دانشگاه تبریز
فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)

 آمار

تعداد نشریات45
تعداد شماره‌ها1,433
تعداد مقالات17,642
تعداد مشاهده مقاله57,427,575
تعداد دریافت فایل اصل مقاله19,181,277
قاسمی, بهزاد. (1404). خوانشی از نوسازی فرهنگی ایران و افغانستان در دوره رضاشاه و امان الله خان. سامانه مدیریت نشریات علمی, 2(1), 105-120. doi: 10.22034/ihc.2025.19485
بهزاد قاسمی. "خوانشی از نوسازی فرهنگی ایران و افغانستان در دوره رضاشاه و امان الله خان". سامانه مدیریت نشریات علمی, 2, 1, 1404, 105-120. doi: 10.22034/ihc.2025.19485
قاسمی, بهزاد. (1404). 'خوانشی از نوسازی فرهنگی ایران و افغانستان در دوره رضاشاه و امان الله خان', سامانه مدیریت نشریات علمی, 2(1), pp. 105-120. doi: 10.22034/ihc.2025.19485
قاسمی, بهزاد. خوانشی از نوسازی فرهنگی ایران و افغانستان در دوره رضاشاه و امان الله خان. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1404; 2(1): 105-120. doi: 10.22034/ihc.2025.19485

خوانشی از نوسازی فرهنگی ایران و افغانستان در دوره رضاشاه و امان الله خان

تاریخ فرهنگ ایران
دوره 2، شماره 1، فروردین 1404، صفحه 105-120    اصل مقاله (595.48 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی Released under (CC BY-NC 4.0) license I Open Access I
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/ihc.2025.19485
نویسنده
بهزاد قاسمی*
دکتر بهزاد قاسمی، دانشیار تاریخ انقلاب اسلامی، دانشکده مطالعات بین الملل، دانشگاه جامع امام حسین(ع)؛ تهران، ایران
چکیده
هدف مقاله‏ی حاضر روایت و تحلیل فرایند نوسازی فرهنگی در ایران و افغانستانِ معاصر است. نوسازی فرهنگی از این جهت دارای اهمیت و در خور تحقیق است که، دو کشور ایران و افغانستان در قرن بیستم، تحت تاثیر تحولات داخلی و بین‏المللی پس از جنگ جهانی اول دستخوش تغییرات اساسی و تحولات جدید در عرصه مدرنیسم و فرهنگ شدند. ایران شرایط دشوار پسا مشروطه را سپری می‏کرد، افغانستان از یک سو تازه استقلال یافته و از جنگ‏های داخلی رهایی یافته بود. مسئله اصلی پژوهش خوانش و تحلیل مبانی و مکانیسم نوسازی فرهنگی توسط رضاشاه و امان الله است. مقاله‏ی حاضر کوشیده به این پرسش پاسخ دهد که فرایند نوسازیِ فرهنگی در ایران و افغانستان چگونه بوده و چه نتایجی را دربر داشت؟ یافته‏های مقاله با استفاده از روش تحلیل تاریخی و مبتنی بر اسناد، منابع و شواهد تاریخی، نشان می‏دهد؛ نوسازیِ فرهنگی توسط رضاشاه و امان الله خان تغییراتی در عناصر سنتی ایجاد کرده و سبک غربی را پیگیری کردند. هر دو، در جهت تحقق هدف و برنامه خود در راستای نوسازیِ فرهنگی، از ابزارهای مختلف و جدید بهره جسته، تا برنامه نوسازی فرهنگی، اجرایی و عملی شود. بر اساس مقایسه ی صورت گرفته نتایج نشان میدهد؛ نوسازی متاثر از فرهنگ و تمدن غربی بود، همخوان با بستر فرهنگی و اجتماعی دو جامعه نبود. علیرغم اقتباس برخی از موارد و عناصر اجرایی نو سازی فرهنگی در دو کشور نتایج متفاوتی در برداشته که مصادیق آن در متن مطالعه و تبیین شده است. 
کلیدواژه‌ها
ایران؛ افغانستان؛ رضا شاه؛ امان الله خان؛ نوسازی؛ فرهنگ غربی
مراجع
 

  • آبراهامیان، یرواند (1377)، ایران بین دو انقلاب، تهران: نی.
  • احتشام‌السلطنه، محمود (1367)، خاطرات احتشام‌السلطنه، به کوشش محمد مهدی موسوی، تهران: زوار.
  • آخوندزاده، میرزا فتحعلی (1376)، الفبایی جدید و مکتوبات، به کوشش حمید محمد زاده، تبریز: احیاء.
  • آدمیت، فریدون (1357)، اندیشه‏های میرزا آقا خان کرمانی، تهران: پیام.
  • مرکز اسناد وزارت اطلاعات (1378)، اسناد تغییر لباس و کشف حجاب به روایت اسناد، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، تهران: وزارت اطلاعات.
  • آصف، محمدحسین (1384)، مبانی ایدئولوژیک حکومت در دوران پهلوی، تهران: مرکز
  • اکبری، محمدعلی (1384)، تبارشناسی هویت جدید ایرانی، تهران: علمی و فرهنگی.
  • امیراحمدی، مهران (1381)، راهبران فکر مشروطه، تهران، درسا.
  • اندیشمند، محمد اکرم (1391)، معارف عصر در افغانستان، jame ghor.com.
  • انصاری، فارق (1386)، فشرده تاریخ افغانستان، کابل: مطالعات و تحقیقات راهبردی.
  • آهنگ، محمدکاظم (1349)، سیر ژورنالیسم در افغانستان، کابل: انجمن تاریخ و ادب.
  • بامداد، بدرالملوک (1347)، زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید، ج2، تهران:
  • بیگدلو، رضا (1380)، باستان‌گرایی در تاریخ معاصر ایران، تهران: مرکز.
  • بیگدلی، علی (1390)، «روابط ایران و آلمان»، زمانه، ش60، 41- 31.
  • حبیبی، عبدالحی (1349)، تاریخ مختصر افغانستان، کابل : انجمن تاریخ و ادب.
  • حبیبی، عبدالحی (1363)، جنبش مشروطیت در افغانستان، کابل : تاریخ ادب.
  • حجتی، ابوالمجد (1377)، عبور از عهد پهلوی در گیر و دار فرهنگ: مشاهدات و خاطرات پرفسور ابوالمجد، تهران: محسن.
  • حکم، عبدالشکور (بی تا)، از عیاری تا امارت، پاکستان، پیشاور: فضل.
  • خجسته فرزاد، سمیه (1386)، «امان‌الله‌خان و اندیشه نوسازی افغانستان»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
  • دریح، امین‌الله (1379)، افغانستان در قرن بیستم، کابل : دانش.
  • دولت آبادی، بصیر احمد (1382)، شناسنامه افغانستان، تهران: عرفان.
  • دولت آبادی، یحیی (1361)، حیات یحیی، ج4، تهران فردوسی.
  • دوورژه، موریس (1376)، جامعه شناسی سیاسی، ترجمه ابوالفضل قاضی، تهران: دانشگاه تهران.
  • رحمانیان، داریوش (1394)، ایران بین دو کودتا، تهران: سمت.
  • رهین، عبد الرسول (1387)، تاریخ مطبوعات افغانستان، کابل : شورای هماهنگی افغانستان.
  • زهیری، علی‌رضا (1379)، عصر پهلوی به روایت اسناد، قم، دفتر نشر معارف.
  • ساسان پور، شهرزاد و احمد درستی (1390)، «ناکامی اصلاحات امان‌الله‌خان و شکل‏گیری حکومت بچه سقا (سقو) در افغانستان»، مطالعات تاریخ اسلام، س3، ش8، بهار، 120-104.
  • سلیمی، ابراهیم (1398)، «اصلاحات فرهنگی افغانستان در زمان حکومت امان‌الله‌خان»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مذاهب اسلامی، دانشکده علوم قرآن.
  • سولیوان، ویلیام و آنتونی پارسونز(1373)، خاطرات دو سفیر، ترجمه محمود طلوعی، تهران، علم.
  • شعبانی، رضا و غلامحسین زرگری نژاد (1371)، واقعه کشف حجاب: اسناد منتشر نشده از واقعه حجاب در عصر رضاخان، تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
  • صادقی، فاطمه (1387)، جنسیت، ناسیونالیسم و تجدد در ایران دوره پهلوی اول، تهران: قصیده سرا.
  • صدیق، عیسی (1341)، تاریخ فرهنگ ایران، تهران: دانشگاه تهران.
  • صفایی، ابراهیم (1354)، رضاشاه کبیر و تحولات فرهنگی ایران، تهران: وزارت فرهنگ.
  • صفت گل، منصور (1387)، گروه آموزشی تاریخ دانشگاه تهران، تهران: دانشگاه تهران.
  • صلاح، مهدی (1384، کشف حجاب زمینه‏ها و واکنش‏ها، پیامد، تهران: مطالعات پژوهش‏های سیاسی.
  • صلاح، مهدی و معصومه یار احمدی (1394)، «بررسی جایگاه سیاست یکپارچه سازی فرهنگی در تمرکز گرایی دولت رضاشاه»، پژوهش‏های تاریخی، ایران و اسلام، ش17، 126- 107.
  • عاقلی، باقر (1371)، خاطرات یک نخست وزیر: احمد متین دفتری، تهران: علمی.
  • علم محمدرضا و دیگران (1393)، «برنامه تجدد و نوسازی ایران در عصر رضاشاه پهلوی»، تحقیقات تاریخ اجتماعی، س4، ش1، 86- 61.
  • علی بابایی، یحیی و عوضعلی سعادت (1393)، «نخبگان و شکست‏های نوسازی در افغانستان»، معرفت فرهنگی و اجتماعی، س6، پیاپی 21، 145- 125.
  • علی خوافی، میرزا یعقوب (1381)، پادشاهان اخیر افغانستان، ویرایش محمد سرور مولایی، تهران: عرفان.
  • غبار، محمد غلام (1390)، افغانستان در مسیر تاریخ، تهران: عرفان.
  • فاطمی نژاد، مونا (1397)، زنان افغان زیر چادر اصلاحات، مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی،or.
  • فرخ، مهدی (1314)، تاریخ سیاسی افغانستان، تهران: مجلس.
  • فرخ، مهدی (1347)، خاطرات سیاسی فرخ، به اهتمام پرویز لوشانی، تهران: امیرکبیر.
  • فرهنگ، میر محمد صدیق (1371)، افغانستان در پنج قرن اخیر، قم: وفایی.
  • فروغی، محمد علی (1354)، مقالات فروغی، به کوشش حبیب یغمایی، تهران: توس.
  • فروغی، محمد علی (بی تا)، پیام من به فرهنگستان، تهران: پیام.
  • فیوضات، ابراهیم (1375)، دولت در عصر پهلوی، تهران: چاپخش.
  • قوانین اساسی افغانستان (1386)، وزارت عدلیه، قانون اساسی، کابل.
  • کاتوزیان، محمد علی (همایون) (1380)، دولت و جامعه در ایران، ترجمه حسن افشار، تهران: مرکز.
  • کاظمی، علی اصغر (1376)، بحران نوگرایی و فرهنگ سیاسی در ایران معاصر، تهران: قومس.
  • کرونین، استفانی (1383) ، ارتش و حکومت پهلوی، ترجمه غلامرضا بابایی، تهران: خجسته.
  • کسروی، احمد (1346)، تاریخ و درسهایش، بی جا: بی نا.
  • کلیفورد، مری لوئیس (1368)، سرزمین و مردم افغانستان، ترجمه مرتضی سعیدی، تهران: علمی و فرهنگی.
  • گریگوریان، وارتان (1388)، ظهور افغانستان نوین، ترجمه علی عالمی کرمانی، تهران: عرفان.
  • لنچافسکی، ژرژر (1352)، غرب و شوروی در ایران: سی سال رقابت 1918- 1948، ترجمه حورا یاوری، تهران: ابن سینا.
  • ماگنوس، ا.ج (1380)، افغانستان، روحانی، مارکس، مجاهد، ترجمه قاسم ملکی، تهران: مطالعات سیاسی و بین المللی.
  • مایل هروی، نجیب (1362)، تاریخ و زبان افغانستان، تهران: موقوفات محمود افشار.
  • مختاری اصفهانی، رضا (1394)، پهلوی اول از کودتا تا سقوط، تهران: پارسه.
  • مرادی، صاحبنظر (1390)، امیر حبیب الله و شاه امان الله، خراسان زمین.
  • ملائی توانی، علیرضا (1392)، «کسروی و تامل درباره رضاشاه»، تاریخ فرهنگی، س5، ش17، 133- 109.
  • ملیکف، ا.س (1358)، استقرار دیکتاتوری رضاخان در ایران، ترجمه سیروس ایزدی، تهران: کتاب‏های جیبی.
  • نفیسی، سعید (1345)، تاریخ ایران معاصر از کودتای سوم اسفند تا شهریور 1320، تهران: فروغی.
  • هدایت، مخبرالسلطنه (1363)، خاطرات و خطرات، تهران: زوار.
  • هریسون، دیوید (1377)، نوتکامل گرایی و نظریه نوسازی، ترجمه یوسف اباذری، ارغنون، ش1.
  • Eisenstadt, Shmuel N.1992.„The breakdown of communist regimes and the vicissitudes of modernity, Daedalus (Spring 1992), pp.21-41.
  • Moore, Wilbert E. 1963. Social Change. Englewood Cliffs: Prentice Hall.
  • The ew Encyclopedia Britannica (1994), vol. 13, P 311.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 206
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 115


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب