آمار
| تعداد نشریات | 45 |
| تعداد شمارهها | 1,449 |
| تعداد مقالات | 17,756 |
| تعداد مشاهده مقاله | 57,939,864 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 19,544,513 |
تحلیل تطبیقی دیدگاه شهید مطهری و دکتر فنایی در نسبت سنجی اخلاق و رفتار | ||
| دین پژوهی و کارآمدی | ||
| دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 16، شهریور 1404، صفحه 65-88 اصل مقاله (667.13 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/nrr.2025.67020.1471 | ||
| نویسندگان | ||
| سمیه السادات موسوی* 1؛ محمد سربخشی2 | ||
| 1دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران | ||
| 2دکترای فلسفه اسلامی، استادیار و عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) | ||
| چکیده | ||
| دکتر فنایی ادعا میکند اخلاق مسلمانان یک اخلاق آخرتگراست و در آن تنها برخورداری فرد از فضایل و ملکات نفسانی مهم است نه بروز رفتاری این ملکات؛ از این رو، مسلمانان تصویر درستی از جایگاه اخلاق در روابط اجتماعی ندارند. در مقابل، در فرهنگ کنونی غرب، رفتار اجتماعی یا همان اخلاق سکولار مطرح است که در آن خودِ رفتار بدون درنظر گرفتن انگیزههایی که در پس آن است مورد توجه است تنها با این شرط که نباید به دیگران ضرری برسد؛ بنابراین، اخلاق سکولار چون یک اخلاق اجتماعی است و رفتار در آن اصل است برای زندگی اجتماعی بشر مناسب بوده و کارایی بیشتری نسبت به اخلاق مسلمانان دارد. این پژوهش جهت بررسی ادعای مذکور، به بازخوانی و مقایسه اندیشه شهید مطهری بهعنوان چهرهای مطرح در میان اندیشمندان مسلمان و دکتر فنایی بهعنوان یکی از طرفداران اخلاق سکولار در ایران پرداخته است. در این راستا، از روش تحلیل تطبیقی استفاده شد و نتایج بهدست آمده نشان داد که بر ادعای دکتر فنایی مبنی بر غفلت از رفتار در اخلاق مسلمانان و برتری اخلاق اجتماعی سکولار، نقدهای جدی وارد است. از دیدگاه شهید مطهری نیز، بهرغم تعارض ظاهری میان تعاریف ارائه شده از اخلاق توسط ایشان، رفتار مورد غفلت قرار نگرفته؛ هرچند نکاتی در این دیدگاه نیازمند توضیح است. تفاوت اصلی دو دیدگاه در آن است که دکتر فنایی برای اخلاقی بودن یک عمل، صرفاً قائل به حسن فعلی است؛ اما شهید مطهری حسن فاعلی را در کنار حسن فعلی لازم و ضروری میداند. همچنین بهدست آمد که میتوان تعریفی از اخلاق ارائه داد که چنین نقدهایی به آن وارد نباشد و به صراحت همه امور اختیاری، از جمله رفتار را شامل شود. | ||
| کلیدواژهها | ||
| اخلاق سکولار؛ اخلاق مسلمانان؛ نسبت اخلاق و رفتار؛ اخلاق فردی؛ اخلاق اجتماعی | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
آذربایجانی، مسعود و سالاریفر، محمدرضا (1382)، روانشناسی عمومی. قم، زمزم هدایت.
آذربایجانی، مسعود و همکاران (1387)، روانشناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، قم، سمت.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1404 ق)، الشفاء (الالهیات)، قم، مکتبة آیة الله المرعشى.
ابنمسکویه، احمد بن محمد (1426 ق)، تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق، قم، طلیعه نور.
ابنمنظور، محمد بن مکرم (1414 ق)، لسان العرب، بیروت، دار صادر.
ارسطو (1385)، اخلاق نیکوماخوس، ترجمۀ محمدحسن لطفی تبریزی، تهران، طرح نو.
