| تعداد نشریات | 45 |
| تعداد شمارهها | 1,433 |
| تعداد مقالات | 17,655 |
| تعداد مشاهده مقاله | 57,533,734 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 19,270,739 |
ادراک بالعرض: بررسی دیدگاه ابنسینا | ||
| مجله پژوهش های فلسفی | ||
| دوره 19، شماره 52، آذر 1404، صفحه 179-196 اصل مقاله (602.94 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jpiut.2025.66306.4031 | ||
| نویسنده | ||
| سیدمحمود یوسفثانی* | ||
| دانشیار گروه مطالعات ابنسینا، مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| قوای ادراکی حیوانی در هریک از اقسام ظاهری و باطنی مدرکات بالذاتی دارند که مستقیما از سوی آن قوا ادراک میشوند. ولی گاه همراه با متعلقات خاص هر قوۀ ادراکی امور دیگری که در لحظۀ ادراک شیءای خاص مستقیما مورد ادراک هیچ یک از قوای ادراکی واقع نشدهاند، نیز به ادراک درمیآیند که نحوة ادراک آنها و قوهای که این ادراک برایش حاصل میشود نیازمند تبیین و توضیح است. ابنسینا این نوع از ادراکات را، بویژه آنجا که از نوع محسوسات باشند، «محسوس بالعرض» نامیده و قوۀ ادراککنندۀ آنها را نیز قوۀ وهم دانسته است. از آنجا که وهم مدرِک اموری به نام «معنا»ست که در مقابل اموری به نام «صورت» قرار میگیرند که اختصاصا از سوی حواس بیرونی ادراک میشوند، این پرسش مطرح میشود که اگر مدرَکات بالعرض از جنس محسوسات باشند و محسوسات نیز صورت باشند واهمه که مدرِک معانی است چگونه میتواند محسوسات بالعرض را درک کند. پاسخ این است که جایگاه یک متعلَق ادراکی در مقام صورت یا معنا جایگاهی مطلق نیست، بلکه با روابط و نسبتهایی که در یک فعل خاص ادراکی بین مدرِک و مدرَک برقرار میشود تعین مییابد و ازهمین رو ابنسینا معانی را نه با ویژگی غیرحسی بودن که با ویژگی «با حواس خارجی ادراک نشدن» مشخص کرده است. | ||
| کلیدواژهها | ||
| صورت؛ معنا؛ محسوس بالعرض؛ ادراک بالعرض؛ قوۀ وهم؛ ابنسینا | ||
| مراجع | ||
|
ابنسینا، حسین بن عبدالله. (1423ق.). الإشارات والتنبیهات، تصحیح مجتبی زارعی، قم، بوستان کتاب. ابنسینا، حسین بن عبدالله. (1418ق.). الشفاء، الإلهیات، تصحیح حسن حسنزاده آملی، قم، بوستان کتاب. ابنسینا، حسین بن عبدالله. (1975م.). الشفاء، الطبیعیات، النفس، قاهره، الهیئه المصریه العامه للکتاب. ابنسینا، حسین بن عبدالله. (1364). النجاه من الغرق فی بحر الضلالات، تهران، انتشارات دانشگاه تهران. ابنسینا، حسین بن عبدالله. (2007م.). أحوال النفس: رساله فی النفس و بقائها و معادها، تحقیق و دراسه أحمد فؤاد الأهوانی، داربیبلیون. ابنسینا، حسین بن عبدالله. (1400ق.). رسائل، تهران، بیدارفر. إخوان الصفاء. (1412ق.). رسائل اخوان الصفاء و خلان الوفاء، ج3، الدار الإسلامیه للطباعه والنشر والتوزیع. ارسطو. (1366). دربارۀ نفس، ترجمه و تحشیه علیمراد داوودی، تهران، افست حکمت. ارسطو. (1954). فی النفس، ترجمه إسحق بن حنین، تصحیح عبدالرحمن بدوی، قاهره، مکتبه النهضه المصریه. بهمنیار، ابوالحسن. (1349). التحصیل، تصحیح و تعلیق مرتضی مطهری، تهران، انتشارات دانشگاه تهران. حسینی اردکانی، احمد بن محمد. (1375). مرآت الأکوان، تصحیح عبدالله نورانی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. الرازی، فخرالدین محمد. (1966م.). المباحث المشرقیة، ج2، تهران، افست کتابخانه اسدی. الرازی، قطبالدین. (1381). المحاکمات بین شرحی الإشارات، تهران، میراث مکتوب. السبزواری، هادی بن المهدی. (1371). شرح المنظومة، ج3، تصحیح حسن حسنزاده آملی، تهران، نشر ناب. سهروردی، شهاب الدین حبش. (1380). مجموعه مصنفات، ج4، تصحیح نجفقلی حبیبی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی. الشریف الجرجانی، علی بن محمد. (بیتا). شرح المواقف، ج7، افست الشریف الرضی. الشیرازی، صدرالمتألهین محمد بن إبراهیم. (1981م.). الحکمة المتعالیه فی الأسفار العقلیه الأربعه (أسفار)، ج6، بیروت، دارالإحیاء التراث العربی. الشیرازی، صدرالمتألهین محمد بن إبراهیم. (1386). مفاتیح الغیب، ج2، تصحیح نجفقلی حبیبی، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا. الشیرازی، صدر المتألهین محمد بن إبراهیم. (1382). حاشیه الهیات شفا، ج1، تصحیح نجفقلی حبیبی، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا. العامری، أبوالحسن. (1375). الرسائل، تصحیح سحبان خلیفات، تهران، مرکز نشر دانشگاهی. العلوی العاملی، أحمد. (1376). شرح القبسات، تصحیح حامد ناجی اصفهانی، تهران، میراث مکتوب. لاهیجی، عبدالرزاق. (1364). گزیده گوهر مراد، تصحیح صمد موحد، تهران، کتابخانه طهوری. Al-Amirī, A. (1996). Al-Rasa’el, Tehran, Markaz Nashr Daneshgahi. (in Arabic) Alawī Al-Amilī, A. (1997). Ṣarh al-Qabasat, corrected by H. Naji Esfahani, Miras-e Maktoob. (In Arabic) Al-Razī, F. (1966). Al-Mabahiṯ al-Mashreqiyya, vol. 2, Asadi Library Offset. (In Arabic) Al-Razi, Q. (2002). Al-Muḥākamāt bayna Šarḥay al-Išārāt, Mirath Maktoub. (In Arabic) Al-Sabzwari, H. (1992). Šarḥ al-Manzūmah, vol. 3, edited by H. Hassanzadeh Amoli, Nab Publishing House. (In Arabic) Al-Sharīf al-Jorjanī, Ali ibn Muhammad. (N. D.) Šarh al-Mawaqef, Vol. 7, Al-Sharif Al-Raḍi Offset. (In Arabic) Al-Shīrāzī, S. (1981). Al- Ḥikma al- mutaʿāliyya fī- l- asfār al- ʿaqliyya al- arbaʿa. Vol. 6, Beirut: Daro Ihyaʾ al- turath al- ʿarabi. (In Arabic) Al-Shīrāzī, S. (1993). Al-Ḥāšiyah alā Al_Ilahiyat Al-Šifā, , Vol. 1, edited by N. Habibi, Sadra Islamic Wisdom Foundation. (In Arabic) Al-Shīrāzī, S. (2007). Mafatiḥ al-Ġayb, vol. 2, edited by N. Habibi, Sadra Islamic Philosophy Foundation. (In Arabic) Aristotle. (1952). The Works of Aristotle, Ed. By D. Ross, Vol. XII, Oxford, Clarendon Press. Aristotle. (1954). Fi al-Nafs, translated by Ishaq bin Hanin, edited by Abd al-Rahman Badawi, Al-Mesriyya School of al-nnahḍa. (In Arabic) Aristotle. (1987). On the Soul, translation and commentary by A. Davoudi, Offset Hekmat. (In persian) Aristotle. (1991). Complete Works, Ed. By J. Barnes, Princeton University Press, Princeton, N.J. Bahmanyar, A. (1970). Al-Taḥṣil, edited and suspension by M. Motahhari, University of Tehran Press. (In Arabic) Black, Deborah L. (1993). Estimation (Wahm) in Avicenna: The Logical and Psychological Dimensions, Dialogue, 32: 219-258. Cashdollar, S. (1973). Aristotle's Account of Incidental Perception, Brill, 18(2), 156-175. Hosseini Ardakani, A. (1996). Merāt al-Akwan, edited by A. Noorani, Tehran, Scientific and Cultural Publishing Company. (In Arabic) Ibn Sina, H. (1975). Al-Šifa, al-Tabiiyat, al-Nafs, al-Hiyyah al-Mesriyyah al-Katab. (In Arabic) Ibn Sina, H. (1985). Al-Najat men al-Ġarq fī Bahr al-Dilalat, Tehran, University of Tehran Press. (In Arabic) Ibn Sina, H. (1996). Al-Shifa, al_Ilahiyat, edited by H. Hassanzadeh Amoli, Qom, Bustān- i Kitāb. (In Arabic) Ibn Sina, H. (2002). Al- Ishārāt wa- l- tanbīhāt. Edited by M. Al- Zāriʿī. Qom, Bustān- i Kitāb. (In Arabic) Ibn Sina, H. (2007). Aḥwal al-Nafs: Rasālah fi al-Nafs and baqāeha wa maāʿdehā, research and study by A. F. Al-Ahwani, Darbibillion. (In Arabic) Ibn Sina, H. (2021). Rasa’el, Tehran, Bidarfar. (In Arabic) Ikhwan al-Safa. (1990). Rasa’el Ikhwan al-Safa and Khallan Al-Wafa, vol. 3, Al-dar al-Islamiya for Printing, Publishing and Distributing. (In Arabic) Lahiji, A. (1985). Selections of Gohar Morad, edited by S. Movahed, Tehran, Tahoori Library. (In persian) Oelze, A. (2018). Animal Rationality, Brill. Owen, J. (1982). Aristotle on Common Perception and Incidental Perception, Phoenix, 36(3): 215-236. Perala, M. (2022). Aristotle on Incidental Perception, in Johana Toivanen Ed. Forms of Representation in Aristotelian Tradition, Vol. 1, Sense Perception, Brill. Stanford C. (1973). Aristotle's Account of Incidental Perception, Brill, 18(2): 156-175. Suhrawardi, SH. (2000). Collected Works, Vol. 4, edited by N. Habibi, Tehran, Humanities Research Institute. (In Arabic) | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 197 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 38 |
||