آمار
| تعداد نشریات | 45 |
| تعداد شماره‌ها | 1,389 |
| تعداد مقالات | 17,011 |
| تعداد مشاهده مقاله | 54,772,645 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 17,322,103 |
الگوهای روایی خاص در نقل حکایت‌های سماع در رساله‌های جامع و تذکره‌های صوفیان از سده ۴ تا ۶ ق | ||
| زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز) | ||
| مقاله 1، دوره 78، شماره 251، تیر 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/perlit.2024.64134.3732 | ||
| نویسندگان | ||
| سلمان ساکت* 1؛ زینب درویشی2 | ||
| 1دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران. | ||
| 2کارشناس ارشد، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران. | ||
| چکیده | ||
| نقل حکایت یکی از ابزارهای مهم برای تعلیم در متون صوفیه است. یکی از مهم‌ترین و متفاوت‌ترین تعالیم صوفیه که در بسیاری از آثار ایشان از آن سخن به میان آمده، سماع است. با بررسی تعدادی از مهم‌ترین آثار صوفیانه در بازۀ زمانی سدۀ چهارم تا ششم هجری، آشکار شد که می‌توان این حکایت‌ها را در الگوهای سیزده‌گانه‌ای جای داد که در این مقاله هریک عنوانی دارند. الگوهای اول تا ششم بسامد بالایی در متون دارند. در رساله‌های جامع به دلیل ماهیت تعلیمی بودن آن‌ها، این حکایت‌ها با مقاصد تعلیمی روایت شده‌اند، حال آنکه در تذکره‌ها، این حکایت‌ها بیشتر با هدف مشروعیت‌بخشی به سماع و توجیه عمل مشایخ آورده شده‌اند. بر این اساس، بررسی بسامد هریک از الگوهای پرتکرار در رساله‌های جامع و تذکره‌ها نشان می‌دهد که صاحبان تذکره‌ها افزون بر بهره‌گیری از الگوهای رساله‌های جامع، به دلیل آنکه بر قدرت و درک و دریافت خاص مشایخ تأکید داشته‌اند، از الگوهای «دریافت دیگر برحسب احوال درونی» و «عمل خارق‌العاده» استقبال کرده‌اند و در میان صاحبان تذکره‌ها، عطار در نقل حکایت‌ها نوآوری‌هایی داشته‌است. همچنین بررسی حکایت‌های سماع برمبنای الگوهای روایی آشکار کرد که صوفیان برای نقل حکایت‌های بعضی از مشایخ مشهور خود از الگوهای روایی خاصی بهره برده‌اند. سه صوفی معروف که حکایت‌های سماع آنان در متون صوفیه با شواهد مکرر و مشهوری آمده‌است، جنید، شبلی و ابوسعید ابوالخیر هستند. الگوهای روایی حکایت‌ها نشان می‌دهد که صوفیان گرایش داشته‌اند برای بیان حکایت‌های هریک از آنان الگوهای ویژه‌ای به کار برند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| سماع؛ تصوّف؛ حکایت؛ الگوی روایی؛ ساختارگرایی | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 10 |
||