عبدالهی متنق, غفار, اکبرزاده کهریزی, مهدی. (1403). اندیشه اتحاد اسلام در قفقاز با تاکید بر دیدگاه علی بی حسین زاده. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1(2), 134-143. doi: 10.22034/ihc.2024.19252
غفار عبدالهی متنق; مهدی اکبرزاده کهریزی. "اندیشه اتحاد اسلام در قفقاز با تاکید بر دیدگاه علی بی حسین زاده". سامانه مدیریت نشریات علمی, 1, 2, 1403, 134-143. doi: 10.22034/ihc.2024.19252
عبدالهی متنق, غفار, اکبرزاده کهریزی, مهدی. (1403). 'اندیشه اتحاد اسلام در قفقاز با تاکید بر دیدگاه علی بی حسین زاده', سامانه مدیریت نشریات علمی, 1(2), pp. 134-143. doi: 10.22034/ihc.2024.19252
عبدالهی متنق, غفار, اکبرزاده کهریزی, مهدی. اندیشه اتحاد اسلام در قفقاز با تاکید بر دیدگاه علی بی حسین زاده. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1403; 1(2): 134-143. doi: 10.22034/ihc.2024.19252
اندیشه اتحاد اسلام در قفقاز با تاکید بر دیدگاه علی بی حسین زاده
موسسه تاریخ و فرهنگ ایران، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
چکیده
اتحاد اسلام از جمله آرمانهای بلندی بود که در ربع آخر قرن نوزدهم و ربع اول قرن بیستم در جهان اسلام تحرّکی ایجاد کرد و نور امیدی در دل عده ای از متفکران و اندیشمندان مسلمان تاباند. در این میان مسلمانان قفقاز جنوبی نیز که در تحت حاکمیت روسیه تزاری و در خطر استحاله فرهنگی قرار داشتند، به اتحاد اسلام روی آوردند، چرا که نجات را در آن می دیدند. یکی از پیشگامان این جریان در قفقاز علی بی حسین زاده بود. حسین زاده با تجاربی که در دوره اقامت در سنت پطرزبورگ کسب کرده بود و با الهام از «پان- اسلاویسم» ، در صدد استفاده از اتحاد اسلام برای اتحاد مسلمانان جهان و یا لااقل مسلمانان روسیه برآمد. تحقیق حاضر در نظر دارد با بررسی آثار علی بی حسین زاده، نقش وی در گسترش و بالیدن اندیشه اتحاد اسلام در میان مسلمانان روسیه و بخصوص قفقاز جنوبی را روشن سازد.یافته های تحقیق حاکی از آن است که گرچه اتحاد اسلامِ مدنظر حسین‌زاده تحقق نیافت اما تلاش‌های وی در تداوم حیات اجتماعی و سیاسی مسلمانان قفقاز و نزدیکی آنها با برادران مسلمانشان در ایران و عثمانی موثر بود.
زیادخان، عادلخان، 1389، جمهوری آذربایجان، سجاد حسینی، تبریز، اختر.
سویتوخوفسکی، تادیوش، 1381، آذربایجان و روسیه شکلگیری هویت ملی در یک جامعهی مسلمان، کاظم فیروزمند، تهران، شادگان.
شرابی، هشام، 1369، روشنفکران عرب و غرب سال‌های تکوین 1914-1875، عبدالرحمن عالم، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی.
روزنامه فیوضات (ترکی)، شمارههای متعدد.
Akçura, (1976). Üç Tarz-ı Siyaset. Ankara: Türk Tarih Kurumu yayaınları.
Əhmedov, Səbuhi. (2006). Azərbaycan Tarixinin Yüz Şəxsiyyət. Bakı: Ayna Mətbu Evi
Çağla, Cengiz. (2002). Azerbaycan'da Milliyetçilik ve Politika. Ankara: Bağlam
Devlet, Nadir. (1985). Rusya Türklerinin Milli Mücadele Tarihi (1905-1917). Ankara: Türk Kültürrünü Araştırma Enstitüsü yayınları
Hüseynzadə, Əli Bəy. (2007). Seçilmiş Əsərləri. Bakı: Şərq-Qərb
İsayeva, Şöle. (2007). xıx.yüzyılın İkinci Yarıslnda Bakü (1859-1905). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim dali: Doktora Tezi.
Landau, Jacob M. (1994). The Politics of pan- Islam Ideology and Organization. Oxford: Clarenden press
Resulzade, Mehmet Emin. (1951). Çağdaş Azerbaycan Tarihi. Ankara: Azerbaycan Kültür Derneği yayınları
Shissler, A. Holly. (2002). Between Two Empires. I.B. London, New York: Tauris publishers
Turan, Azər. (2008). Əli Bəy Hüseynzadə. Moskva: Salam Press
Arslan, Ali. Türkçülüğün Kurucularında İslam Anlayışı. Gen Bilim, Türkiye Bilim Sitesi (www.genbilim.com/content/view/2275/86).
Özkay, Yılmaz. 2011. Ahmet Ağaoğlu'nun Hüseyinzade Ali bey'e mektupları. Türk Yurdu, 31(284)
Rıhtım, Mehmet ve Mehman Süleymanov. (2008). Azərbaycan Xalq Cümhuriyyeti və Qafqaz İslam Ordusu. Bakı: Qafqaz Universiteti Qafqaz araşdırmaları institu nəşriyyatı