برقی، احمد بن محمد (1371)، المحاسن، قم، دار الکتب الإسلامیه.
پورمقدس، علی (1367)، روانشناسی اجتماعی، اصفهان، مشعل.
حسینی همدانی، سیدمحمدحسین (1404 ق)، تفسیر انوار درخشان، تهران، کتابفروشی لطفی.
حر عاملى، محمد بن حسن (1409 ق)، تفصیل وسائل الشیعه، قم، آلالبیت لاحیاء التراث.
حلی، حسین (بیتا)، أصول الفقه، قم، مکتبه الفقه و الاصول المختصه.
جوای آملی، عبدالله (1387)، مراحل اخلاق در قرآن، قم، اسراء.
خطیبی کوشکک، محمد (1384)، بررسی تطبیقی جامعه اسلامی و جامعه مدنی، قم، زمزم هدایت.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412 ق)، المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دارالعلم الدار الشامیه.
زبیدى، سیدمرتضى (1414 ق)، تاجالعروس من جواهر القاموس، بیروت، دارالفکر.
سربخشی، محمد (1388)، اخلاق سکولار (مفاهیم، مبانی، ادله، نقدها)، قم، مؤسسه امام خمینی (ره).
سربخشی، محمد (1390)، «سکولاریسم، دین، اخلاق»، معرفت اخلاقی، ش 4، 49ـ 72.
صدوق، محمد بن علی (1385)، علل الشرایع، قم، کتابفروشی داوری.
طباطبایی، محمدحسین (1430 ق)، نهایه الحکمه، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
طبرسى، حسن بن فضل (1370)، مکارم الأخلاق، قم، انتشارات شریف رضى.
فنایی، ابوالقاسم (1384)، دین در ترازوی اخلاق (پژوهشی در باب نسبت میان اخلاق دینی و اخلاق سکولار)، تهران، مؤسسه فرهنگی صراط.
قرائتی، محسن (1383)، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407 ق)، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
مصباح یزدی، محمدتقی (1384)، شرح برهان شفا، قم، مؤسسه امام خمینی (ره).
مصباح یزدی، محمدتقی (1394)، فلسفه اخلاق، قم، مؤسسه امام خمینی (ره).
مطهری، مرتضی (1378)، مجموعه آثار، تهران، انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی (1379)، تعلیم و تربیت در اسلام، تهران، صدرا.
معلمی، حسن (1385)، «فلسفه اخلاق»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی قبسات، شماره (39 و 40)، 93 ـ 108.
موسوی، سمیه سادات و حسینی قلعه بهمن، سید علی اکبر (1401)، «تحلیلی تطبیقی روششناسی استدلالهای اخلاقی شهید مطهری و آیت الله مصباح یزدی»، دین پژوهی و کارآمدی، س 2، ش 1، صص 79-97.
نراقى، مهدى (بیتا)، جامعالسعادات، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
A.S Hornby )2003(, Oxford Advanced Learners Dictionary of Current English. Tehran: Jahane danesh.
Bentham, Jeremy (1948), The Principles of Morals and Legislation, New York: Hafner.
Collier, David (1993), "The Comparative Method". POLITICAL SCIENCE: THE STATE OF DISCIPLINE II. American Political Science Association. Pp105–119.
Frankena, William (1963), Ethics, USA: Prentice-Hall INC.
Hantrais, Linda (2009), International Comparative Research, New York: Palgrave.
Holyoake, George (1896), The Origin and Nature of Secularism. London: Watts.
Kant, Immanuel (1870), Grundlegung zur metaphysik der sitten, Berlin: L. Heimann
Mill, John Stuart (1895), Utilitarianism, London: Routledge; New York: Dutton.
Rivas, Solomon (2012), "Fundamentals of Integral Ethics: Religious & Secular Views". pp1_61. https://www.biblicaltheology.com/Research/RivasSC03.pdf | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 138 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 71 |
||