دانشگاه تبریز
فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)

 آمار

تعداد نشریات45
تعداد شماره‌ها1,381
تعداد مقالات16,906
تعداد مشاهده مقاله54,422,020
تعداد دریافت فایل اصل مقاله17,098,497
سوری, ایرج, ملایی توانی, علیرضا. (1403). تاریخ تحول مفهومی ملت قانون‌گذار در مجلس مؤسس مشروطه. سامانه مدیریت نشریات علمی, 15(39), 55-81. doi: 10.22034/jiiph.2024.58183.2461
ایرج سوری; علیرضا ملایی توانی. "تاریخ تحول مفهومی ملت قانون‌گذار در مجلس مؤسس مشروطه". سامانه مدیریت نشریات علمی, 15, 39, 1403, 55-81. doi: 10.22034/jiiph.2024.58183.2461
سوری, ایرج, ملایی توانی, علیرضا. (1403). 'تاریخ تحول مفهومی ملت قانون‌گذار در مجلس مؤسس مشروطه', سامانه مدیریت نشریات علمی, 15(39), pp. 55-81. doi: 10.22034/jiiph.2024.58183.2461
سوری, ایرج, ملایی توانی, علیرضا. تاریخ تحول مفهومی ملت قانون‌گذار در مجلس مؤسس مشروطه. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1403; 15(39): 55-81. doi: 10.22034/jiiph.2024.58183.2461

تاریخ تحول مفهومی ملت قانون‌گذار در مجلس مؤسس مشروطه

فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
دوره 15، شماره 39، تیر 1403، صفحه 55-81    اصل مقاله (735.89 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jiiph.2024.58183.2461
نویسندگان
ایرج سوری* 1؛ علیرضا ملایی توانی2
1دانشجوی دکتری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تهران
2استاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تهران
چکیده
در آستانۀ دورانِ جدید، مفهوم رعایای ایران دچار گسست و تحول مضمونی شد. در دورانِ پیش از مشروطیت، به‌ویژه در دورۀ ناصرالدین شاه با ادراک زمان نوین و ترویج آگاهی مدرن، نوعی گسلِ نسلی ایجاد شد و مبلغان الگوهای نوین، بر مضامینی مانند تأسیس عدالت‌خانه، دارالشورای ملی برای فراهم شدن شرایطِ امکان دفاع از حقوق عامه تأکید نمودند. این تحولات که تحت تاثیر مدرنیتۀ اروپایی ایجاد شده بود، زمینه‎های گذار به مفهومی نوین از ملت را در ایران فراهم کرد. لذا پرسش این است که با وجود نظام سنت شرعی در امر قانون‎گذاری، تحول معنایی مفهوم ملت قانون‌گذار چگونه تثبیت شد؟ نگارندگان با روش تاریخ مفهومی می‎کوشند شیوۀ زایایی و انضمام یافتن مفهوم جدید ملت را در ایران نشان دهند. زایشِ مفهومِ ملت «قانون‌گذار»، در گفتار وکلای مجلس مؤسس/ مجلس اول، تجربۀ جدیدی بود که مطابق متمم قانون اساسی، ملت ایران و قانون‌گذاران آن، منشأ مشروعیت نظام جدید بودند و مضامینی از قبیل حاکمیت ارادۀ ملت، لزوم پاسخ‌گویی مجریان دولتی، سلطنت محدود و تعهد در قبال ملت، در عمل نهادینه شد.
کلیدواژه‌ها
ملت قانون‌گذار؛ مجلس مؤسس؛ آگاهی جدید؛ تجدد؛ سنّت
سایر فایل های مرتبط با مقاله
مراجع
کتاب‌های

  • آدمیت، فریدون (1387). ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران مجلس اول و بحران آزادی، تهران: روشنگران.
  • آدمیت، فریدون و ناطق، هما (1352). افکار اجتماعی و سیاسی و اقتصادی در آثار منتشرنشدۀ دورۀ قاجار، تهران: آگاه.
  • آدمیت، فریدون (1385). اندیشۀ ترقی و حکومت قانون، تهران: خوارزمی.
  • اعتماد‌‌السلطنه، محمدحسن (1357). صدرالتواریخ، به کوشش: محمد مشیری، تهران: روزبهان.
  • اعتماد‌‌السلطنه، محمدحسن (بی‌تا). مرآت‌البدان، مصحح، عبدالحسین نوایی و میرهاشم محدث، تهران: اسفار.
  • احتشام‌‌السلطنه، محمود علامیر (1367). خاطرات احتشام‌‌السلطنه، به کوشش، سید محمدمهدی موسوی، تهران: زوار.
  • اصفهانی، ابوطالب (1380). رساله منهاج‌العلی، در غلامحسین زرگری‌نژاد، رسائل قاجار، تهران: کتابخانه ملی ایران.
  • امین‌الدوله (1370). خاطرات سیاسی امین‌الدوله، به کوشش، حافظ فرمانفرماییان، تهران: امیرکبیر.
  • اتحادیه، (نظام مافی)، منصوره (1381). پیدایش و تحول احزاب سیاسی مشروطیت (دوره‌های یکم و دوم مجلس شورای ملی)، تهران: سیامک.
  • تقی‌زاده، سید حسن (1379). تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، تهران: فردوس.
  • جهانگیر میرزا (1327). تاریخ نو، به اهتمام: عباس اقبال آشتیانی، تهران: کتابخانۀ علی اکبر علمی و شرکاء.
  • قزوینی، عارف (1357). دیوان عارف قزوینی، به اهتمام، عبدالرحمن سیف‌آباد، تهران: امیرکبیر.
  • عیسوی، چارلز (1362). تاریخ اقتصادی ایران، ترجمه: یعقوب آژند، تهران: گستره.
  • غروی محلاتی، شیخ محمداسماعیل (1377). اللئالی المربوطه فی وجوب‌المشروطه، رسائل مشروطیت، به کوشش، غلامحسین زرگری‌نژاد، تهران: کویر.
  • سیاح، محمدعلی (1363). خاطرات حاج سیاح، به کوشش: حمید سیاح، تهران: ابن سینا.
  • ساوجی، میرزا موسی (1380). رساله سیاست مُدن، در غلامحسین زرگری‌نژاد، رسائل قاجار، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.
  • سالور عزالدوله، عبدالصمد میرزا (1374). عبدالصمد میرزا سالور عزالدوله و دو سفرنامه او به اروپا در سال‌های 1290 و 1300، تنظیم و تصحیح، مسعود سالور، تهران: پیامک.
  • شوشتری، میر عبدالطیف (1363). تحفه‌العالم و ذیل‌التحفه، به اهتمام، صمد موحد، تهران: کتابخانۀ طهوری.
  • کرمانی، ناظم‌الاسلام (1332). تاریخ بیداری ایرانیان، تهران: ابن سینا.
  • کرمانی، مجدالاسلام (1397). تاریخ انحطاط مجلس، به کوشش مریم رنجکش چافجیری، تهران: آشیانه.
  • کسروی، احمد (1330). تاریخ مشروطه ایران، تهران: امیرکبیر.
  • کسروی، احمد (1371). تاریخ هجده‌ساله آذربایجان، تهران: امیرکبیر.
  • لاری، سید عبدالحسین (1326ق / 1286ش.). قانون اتحاد ملت و دولت، شیراز: محمدی.
  • لسان‌الملک سپهر، میرزا محمدتقی (1353). ناسخ‌التواریخ سلاطین قاجار، تصحیح محمدباقر بهبودی، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.
  • مجموعه مصوبات مجلس شورای ملی در چهار دورۀ تقنینیه (بی‌تا). بی‌جا: مطعبه مجلس.
  • متمم قانون اساسی اسناد حقوقی1 (1394). تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.
  • مشروح مذاکرات مجلس دورۀ اول (1396). تهران: موزه، مرکز اسناد و کتابخانۀ ملی مجلس شورای اسلامی.
  • مذاکرات مجلس اول (1384). به کوشش، غلامحسین میرزا صالح، تهران: مازیار.
  • مرامنامه‌ها و نظامنامه‌های احزاب سیاسی ایران در دومین دورۀ مجلس شورای ملی (1361). گردآورنده منصوره اتحادیه (نظام مافی)، تهران: تاریخ ایران.
  • مستوفی، عبدالله (1343). شرح زندگانی من، تهران: زوار.
  • مجموعه قوانین بودجه، مصوبات مربوط از سال 1285 تا 1343 و برخی اسناد مالی پیش از مشروطه (بی‌تا). تهران: وزارت برنامه و بودجه.
  • محیط مافی، هاشم (1363). مقدمات مشروطیت، به کوشش، مجید تفرشی و جواد جان‌فدا، تهران: فردوسی.
  • ملایی توانی، علیرضا (1399). تکاپو برای آزادی (روایتی دیگر از انقلاب مشروطه ایران)، تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
  • نراقی ، مهدی (1332). معراج‌السعاده، به اهتمام: محمد علی علما، تهران: علمی.
  • نجفی (کاشف‌الغطاء) (بی‌تا). کشف‌الغطاء عن مهمات شریعة‌الغداء، اصفهان: مهدوی.
  • نجفی (صاحب‌الجواهر)، محمدحسن (1404ق). جواهرالکلام فی شرح شرائع‌الاسلام، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  • ناظم‌الدوله، میرزا ملکم خان (1327). مجموعۀ آثار، تدوین و تنظیم محیط طباطبایی، تهران: علمی.
  • هالیدی، فرد (1358). دیکتاتوری و توسعه در ایران، ترجمه، فضل‌الله نیک‌آیین، تهران: امیرکبیر.
  • هدایت (مخبرالسلطنه)، رضاقلی (1385). تاریخ روضةالصفای ناصری، تصحیح جمشید کیان‌فر، تهران: اساطیر.
مقالات

  • امیراجمند، سعید (1383). قانون اساسی در انقلاب مشروطیت (از سری مقالات دانشنامۀ ایرانیکا)، زیر نظر احسان یارشاطر، ترجمه: پیمان متین، تهران: امیرکبیر.
  • ملایی توانی، علیرضا (1392). «مجلس عالی دربار حلقۀ گذار به نظام مشروطه»، جستارهای تاریخی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 4(1)، 141- 121.
  • زرگری‌نژاد، غلامحسین (1382). «قانون حکومت در ایران»، تخصصی گروه تاریخ دانشگاه تهران، 4(1)، 137-111.
  • سلیمی، زهرا و دیگران (1402). واکاوی مظاهر دین‌داری عوامانه (کاربرد استخاره در دورۀ ناصرالدین شاه قاجار تا محمدعلی شاه)، تاریخ‌نامه ایران بعد از اسلام، 14(36)، 135- 113.
روزنامه‌ها

  • روزنامه مجلس (1326ق.)، بی‌نام ، مقاله مهمه، شماره 57، سال دوم.
  • روزنامه مجلس (1326قمری)، شماره 75، سال دوم، مورخ 14 صفر.
  • روزنامه مجلس (1324ق)، شماره 37، سال 1، 18 ذی‌حجة.
  • روزنامه مجلس (1376)، ج1 (شماره 32)، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
  • روزنامه حبل‌المتین تهران(1325ق)، سال 1، شماره 79، جمادی الاول.
  • حبل‌المتین (1326)، سال 3، شماره 260، مورخ 25 صفر.
  • روزنامه ندای وطن (1325)، «مقاله مخدرات»، سال اول، شماره 70، شعبان.
  • روزنامه ندای وطن (1325 ق)، مهذب‌‌السلطنه، «زبان ملی را از دست ندهید»، شماره 113، سال اول.
  • روزنامه ایران نو (1327 ق)، بی‌نام، شماره 21، سال اول.
  • روزنامه صبح صادق (1325 ق)، شاهزاده محمد میرزا، شماره 177، سال اول.
  • روزنامه وقایع اتقاقیه (1374)، نمره 397، جلد 4 و همان، جلد 3، نمره 452، تهران: کتابخانه ملی ایران.
اسناد

  • مرکز اسناد و کتابخانه ملی ایران، شماره بازیابی اسناد 03847و 03848، 03849
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 130
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 170


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب