آمار
| تعداد نشریات | 45 |
| تعداد شماره‌ها | 1,383 |
| تعداد مقالات | 16,929 |
| تعداد مشاهده مقاله | 54,562,027 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 17,191,953 |
عاملیت اخلاقی و خلاقیت زیباشناختی در تبیینِ آگاهی به خود فعال کانتی | ||
| مجله پژوهش های فلسفی | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 تیر 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jpiut.2025.61657.4090 | ||
| نویسندگان | ||
| امیدرضا جانباز* 1؛ میلاد صلاحی فرد2 | ||
| 1استادیار گروه فلسفه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، یاسوج | ||
| 2دانشجوی فلسفه علم دانشگاه صنعتی شریف | ||
| چکیده | ||
| در حالی که در آستانة دوران مدرن دکارت بنیان شناخت را بر «من» اندیشنده نهاد، هیوم با تکیه بر اصول تجربه‌گرایانه، وجود مستمر «من» را انکار، و تصویری چند پاره از آن ترسیم کرد. با این که موضع هیوم دست‌مایه‌های نقد و رد بلندپروازی‌های دکارتی را برای کانت مهیا کرد، اما او کوشید باردیگر موجودیت «من» را به نحو عقلانی بازیابی کند. جستار حاضر فرآیند ساخت مفهومی را به بحث می‌گذارد که در آن من حضور از پیش کاملش را از دست می‌دهد، لیکن در جریان فعل و تحقق اراده‌اش نقش ضروری خود را اثبات می‌کند. توضیح این معنا، با توجه به نقدهای مورد تأیید کانت، به نحو شگفت‌انگیزی، به پژوهش‌های غایت‌شناختی می‌انجامد. در واقع، فراروی توضیح خودانگیختگی سوژه از چارچوب روابط علّی در وجه نظری، در نهایت با حفظ ضوابطی چنین پژوهشی را از مسیر عقل عملی و مباحث زیباشناختی ایجاب می‌کند. این روند با توجه دادن به مفهوم غایت‌مندی به عنوان شرط امکان احکام تأملی گشوده می‌شود. منظومه مفاهیمی که در این رهگذر گرد می‌آیند، نقطه پیدایش سوژه به مثابه فاعلیت شناختی، عاملیت اخلاقی و آفرینش‌گری هنری را نمودار می‌سازد. «من» متمایز از محتوای آگاهی، وحدت‌بخش داده‌های حسی و بنیانگذار شناخت، به‌مثابه فاعل آزاد شرط باید اخلاقی و سازندۀ قاعدۀ آن، و به‌مثابه داراندۀ قریحۀ هنری آفرینش‌گر و قاعده‌بخش طبیعت است. این خوانش ضمن نشاندن اجزای به ظاهر گسستۀ نظام انتقادی کانت در کلی واحد، نشان می‌دهد چرا تاریخ اندیشه پس از وی دیگر نه از من به مثابه موجودیتی پیشین بلکه عاملیتی در پیش سخن می‌گوید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کانت؛ آگاهی؛ خودآگاهی؛ من فعال؛ عاملیت اخلاقی؛ خلاقیت؛ غایت‌مندی | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 14 |
||