دانشگاه تبریز
فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)

 آمار

تعداد نشریات45
تعداد شماره‌ها1,434
تعداد مقالات17,659
تعداد مشاهده مقاله57,565,839
تعداد دریافت فایل اصل مقاله19,288,696
پرویش, محسن, اسدی, حسن. (1404). واکاوی بنیادهای ایدئولوژیک نهاد شاهی در اندرزنامه‌های سیاسی اسلامی (نمونه موردی: تاریخ شاهی). سامانه مدیریت نشریات علمی, 2(2), 123-138. doi: 10.22034/ihc.2025.67820.1067
محسن پرویش; حسن اسدی. "واکاوی بنیادهای ایدئولوژیک نهاد شاهی در اندرزنامه‌های سیاسی اسلامی (نمونه موردی: تاریخ شاهی)". سامانه مدیریت نشریات علمی, 2, 2, 1404, 123-138. doi: 10.22034/ihc.2025.67820.1067
پرویش, محسن, اسدی, حسن. (1404). 'واکاوی بنیادهای ایدئولوژیک نهاد شاهی در اندرزنامه‌های سیاسی اسلامی (نمونه موردی: تاریخ شاهی)', سامانه مدیریت نشریات علمی, 2(2), pp. 123-138. doi: 10.22034/ihc.2025.67820.1067
پرویش, محسن, اسدی, حسن. واکاوی بنیادهای ایدئولوژیک نهاد شاهی در اندرزنامه‌های سیاسی اسلامی (نمونه موردی: تاریخ شاهی). سامانه مدیریت نشریات علمی, 1404; 2(2): 123-138. doi: 10.22034/ihc.2025.67820.1067

واکاوی بنیادهای ایدئولوژیک نهاد شاهی در اندرزنامه‌های سیاسی اسلامی (نمونه موردی: تاریخ شاهی)

تاریخ فرهنگ ایران
مقاله 7، دوره 2، شماره 2، مهر 1404، صفحه 123-138    اصل مقاله (1.49 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی Released under (CC BY-NC 4.0) license I Open Access I
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/ihc.2025.67820.1067
نویسندگان
محسن پرویش* 1؛ حسن اسدی2
1استادیارگروه تاریخ ،دانشکده علوم اجتماعی،دانشگاه محقق اردبیلی،اردبیل، ایران.
2استادیارگروه تاریخ ،دانشکده علوم اجتماعی،دانشگاه محقق اردبیلی،اردبیل، ایران
چکیده
اندرزنامه‌نویسی سیاسی در ایران اسلامی، به عنوان یک میراث فکری غنی و ابزار کلیدی بیان اندیشه‌های حکومتی، نقش اساسی در شکل‌دهی و تداوم بنیادهای ایدئولوژیک نهاد شاهی ایفا کرده است. این متون با الهام از الگوی دیرینه ملکداری ایرانشهری و تلفیق هوشمندانه با ارزش‌های اسلامی، به تشریح وظایف، حقوق و مسئولیت‌های پادشاه در قبال دین و رعیت می‌پردازند. این مقاله، ضمن اذعان به ماهیت ویژه دوران پس از حملات مغول و ظهور پادشاهی‌های محلی، با مطالعه موردی کتاب «تاریخ شاهی» – یکی از برجسته‌ترین اندرزنامه‌های سیاسی دوره میانه اسلامی (قرن هفتم هجری) – به واکاوی بنیادهای ایدئولوژیک نهاد شاهی می‌پردازد. این پژوهش با رویکرد توصیفی-تحلیلی و بر پایه اسناد متنی، استدلال می‌کند که «تاریخ شاهی» نه تنها نشان‌دهنده تداوم سنت اندرزنامه‌نویسی در عصر ایلخانی است، بلکه برخلاف برخی نظریات مبنی بر اضمحلال «پادشاهی با تکلیف» در این دوره، با تأکید بر عدالت، رعیت‌پروری، همزادی دین و دولت، و نقش محوری کارگزاران، به بازتولید و استحکام اندیشه‌های ایرانشهری در قالب یک نظام اسلامی می‌پردازد. یافته‌ها نشان می‌دهند که نهاد شاهی در این اثر، فراتر از یک نهاد صرفاً سیاسی، به عنوان مظهر الهی و اخلاقی مطرح می‌شود که مشروعیت خود را از پیوند تعاملی و جدایی‌ناپذیر قدرت، دین و عدالت استحکام می‌بخشد. این رویکرد، دلالت بر استمرار یک گفتمان مشروعیت‌بخش در پادشاهی ایران، حتی در دوران پرآشوب پس از مغول دارد.
کلیدواژه‌ها
اندرزنامه نویسی؛ تاریخ شاهی؛ اندیشه ایرانشهری؛ محدودیت قدرت؛ قراختائیان کرمان
مراجع
 

  1. ابن طباطباء، محمد بن علی(1367)، تاریخ فخری، ترجمه محمد وحید گلپایگانی، تهران، علمی فرهنگی.
  2. ابن مقفع، عبدالله(1375)، ادب الکبیر و ادب الصغیر، ترجمه محمد وحید گلپایگانی، تهران، بنیاد نیشابور.
  3. اللهیاری، فریدون(1381)، قابوس‌نامه عنصرالمعالی و جریان اندرزنامه‌نویسی سیاسی در ایران دوران اسلامی، فصلنامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی (دانشگاه اصفهان)، شماره 30 و 31، پاییز و زمستان.
  4. تاریخ شاهى‏(2535)، به تصحیح محمد ابراهیم باستانى پاریزى‏، تهران، بنیاد فرهنگ ایران‏.
  5. تفضلی، احمد(1386)، تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، به کوشش ژاله آموزگار، تهران، سخن.
  6. جاحظ، ابوعثمان عمرو بن بحر(1308) تاج(اخلاق الملوک)، ترجمه حبیب اله نوبخت، به تصحیح احمد زکی پاشا، بی جا، تابان.
  7. حافظ ابرو، شهاب الدین عبدالله بن محمد(1378)، جغرافیای حافظ ابرو، به تصحیح صادق سجادی، تهران، نشر آثار مکتوب.
  8. شعبانی، رضا(1374)، مبانی تاریخ اجتماعی ایران، تهران، قومس.
  9. عهد اردشیر(1348)، به کوشش احسان عباس، ترجمه محمد علی امام شوشتری، تهران، انجمن آثار ملی.
  10. غزالی، ابوحامد محمد(1361)، نصیحه الملوک، به تصحیح جلال الدین همایی، تهران، بابک.
  11. طوسی، حسن بن علی(1340)، سیرالملوک، به اهتمام هیوبرت دارک، تهران، علمی و فرهنگی.
  12. کلیله و دمنه(1388) انشای ابوالمعالی نصرالله منشی، به تصحیح مجتبی مینوی، تهران، امیرکبیر.
  13. مسکویه،ابوعلی(1389)، تجارب الامم،ترجمه ابوالقاسم امامی، تهران، سروش .
  14. مسکویه،ابوعلی (1378)، جاویدان خرد، ترجمه تقی الدین محمد شوشتری، تهران، انتشارات کاوش.
  15. منشی کرمانی، ناصرالدین(1362)، سمط العلی للحضره العلیا، تصحیح عباس اقبال زیر نظر علامه قزوینی، تهران، اساطیر.
  16. نامه تنسر به گشنسب(1354)، با تحقیق و گردآوری مجتبی مینوی و محمد اسماعیل رضوانی، تهران، خوارزمی.
  17. یزدی، معین الدین بن جلال الدین(1326)، مواهب الهی، به تصحیح سعید نفیسی، تهران، اقبال.

 

  1. Ibn Tabataba, Muhammad ibn Ali (1988), Tarikh-i Fakhri, translated by Mohammad Vahid Golpayegani, Tehran, Elmi Farhangi. (in Persian)
  2. Ibn Muqaffa, Abdullah (1996), Adab al-Kabir wa Adab al-Saghir, translated by Mohammad Vahid Golpayegani, Tehran, Bonyad-e Neyshabur. (in Persian)
  3. Allahyar, Fereydoun (2002), Qabus-nama of Onsor al-Ma'ali and the tradition of political advice literature in Islamic Iran, Journal of the Faculty of Literature and Humanities (University of Isfahan), No. 30 and 31, Autumn and Winter. (in Persian)
  4. Tarikh-i Shahi (1976), edited by Mohammad Ebrahim Bastani Parizi, Tehran, Bonyad-e Farhang-e Iran. (in Persian)
  5. Tafazzoli, Ahmad (2007), A History of Pre-Islamic Iranian Literature, edited by Jaleh Amouzegar, Tehran, Sokhan. (in Persian)
  6. Jahiz, Abu Uthman Amr ibn Bahr (1929), Al-Taj fi Akhlaq al-Muluk, translated by Habibollah Nobakht, edited by Ahmad Zaki Pasha, n.p., Taban. (in Persian)
  7. Hafez-e Abru, Shihab al-Din Abdullah ibn Muhammad (1999), Geography of Hafez-e Abru, edited by Sadeq Sajjadi, Tehran, Nashr-e Asar-e Maktub. (in Persian)
  8. Sha'bani, Reza (1995), Foundations of the Social History of Iran, Tehran, Qoqnus. (in Persian)
  9. Ahd-i Ardashir (1969), edited by Ehsan Abbas, translated by Mohammad Ali Emam Shushtari, Tehran, Anjoman-e Asar-e Melli. (in Persian)
  10. Ghazali, Abu Hamid Muhammad (1982), Nasihat al-Muluk, edited by Jalal al-Din Homaei, Tehran, Babak. (in Persian)
  11. Tusi, Hasan ibn Ali (1961), Siyar al-Muluk, edited by Hubert Darke, Tehran, Elmi va Farhangi. (in Persian)
  12. Kalila wa Dimna (2009), composed by Abu'l-Ma'ali Nasrullah Munshi, edited by Mojtaba Minovi, Tehran, Amirkabir. (in Persian)
  13. Miskawayh, Abu Ali (2010), Tajarib al-Umam, translated by Abolqasem Emami, Tehran, Soroush. (in Persian)
  14. Miskawayh, Abu Ali (1999), Javidan Kherad, translated by Taqi al-Din Mohammad Shushtari, Tehran, Kavosh Publications. (in Persian)
  15. Munshi Kermani, Nasser al-Din (1983), Simt al-Ula li'l-Hadrat al-Ulya, edited by Abbas Eqbal under the supervision of Allameh Qazvini, Tehran, Asatir. (in Persian)
  16. The Letter of Tansar to Gushnasp (1975), researched and compiled by Mojtaba Minovi and Mohammad Esmaeil Rezvani, Tehran, Kharazmi. (in Persian)
  17. Yazdi, Moin al-Din ibn Jalal al-Din (1947), Mawaheb-e Elahi, edited by Saeed Nafisi, Tehran, Eqbal. (in Persian)

 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 126
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 14


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب