پناهی, عباس. (1403). تأثیر قتل رابرت ایمبری بر سیاستهای نفتی آمریکا و بریتانیا در ایران. سامانه مدیریت نشریات علمی, 15(41), 101-127. doi: 10.22034/jiiph.2024.61134.2509
عباس پناهی. "تأثیر قتل رابرت ایمبری بر سیاستهای نفتی آمریکا و بریتانیا در ایران". سامانه مدیریت نشریات علمی, 15, 41, 1403, 101-127. doi: 10.22034/jiiph.2024.61134.2509
پناهی, عباس. (1403). 'تأثیر قتل رابرت ایمبری بر سیاستهای نفتی آمریکا و بریتانیا در ایران', سامانه مدیریت نشریات علمی, 15(41), pp. 101-127. doi: 10.22034/jiiph.2024.61134.2509
پناهی, عباس. تأثیر قتل رابرت ایمبری بر سیاستهای نفتی آمریکا و بریتانیا در ایران. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1403; 15(41): 101-127. doi: 10.22034/jiiph.2024.61134.2509
تأثیر قتل رابرت ایمبری بر سیاستهای نفتی آمریکا و بریتانیا در ایران
قتل ایمبری در سال 1303ش. اندکی پیش از تغییر سلطنت در ایرانِ عصر قاجار درهمتنیدگی زیادی با سیاستهای داخلی و خارجی ایران داشت. موضوع نفت، تثبیت قدرت سیاسی و اقتصادی بریتانیا در ایران، به حاشیه راندن شرکتهای نفتی آمریکایی توسط بریتانیا، بحث جمهوریخواهی در ایران، محدودیت فعالیتهای مطبوعاتی و آزادی بیان توسط دولت و برخی دیگر از مسائل پیدا و پنهان مسائل سیاسی ایران با این حادثه به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم پیوند یافت. قربانی شدن ایمبری توسط اوباش و متعصبان مذهبی، بهانهای شد که بریتانیاییها به رُقبای تازه‌به‌میدان‌آمدۀ خود در عرصۀ اقتصاد نفتی خاورمیانه بفهمانند که دیپلماسی نفتی ایران در کَفِ قدرت آن‌هاست. در پژوهش حاضر، پرسش اصلی این است که ماجرای سقاخانه و قتل ایمبری چه تأثیری بر تحولات داخلی و قراردادهای نفتی ایران با بریتانیا داشته است؟ یافتههای پژوهش با تکیه بر اسناد آرشیوی، خاطرات و گزارشهای تاریخی نشان میدهد تکاپوهای ایمبری جهت نزدیکی کمپانیهای نفتی آمریکایی با دولت ایران جهت همکاری و اخذ امتیازات نفتی، بهانهای در اختیار انگلیسی‌ها قرار داد تا آن‌ها درصدد حذف ایمبری برآیند. از سوی دیگر، ازنظر داخلی نیز واقعۀ سقاخانه و مرگ ایمبری مورد بهره‌برداری رضاخان قرار گرفت و بهانهای برای سرکوب کنشگران سیاسی از سوی وی شد. رضاخان با ایجاد حکومت‌نظامی ناشی از قتل ایمبری به اِعمال سیاستهای خود جهت بسترسازی پایههای سلطنت خویش پرداخت. در پژوهش حاضر از روش توصیفی‌تبیینی استفاده شده و تلاش میشود با استفاده از اسناد و دادههای کتابخانهای و آرشیوی، تا حد امکان پاسخی مناسب برای پرسش پژوهش یافته شود.
آصفی رامهرمزی، حمدالله و وطن‌دوست، غلامرضا (1383). سردار سپه و فروپاشی دودمان قاجار، شیراز: نوید شیراز.
آوری، پیتر؛ همیلی، گاویل و ملویل، چارلز (1390). تاریخ ایران (از مجموعه تاریخ کمبریج دفتر دوم از جلد هفتم) از رضاشاه تا انقلاب اسلامی، ترجمه: مرتضی ثاقبفر، تهران: جامی.
امین، حسن (1408ق.). مستدرکات أعیان الشیعه، لبنان: دارالتعارف للمطبوعات بیروت.
بهبودی،هدایتالله (1390). روزشمار تاریخ معاصر ایران، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
بهبودی، هدایتالله (1393). روزشمار تاریخ معاصر ایران، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
ترابی فارسانی، سهیلا (1392). از مجلس وکلای تجار تا اتاق ایران (پیدایش و تحول اتاق ایران از آغاز تا انقلاب اسلامی (1263- 1357خ)، تهران: مجلس شورای اسلامی.
دولتآبادی، یحیی (1371). حیات یحیی، تهران: عطار و فردوس.
زاده‌محمدی، مجتبی (1392).لومپن‌ها در سیاست عصر پهلوی، تهران: مرکز.
Akbaş, Arif (2020). “Devrim Öncesi İran: Rıza Şah Dönemi İran Modernleşmesi, Soğuk Savaş’ın İran iç Siyasete Yansımaları, İran Petrol Politikaları, Mussadık Yönetimi Uygulamaları ve Toprak Reform”, Sosyologca, Cilt 9-10, Sayı 18-19, 112-144.
New York Times. July 20, 1924; November 12, 1924; September 30, 1924.
Zirinsky, Michael P. (1986). “Blood, Power and Hypocrisy: The Murder of Robert Imbrie and American Relations with Pahlavi Iran, 1924”, Int. J. Middle East Stud, 18(3), 275-292.
