
تعداد نشریات | 45 |
تعداد شمارهها | 1,370 |
تعداد مقالات | 16,844 |
تعداد مشاهده مقاله | 54,231,948 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 16,943,558 |
فرزند به مثابه هزینه اقتصادی، کاوشی کیفی از بسترهای اقتصادی کمفرزندی در شهر اصفهان | ||
جامعه شناسی اقتصادی و توسعه | ||
دوره 13، شماره 2، اسفند 1403، صفحه 259-287 اصل مقاله (662.5 K) | ||
نوع مقاله: پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jeds.2025.65617.1845 | ||
نویسندگان | ||
سحر رضایی1؛ علی روحانی* 2؛ عباس عسکری ندوشن3؛ ملیحه علی مندگاری4 | ||
1دانشجوی دکتری مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه یزد، یزد، ایران | ||
2دانشیار جامعهشناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد، یزد، ایران | ||
3استاد جمعیتشناسی و عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد، یزد، ایران | ||
4دانشیار جمعیتشناسی و عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد، یزد، ایران | ||
چکیده | ||
درسالهای اخیر کاهش باروری در ایران و آثار و پیامدهای بالقوه آن در کانون توجه سیاستگذاران قرار گرفته است. هدف مطالعه حاضر، واکاوی نقش هزینههای اقتصادی در درک زوجین از فرزندآوری و نهایتا جهت دادن تصمیمهای آنان به کمفرزندی است. برای این منظور، با استفاده از رویکرد کیفی و روششناسی نظریه زمینهای با رهیافت نظام مند استراوس و کربین و نمونهگیری نظری، 30 مصاحبهی عمیق شامل 15 مصاحبه با زوجین بیفرزند (یکی از زوجین) که حداقل 3 سال از ازدواجشان میگذرد و 15 مصاحبه با زوجین تکفرزند (یکی از زوجین) که بهطور ارادی تصمیم به بیفرزندی و تکفرزندی گرفتهاند، انجام شد. ابزار گردآوری دادهها مصاحبه نیمهساختاریافته بود و تحلیل دادهها به شیوهی کدگذاری باز، محوری و گزینشی صورت گرفته است.مقولات اصلی تحقیق شامل مسئله گرانی و تورم،نارسایی درآمدی،اجارههای سرسامآور،بیثباتی شغلی،نارضایتی از وضع موجود،بیثباتی اقتصادی،اتمسفر نااطمینانی پایدار،کمالگرایی در تأمین نیازهای فرزند،ترس از چالشهای اقتصادی فرزندآوری،فرزند به مثابه هزینه،هزینههای سرسامآور زندگی و بسترهای اقتصادی فرزندزدا میباشد و مقوله هسته مستخرج از مقولات اصلی «فرزند در معنای هزینه، بسترهای اقتصادی فرزندزدا» برساخت شد.اقتصاد، فرهنگ، و باور پایههای اصلی ترغیب خانوادهها به فرزندآوری هستند که اگر به شکل رضایتآمیزی تامین شوند مکانیزمهای اجتماعی تولیدمثل و بقا جامعه را بازتولید و حفظ خواهند کرد.یافتههای پژوهش نشان میدهد که تعداد مطلوب فرزندان زوجین متأثر از شرایط زندگی و اقتصادی آنهاست و افزایش نرخ باروری منوط به ایجاد تغییرات در ساختارهای اقتصادی و اجتماعی به نحوی است که فرزندآوری زوجین را تسهیل کند.بدیهی است که مقاله حاضر ادعا ندارد که با تقلیلگرایی،هزینههای اقتصادی را تک علت کمفرزندی معرفی نماید.چراکه رفتار کمفرزندی،دارای ابعاد متعدد اجتماعی، فرهنگی، روانشناختی است و دامنه تأثیر این ابعاد و عوامل دربین گروهها و لایههای اجتماعی مختلف میتواند بسیار متفاوت باشد.پیچیدگی مضاعف دیگر تصمیمهای رفتاری در زمینه فرزندآوری،آن است که خواستهها،دیدگاهها و محدودیتهای دستکم دو نفر(زن و شوهر) در شکلدهی به آن مؤثر است. | ||
کلیدواژهها | ||
مشکلات اقتصادی؛ فرزندآوری؛ زوجین بیفرزند و تکفرزند؛ نظریه زمینهای؛ شهر اصفهان | ||
مراجع | ||
آقایاریهیر، ت.، فرخینگارستان، م. و لطیفیمجزه، س.ص. (1395)، فرزندآوری به مثابۀ مخاطره (مطالعه کیفی زمینههای کمفرزندی در شهر تبریز)، مطالعات راهبردی زنان، 19(73)، 7-33.
افشانی، س.ع.، ابویی، آ.، و روحانی، ع. (۱۴۰۱). تجربه زیسته زنان نابارور از مسئله بیفرزندی. زن در توسعه و سیاست، ۲۰(۱)، ۱-۲۱.
جعفرزاده، ب.، اکبریفرد، ح. (1391)، اقتصاد پول و بانک، تهران: نور علم
حمیدیفر، م.، کنعانی، م.ا. و عبادالهی چنذانق، ح. (1395)، جامعه در مخاطره و فرزندآوری: مطالعهای در شهر رشت، نامه انجمن جمعیتشناسی ایران، 11(22)، 102-136.
خواجهنوری، بیژن، روحانی، علی، و هاشمی، سمیه. (۱۳۹۱). گرایش به حجاب و سبکهای متفاوت زندگی، مطالعه موردی: زنان شهر شیراز. جامعهشناسی کاربردی، ۲۳(۳)، ۱۴۱-۱۶۶.
سازمان ثبت احوال کشور. (1403)، درگاه آمارهای انسانی: داشبورد واقعه ولادت- 1402، تهران: سازمان ثبت احوال کشور، دسترسی (در تاریخ 27 بهمن 1403) از: https://sabteahval.ir
شرعیاتی، ل.، عسکریندوشن، ع.، روحانی، ع. (1399). فرزندپذیری در آینه دیگرانِ مهم: مطالعهای دادهبنیاد از فرآیند مواجهه والدین با فشارهای هنجاری فرزندپذیری، نامه انجمن جمعیتشناسی، 15(30)، 201-167.
شمسقهفرخی، ف.، عسکریندوشن، ع.، عینیزیناب، ح.، روحانی، ع. و عباسیشوازی، م.ج. (1401)، در دوراهی تصمیم به فرزندآوری: واکاوی چالشهای فردی و اجتماعی فرزندآوری در بستر باروری پایین در شهر اصفهان، جامعهشناسیکاربردی، 33(4)، 1-28.
شمسقهفرخی، ف.، عسکریندوشن، ع.، زینابعینی، ح. و روحانی، ع. (1402)، کاربست روششناسی کیو در شناسایی الگوهای ذهنی مردم در مورد فرایند فرزندآوری، مسائل اجتماعی ایران، 14(1)، 235-211.
عسکریندوشن، ع. و رازقینصرآباد، ح. (1402)، از تمایل تا أخذ تصمیم: فهم تصمیمها و الگوهای کنش فرزندآوری زنان شاغل در شهر تهران، تأمین اجتماعی، 19(1)،44-13.
عباسیشوازی، م.ج.، رازقینصرآباد، ح. و حسینیچاووشی، م. (1399)، امنیت اقتصادی- اجتماعی و قصد باروری در شهر تهران، نامه انجمن جمعیتشناسی ایران، 15(29)، 238-211.
عباسیشوازی، م.ج. و خانی، س. (1393)، ناامنی اقتصادی و باروری: مطالعه موردی زنان دارای همسر شهرستان سنندج، نامۀ انجمن جمعیتشناسی ایران، 9(17)، 76-37
علیمرادیان، م.، رازقینصرآباد، ح.، علیمندگاری، م. و عسکریندوشن، ع. (1401)، تأخیر در تولد فرزند دوم: تحلیل دوره ماندگاری در وضعیت تکفرزندی در شهر خرمآباد، نامه انجمن جمعیتشناسی ایران، 17(34)، 73-111.
کانتور، پ. و کاکس استفن، الف. (1394)، ادبیات و اقتصاد آزادی (ترجمۀ سلما رضوانجو)، تهران: دنیای اقتصاد.
کرسول، ج. (1400)، پویش کیفی و طرح پژوهش: انتخاب از میان پنج رویکرد (روایتپژوهی، پدیدارشناسی و ...)، ( ترجمه حسن داناییفرد و حسین کاظمی)، چاپ پنجم، تهران: صفار.
مرکز آمار ایران. (1400)، محاسبه باروری کل با روش مستقیم با منابع مختلف داده به تفکیک استان 1395-99، (13/2/1401) https://www.amar.org.ir/Portals/0/News/1400/barvari.pdf
مرکز آمار ایران. (1401)، میزان باروری به تفکیک ایران و ایرانی و استان 1400-1396، در دسترس از: https://amar.org.ir/population-and-migration#28514
محمودیان، ح.، محمدپور، ا. و رضایی، م. (1388)، زمینههای کمفرزندآوری در استان کردستان: مطالعه موردی شهر سقز، نامه انجمن جمعیتشناسی ایران، 4(8)، 122-85.
میرزایی، م. و عسکریندوشن، ع. (1385)، برنامههای توسعه، رویدادهای سیاسی بینالملل و جهتگیری مباحث جمعیتشناسی در قرن بیستم، نامه انجمن جمعیتشناسی ایران، 2(1)، 103-81
Abbasi-Shavazi, M.J., McDonald, P. and Hosseini-Chavoshi, M. (2009) The Fertility Transition in Iran: Revolution and Reproduction. Springer. Brough, M., & Sheppard, P. (2022). Fertility decision-making in the UK: Insights from a qualitative study among British men and women. Social Sciences, 11(9), 409. Bühler, C. and E. Fratczak (2007). “Learning from Others and Receiving Support. The impact of Personal Networks on Fertility Intentions in Poland”, European Societies, 9(3): 359–382. Becker, G. S. (1960) “An Economic Analysis of Fertility”, In National Bureau of Economic Research (Ed.), Demographic and Economic Change in Developed Countries, Pp. 209-240, Princeton, NJ: Princeton University Press. Becker, G. (1981). A Treatise on the Family, Enlarged Edition, Harvard University Press, Cambridge Butz, W. P., & Ward, M. P. (1979). Will US fertility remain low? A new economic interpretation. Population and Development Review, 663-688. Caldwell, J. C. (2006). The globalization of fertility behavior in demographic transition theory springer, Dordrecht Easterlin, R. A. (1976) “The Conflict between Aspiration and Resources”, Population and Development Review 2: 418-425. Freedman, D. (1976) “Fertility, Aspirations, and Resources: A Symposium Hypothesis: Introduction”, Population and Development Review, 2(3/4): 411-415 Fiori, F., Rinesi, F., Pinnelli, A., and S. Prati (2013) “Economic Insecurity and the Fertility Intentions of Italian Women with One Child”, Population Research and Policy Review, 32(3): 373-413. Hodgson, D., & Watkins, S. C. (1997). Feminists and Neo-Malthusians: Past and Present Alliances. Population and Development Review, 23(3), 469–523. Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Sage Publication. McDonald, P. (2006) “Low Fertility and the State: The Efficacy of Policy”, Population and Development Review, 32(3): 485-510. McDonald, P. (2002) “Sustaining Fertility through Public Policy: The Range of Options”, Population (English Edition), 57(3), 417-446. McDonald, P. (1996) “Demographic Life Transitions: An Alternative Theoretical Paradigm”, Health Transition Review, Supplement 6: 385-392. Mincer, J. (1963). Market prices, opportunity costs, and income effects. Measurement in Economics, 67-82. Perelli-Harris, B. (2008). “Ukraine: on the border between old and new.” Childbearing Trends and Policies: Country Case Studies, edited by Tomas Frejka, Jan Hoem, and Laurent Toulemon. Demographic Research. 19:29. 1145 – 1178 Sobotka, T., Skirbekk, V., & Philipov, D. (2011). Economic recession and fertility in the developed world. Population and development review, 37(2), 267-306. UN-DESA [United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division] (2019). World Population Prospects 2019: Highlights (ST/ESA/SER.A/423) Wilson, C. (2001). On the scale of global demographic convergence 1950–2000‚ Population and Development Review, 27 (1), 155-17. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 51 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 14 |