دانشگاه تبریز
فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)

 آمار

تعداد نشریات45
تعداد شماره‌ها1,435
تعداد مقالات17,667
تعداد مشاهده مقاله57,620,321
تعداد دریافت فایل اصل مقاله19,317,257
استوار, مجید, اصغری کلشطالشانی, نقی. (1404). نقش تأسیسات تمدنی جدید بر تغییرات فرهنگی در ایران عصر قاجار. سامانه مدیریت نشریات علمی, 2(1), 121-140. doi: 10.22034/ihc.2025.66437.1049
مجید استوار; نقی اصغری کلشطالشانی. "نقش تأسیسات تمدنی جدید بر تغییرات فرهنگی در ایران عصر قاجار". سامانه مدیریت نشریات علمی, 2, 1, 1404, 121-140. doi: 10.22034/ihc.2025.66437.1049
استوار, مجید, اصغری کلشطالشانی, نقی. (1404). 'نقش تأسیسات تمدنی جدید بر تغییرات فرهنگی در ایران عصر قاجار', سامانه مدیریت نشریات علمی, 2(1), pp. 121-140. doi: 10.22034/ihc.2025.66437.1049
استوار, مجید, اصغری کلشطالشانی, نقی. نقش تأسیسات تمدنی جدید بر تغییرات فرهنگی در ایران عصر قاجار. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1404; 2(1): 121-140. doi: 10.22034/ihc.2025.66437.1049

نقش تأسیسات تمدنی جدید بر تغییرات فرهنگی در ایران عصر قاجار

تاریخ فرهنگ ایران
دوره 2، شماره 1، فروردین 1404، صفحه 121-140    اصل مقاله (1.23 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی Released under (CC BY-NC 4.0) license I Open Access I
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/ihc.2025.66437.1049
نویسندگان
مجید استوار* ؛ نقی اصغری کلشطالشانی
گروه علوم سیاسی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
چکیده
از زمان سقوط سلسله صفوی تا روی کار آمدن قاجارها، جنگهای فراوانی رخ داد که نتیجه آن عقب‌ماندگی ایران از کشورهای اروپایی بود. جنگهای طولانی ایران با روسیه نیز در نهایت به شکست نظامی ایران انجامید. در این زمان بخشی از نخبگان قاجاری اصلاحاتی را در راستای جبران عقب‌ماندگی‌های ایران آغاز نمودند. هدف از چنین اصلاحاتی، مدرن‌سازی حوزه‌های مختلف نظامی، فرهنگی و صنعتی کشور بود که زمینه را برای ورود تأسیسات تمدنی جدید و رویارویی سنت با مدرنیته فراهم ساخت. پرسش بنیادی پژوهش این است که تاسیسات تمدنی جدید چه تاثیری بر روند تغییرات فرهنگی ایران در عصر قاجار داشته‌اند؟ به منظور پاسخ به پرسش مربوطه، پژوهش حاضر در نظر دارد با تمرکز بر آراء و اندیشه‌های ماکس وبر درباره عقلانیت، عرفی‌سازی و مدرن‌سازی، نقش تاسیسات تمدنی جدید را بر روند تغییرات فرهنگی در دوره قاجار و شکل‌گیری مشاغل صنعتی، زندگی شهرنشینی و عرفی‌گرایی بررسی نماید. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد نخستین تأسیسات تمدنی جدید در ایران، ماهیتی نظامی داشتند و هدف از ایجاد آنها جبران شکستهای نظامی در برابر روسیه و فراهم ساختن مشروعیت شاهان قاجار بود، با این حال ورود آنها سبب تغییرات فرهنگی موثری در ایران شد. شکل‌گیری جنبش‌های آزادیخواهی و وقایع منتهی به پیروزی انقلاب مشروطه، ایجاد تأسیسات تمدنی سیاسی و فرهنگی نظیر مجلس شورای ملی، قانون اساسی مشروطه و نظام آموزش جدید از نتایج ورود تاسیسات تمدنی در ایران بود.
کلیدواژه‌ها
تاسیسات تمدنی جدید؛ مدرن‌سازی؛ عصر قاجار؛ تغییرات فرهنگی؛ مشروطه
مراجع
  1. استوار، مجید (1402)، «آموزش و نوسازی ایران در دولت پهلوی اول»، فصلنامه دولت‌پژوهی، 9 (34)، 97ـ57.
  2. اشرف، احمد (1359)، موانع تاریخی رشد سرمایه‌داری در ایران دوره قاجاریه، تهران: زمینه.
  3. اشرف، احمد و بنوعزیزی، علی(1393)، طبقات اجتماعی، دولت و انقلاب در ایران، ترجمه سهیلا ترابی فارسانی، تهران: نیلوفر.
  4. اقبال آشتیانی، عباس (1392)، امیرکبیر: برآمدن، زندگی، صدارت و فرجام کار میرزاتقی‌خان امیرکبیر، تهران: نگاه.
  5. ایوانف، م.س (2537)، انقلاب مشروطیت ایران، ترجمه کاظم انصاری، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
  6. ایوری، پیتر و دیگران (1389)، جنگ و صلح در ایران دوره قاجار و پیامدهای آن در گذشته و اکنون، تهران: مرکز.
  7. آدمیت، فریدون (1385)، امیرکبیر و ایران، تهران: خوارزمی.
  8. آدمیت، فریدون (1392)، اندیشه ترقی و حکومت قانون؛ عصر سپهسالار، تهران: خوارزمی.
  9. آذرنگ، عبدالحسین، و دیگران (1393) تاریخ جامع ایران، جلد 17، چاپ اول، تهران، مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی.
  10. آوری، پتر، و دیگران (1388)، تاریخ ایران به روایت کمبریج: از نادرشاه تا انقلاب اسلامی، دفتر دوم( تاریخ ایران دوره پهلوی از رضاشاه تا انقلاب اسلامی)، ترجمه مرتضی ثاقب‌فر، جلد هفتم، تهران: جامی.
  11. آوری، پتر، و دیگران (1393)، تاریخ ایران به روایت کمبریج: از نادرشاه تا انقلاب اسلامی، دفتر اول(دوره افشار، زند و قاجار)، ترجمه مرتضی ثاقب‌فر، جلد هفتم، تهران: جامی.
  12. آوری، پیتر (1369)، تاریخ معاصر ایران، از تاسیس تا انقراض سلسله قاجاریه، ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی، جلد اول، تهران: چاپخانه حیدری.
  13. بدیع، برتران و بیرن بوم، پی یر (1387)، جامعه شناسی دولت، ترجمه احمد نقیب زاده، تهران: قومس.
  14. برومند، صفورا (1381)، پژوهشی بر فعالیت انجمن تبلیغی کلیسا M.S در دوره قاجاریه، تهران: موسسه مطالعاتی تاریخ معاصر ایران.
  15. بهنام، جمشید (1375)، ایرانیان و اندیشه تجدد، تهران: فرزان روز.
  16. بیات، عزیزالله (1384)، تاریخ تطبیقی ایران با کشورهای جهان(از ماد تا انقراض سلسه پهلوی)، تهران: امیرکبیر.
  17. بیات، کاوه و دیگران (1393)، تاریخ جامع ایران، جلد دوازدهم، تهران: مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی.
  18. بیتهام، دیوید (1392)، ماکس وبر و نظریه سیاست مدرن، ترجمه هادی نوری، تهران: ققنوس.
  19. پولاک، یاکوب ادوارد (1361)، سفرنامه پولاک(ایران و ایرانیان)، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران: خوارزمی.
  20. پیری, محمد . (1403). گسترش نفوذ فرهنگی غرب در عصر قاجاریه با تأسیس مدارس مبلغان مذهبی در ایران. تاریخ فرهنگ ایران 1(1):21-1. DOI: 10.22034/ihc.2024.18563
  21. تنکابنی، حمید (1389)، «تاثیر انقلاب مشروطیت در دیوانسالاری دوره قاجار»، جستارهای تاریخی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1 (1)، 44ـ21.
  22. جونز، سرهارفورد (1386)، روزنامه سفر خاطرات هیئت اعزامی انگلستان به ایران(خاطرات سرهارفورد جونز)، تهران: نشرثالث.
  23. جهانگیرمیرزا، پسر عباس‌میرزا نایب‌السلطنه (1384)، تاریخ نو(شامل حوادث دوره قاجاریه از سال 1240 تا 1267قمری)، تهران: علم.
  24. حائری، عبدالهادی (1394)، نخستین رویارویی‌های اندیشه‌گران ایران با دو رویه تمدن بورژوازی غرب، تهران: امیرکبیر.
  25. الدر، جان (1333)، تاریخ مسیون آمریکائی در ایران، ترجمه سهیل آذری، تهران: انتشارات نور جهان.
  26. دروویل، گاسپار (1389)، سفرنامه دروویل، ترجمه جواد محیی، تهران: نیک فرجام.
  27. دنبلی، عبدالرزاق (1389)، مآثر سلطانیه(تاریخ جنگ‌های اول ایران و روس) به ضمیمه تاریخ جنگ‌های دوره دوم از تاریخ ذوالقرنین، تصحیح و تحشیه غلامحسن زرگری نژاد، تهران: موسسه انتشاراتی روزنامه ایران.
  28. رایت، دنیس (1357)، انگلیسیان در ایران، ترجمه غلامحسین صدری افشار، تهران: دنیا.
  29. رحمانیان، داریوش (1391)، «مسئله راه‌آهن در ایران عصر قاجار»، مجله پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام، (11)، 104ـ91.
  30. رحمانیان، داریوش (1393)، ایران بین دو کودتا(تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران از انقراض قاجاریه تا کودتای 28 مرداد)، تهران: سمت.
  31. رینگر، مونیکا ام (1393). آموزش، دین و گفتمان اصلاح فرهنگی در دوران قاجار، ترجمه مهدی حقیقت‌خواه، چاپ سوم، تهران: نشر ققنوس.
  32. زندیه، حسن و ثقفی، مریم (1395)، «نهضت کارخانه‌سازی و پیامدهای آن در دوره قاجار»، مجله پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، (1)، 55ـ39.
  33. زیباکلام، صادق (1389)، سنت و مدرنیته: ریشه‌یابی علل ناکامی اصلاحات و نوسازی سیاسی در ایران عصر قاجار، تهران: روزنه.
  34. شمیم، علی‌اصغر (1384)، ایران در دوره سلطنت قاجار، تهران: مدبر.
  35. شهبازی، داریوش (1397)، تاریخ قشون قاجاریه، تهران: ماهریس.
  36. علاقه‌بند، علی(1393)، جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، تهران: روان.
  37. فرجی, مهدی و نصیری حامد, رضا . (1403). الگویابی برای مشروطیت ایران؛ تحلیل محتوای منظومۀ «میکادونامه». تاریخ فرهنگ ایران 1(1): 133-118. DOI: 10.22034/ihc.2025.65675.1041
  38. فلور، ویلم (1387)، سلامت مردم در ایران قاجار، ترجمه ایرج نبی‌پور، بوشهر: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بوشهر.
  39. فلور، ویلم (1395)، تاریخ مالی ایران در روزگار صفویان و قاجاریان، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران: توس.
  40. فوران، جان (1395)، مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران از سال 1500میلادی مطابق با 879شمسی تا انقلاب، ترجمه احمد تدین، تهران: خدمات فرهنگی رسا.
  41. کاتوزیان، محمدعلی همایون (1380)، تضاد دولت و ملت: نظریه تاریخ و سیاست در ایران، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نی.
  42. کاتوزیان، محمدعلی همایون (1396)، ایران، جامعه کوتاه مدت و 3 مقاله دیگر، ترجمه عبدالله کوثری، تهران: نی.
  43. کرزن، جرج (1373)، ایران و قضیه ایران، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، جلد دوم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  44. کسروی، احمد (1388)، تاریخ مشروطه ایران، تهران: نگاه.
  45. کمبل، سرجان (1384)، دو سال آخر (خاطرات سرجان کمبل نماینده انگلیس در ایران در دو سال آخر سلطنت فتحعلیشاه قاجار)، ترجمه دکتر ابراهیم تیموری، جلد دوم، ناشر دانشگاه تهران.
  46. الگود، سیریل(1356)، تاریخ پزشکی ایران و سرزمین‌های خلافت شرقی، ترجمه باهر فرقانی، تهران: امیرکبیر.
  47. لاله، هایده و وافری، راحله (1385)، «تاریخچه تحول طب سنتی به طب نوین در دوره قاجار»، فصلنامه علمی- پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا(ص)، 16 (60)، 165ـ131.
  48. مارتین، ونسا (1398)، ایران بین ناسیونالیسم اسلامی و سکولاریسم: انقلاب مشروطه 1285، ترجمه محمدابراهیم فتاحی، تهران: نی.
  49. مجد، محمدقلی(1387)، قحطی بزرگ، ترجمه محمد کریمی، تهران: موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
  50. محبوبی اردکانی، حسین (1376)، تاریخ موسسات تمدنی جدید در ایران، جلد دوم و سوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  51. محبوبی اردکانی، حسین(1378)، تاریخ موسسات تمدنی جدید در ایران، جلد اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  52. مستوفی، عبدالله (1384)، شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه، جلد یک. نشر زوار.
  53. ملک‌زاده، مهدی (1383)، تاریخ انقلاب مشروظیت ایران، جلد اول و دوم و سوم، تهران: سخن.
  54. موریه، جیمز جاستی(1386)، سفرنامه جیمز موریه (سفر دوم، ایران، ارمنستان و آسیای کوچک تا قسطنطنیه)، ترجمه ابوالقاسم سرّی، جلد دوم، تهران: توس.
  55. میلانی، عباس (1387)، تجدد و تجددستیزی در ایران، تهران: اختران.
  56. وبر، ماکس (1368)، دانشمند و سیاستمدار، ترجمه احمد نقیب‌زاده. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  57. وبر، ماکس (1382)، دین، قدرت، جامعه، ترجمه احمد تدین، تهران: هرمس.
  58. وحدت، فرزین (1390)، رویایی فکری ایران با مدرنیت، ترجمه مهدی حقیقت‌خواه، تهران: ققنوس.
  59. ورهرام، غلامرضا (1385)، نظام سیاسی و سازمآن‌های اجتماعی ایران در عصر قاجار، تهران: معین.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 235
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 143


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب