and Howard C L, 2000. Integrating climate, soil and crop information: a land suitability study using GIS. Pp: 129. 4th International Conference on Integrating GIS and Environmental Modeling. Banff, Alberta, Canada.

Anonymus. 2010. Keys to Soil Taxonomy. 11th edition. Soil Conservation Service, U. S. Depart. Of Agriculture, Washington DC.

Bower CA, Reitemeier RF and Fire-men M, 1952. Exchangeable cation analysis of saline and alkali soil. Soil Science 73: 251-261.

FAO, 1976. A Framework for land evaluation. Soils Bulletin 32. FAO, Rome, Italy.

George B and Korte PE, 1997. The GIS Book. Fourth Edition, Onward Press, USA.

Klute A, 1986. Method of Soil Analysis. Part 1, Physical and Mineralogical Methods. 2nd Ed .Agron. Monogr. Soil Science Society of American Journal. Madison, WI.

Kollias VJ, Kalivas DP and Yassoglou NJ, 1999. Mapping the soil resources of a recent alluvial plain in Greece using fuzzy sets in a GIS environment, European Journal of Soil Science 50: 261-273.

Mahedi Rkh, Shariat M and Azar A, 2004. GIS application for land evaluation and planning of Hamadan province for agricultural activity. Pp: 1-17. Proceeding of the Foss/grass user's conference, Bangkok. Thailand.

Martin D and Saha KS, 2009. Land evaluation by integrating remote sensing and GIS for cropping system analysis in a watershed. Current Science, 96: 569-575.

Merolla S, Armesto G and Calvanse G, 1994. A GIS application for assessing agricultural land, Instrumental Transcommunication Journal, 46: 260-263.

Nelson BW and Sommers LE, 1986. Total carbon, organic carbon and organic matter. Pp: 539 - 577. In: Page AL, Miller RH and Keeney DR (Eds). Methods of Soil Analysis. Part 2, Soil Sci Soc of Am. Madison, WI.

Özcan H, 2006. GIS based land evaluation of the high land in East Mediterranean Region, Turkey. Journal of Agriculture. Fac HR U 10: 17-27.

Rahman S, Munn LC, Vane GF and Arneson C, 1997. Wyoming rocky mountain forest soils: mapping using an arc /info geographic information system, Soil Science Society American Journal 61: 1730-1732.

Ramadan HM and Morsy IM, 2001. Application of GIS Technology in soil survey and land use system analysis, West Nubaria, Egypt. Minufiya, Journal of Agriculture Research 26: 1279-1302.

Rossiter DG, 1995. Economic land evaluation: why and how. Soil Use and Management 11: 132-140

Sys C, Van Ranst E and Dedaveye J, 1991. Land evaluation. Part II: Methods in Land Evaluation. General Administration for Development Cooperation. Agriculture Publishing, No: 7, Brussels, Belgium.

ground�4t;�B�Aight:white;mso-bidi-language: FA'> میشود.

relev�hcn�A�;n> or irrelevant buzzword? A capacity building and research agenda for Southern Africa. Physics and Chemistry of the Earth 30: 867–871.

Zarghami M, 2010. Urban water management using fuzzy-probabilistic multi-objective programming with dynamic efficiency, Water Resources Management 24(15): 4491-4504.

Zarghami M and Szidarovszky F, 2010. On the relation between compromise programming and the ordered weighted averaging operator, Information Sciences 180(11): 2239-2248.

Zeleny M, 1973. Compromise programming, Pp. 262-301. In: Cochrane J and Zeleny M (Eds.), Multiple Criteria Decision Making, University of South Carolina Press, Columbia, USA.

آمار

تعداد مشاهده مقاله: 9,558

تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,915

سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب