خلیج فارس به عنوان یک شاهراه تجاری بزرگ از گذشته های دور تا کنون مورد توجه بوده است. مدارک باستان شناسی و متون تاریخی گواه بر این ادعاست که ملل این منطقه در دریانوردی و تجارت دریایی مهارت زیادی داشتند و سیطره دریایی انان و تجارت جهانی گسترده با بنادر باستانی هندوچین، دریای سرخ و سواحل شرق آفریقا انکار ناشدنی است. در این پ‍ژوهش سعی شده است نخستین تلاش های دریانوردی تمدن های واقع در کرانه های خلیج فارس و دریای عمان بررسی گردد.فرایندی که نشانگر قدمت و تجربه این حوزه در فنون دریانوردی و کشتی سازی است. بر بنیاد یافته های باستان شناسی، حضور گروه های تجار در نواحی شمالی و جنوبی خلیج فارس و دریای عمان از اوایل هزاره هفتم قبل از میلاد به اثبات رسیده است. تاریخچه این گروه ها نشان می دهد که آنها به مرور زمان به مشاغل کشتیرانی، تجارت، ماهیگیری ،مرواریدسازی ، کشاورزی و سایر حرفه های متنوع اقتصادی مشغول شدند. در هزاره سوم و دوم پیش از میلاد، شواهدی پر رنگ تری از این گونه‌های فعالیتهای اقتصادی مابین مناطق دریایی و پسابندر وجود دارد. دریانوردی در میان دریاها علاوه بر تبادلات اقتصادی موجب اشتراک گذاری امور فرهنگی مناطق مختلف دور دست با خلیج فارس و دریای عمان می گشت.
آمیه، پیر، 1372، تاریخ عیلام، شیرین بیانی، تهران، دانشگاه تهران.
اسمیت، برندا، 1380، مصر باستان، آزیتا یاسائی، تهران، ققنوس.
اوتس، جان، 1990، بابل تاریخ مصور، سمیر عبدالرحیم الجبلی، بغداد، دائره الاثار و التراث.
بختیاری، حسین، 1355، کاوش‌های باستان‌شناسی در سیراف، گزارش‌های چهارمین مجمع سالانه کاوش‌ها و پژوهش‌های باستان‌شناسی در ایران، تهران، مرکز باستان‌شناسی در ایران.
بهار، مهرداد، 1362، پژوهشی در اساطیر ایران، تهران، توس.
بهار، مهرداد، 1377، از اسطوره تا تاریخ، تهران، چشمه.
بیانی، ملک‌زاده، 1363، تاریخ مُهر در ایران از هزاره چهارم تا هزاره اول، تهران، یزدان.
بهنام، عیسی، 1320، صنایع و تمدن مردم فلات ایران پیش از تاریخ، تهران، چاپخانه مجلس.
بهمنش، احمد، 1369، تاریخ ملل قدیم آسیای غربی از آغاز تا روی کار آمدن پارس‌ها، تهران، دانشگاه تهران
پاول تاد، لوئیس و دیگران، 1342، سیر تکاملی تمدن، هاشم و مجید رضی، تهران، آسیا.
چایلد، گوردون، 1368، درآمدی کوتاه بر باستان‌شناسی، هایده معیری، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
چمنکار، محمد جعفر، 1401، تاریخ خلیج فارس در دوره باستان، ارومیه، دانشگاه ارومیه.
چمنکار، محمد جعفر، 1382، «روابط ایران و عمان در دوره پهلوی»، تاریخ روابط خارجی، ش 16.
چمنکار، محمد جعفر، 1384، «جایگاه خلیج فارس و دریای عمان در توسعه روابط اقتصادی در هزاره‌های پیش از میلاد»، تاریخ روابط خارجی وزارت امور خارجه، سال 7، شماره 28.
چمنکار، محمد جعفر، 1390، بررسی تاریخی کهن ترین پیوند های ایران و بحرین، مطالعات تاریخی، س8، ش33.
دخانیاتی، ع، 1358، تاریخ آفریقا، تهران، توکا.
دورانت، ویل، 1337، تاریخ تمدن، مشرق زمین گاهواره تمدن، احمد آرام، تهران، اقبال.
دورانت، ویل، 1343، تاریخ تمدن، هند و همسایگانش، مهرداد مهرین، تهران، اقبال.
هارتمن، گرترود، 1380، سازندگان دنیای کهن، حسن مرتضوی، تهران، آگاه.
هاولی، دونالد، 1377، دریای پارس، سرزمین‌های سواحل متصالح، حسن زنگنه، بوشهر، مرکز بوشهرشناسی با همکاری انتشارات همسایه.
هرتسلفد، ارنست، 1354، تاریخ باستانی ایران بر بنیاد باستان‌شناسی، علی اصغر حکمت، تهران، انجمن آثار ملی.
هردوت، 1357، تواریخ، وحید مازندرانی، تهران، فرهنگستان ادب و هنر ایران.
هینتس، والتر، 1376، دنیای گمشدة عیلام، فیروز فیروزنیا، تهران، علمی و فرهنگی.
یارشاطر، احسان، 1373، تاریخ ایران کمبریج، از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان، حسن انوشه، تهران، امیرکبیر.
Alweis, Frank and others. (1964). New Dimensions of World History: American Book Company
Habib, Irfan. (2005). Prehistory: people's history of India, New Delhi: Tulika Books
Habib, Irfan, (2007). The Indus Civilization: A People history of India, New Dehli: Tulika Books
Medow, Richard. H. and Others. (1975). Explorations in Oman, 1973 and 1975, Tehran: Proceedings of the Annual Symposium on Archaeological Research in Iran
Potts, Daniel. (2009). Maritime trade, Pre Islamic Period, Encyclopedia Iranica
