آمار
| تعداد نشریات | 45 |
| تعداد شماره‌ها | 1,371 |
| تعداد مقالات | 16,852 |
| تعداد مشاهده مقاله | 54,248,803 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 16,958,496 |
به نام خواجه بکوشیم یا بنوشیم؟تصحیح بیتی از حافظ بر پایه‌ی روابط درون‌متنی دیوان او | ||
| زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز) | ||
| مقاله 9، دوره 76، شماره 248، اسفند 1402، صفحه 155-180 اصل مقاله (760.32 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/perlit.2024.57994.3543 | ||
| نویسندگان | ||
| امیرافشین فرهادیان1؛ محمد طاهری* 2 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران | ||
| 2گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی،دانشگاه بوعلی سینا همدان، ایران | ||
| چکیده | ||
| شماری از سروده‌های حافظ با یکدیگر در ارتباط‌اند. تحلیل عناصر این پیوندها به درک دقیق‌تر اشعار، شناخت بهتر اندیشه‌ها و روی‌کردهای شاعر و ترسیم بهتر سیمای شخصیت‌های حاضر در سروده‌ها می‌انجامد. آگاهی‌های حاصل از تأمل در روابط درون‌متنی دیوان حافظ، می‌تواند در تصحیح اشعار کارایی داشته باشد. در این جستار با روش تحلیل محتوا و به شیوه‌ی توصیفی-تحلیلی، نمونه‌ای از نتایج سودمند توجه به روابط درون‌متنی در تصحیح اشعار حافظ تبیین می‌شود. در بیت «نمی‌کند دل من میل زهد و توبه ولی/ به نام خواجه بکوشیم و فرّ دولت او»، از «خواجه» که در شمار شخصیت‌های حاضر در گروهی از سروده‌های حافظ است؛ سخن رفته است. دقت در روابط درون‌متنی دیوان نشان می‌دهد مراد حافظ از «خواجه» در این بیت خواجه جلال‌الدین توران‌شاه، وزیر مشهور شاه‌شجاع مظفری است. حافظ از این ممدوح خویش در شمار قابل توجهی از سروده‌ها یاد کرده است. تحلیل سروده‌های مرتبط با او در دیوان حافظ، اطلاعات قابل توجهی از اندیشه و سیره‌ی او و روابطش با حافظ در اختیار ما می‌نهد. مفهوم بیت مورد نظر در تعارض کامل با آگاهی‌های حاصل از تحلیل آن اشعار است. ناهم‌خوانی موجود، این گمان را به میان می‌آورد که احتمالاً ضبط کنونی بیت، با اشکال مواجه است. با مراجعه به نسخه‌های کهن و بررسی ضبط‌های ثبت شده، بازیابی صورت صحیح بیت مذکور میسر گردید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تصحیح؛ حافظ؛ خواجه توران‌شاه؛ روابط درون‌متنی | ||
| مراجع | ||
|
پایمرد، منصور (1398). زندگی حافظ شیرازی. برپایۀ اشعار نشانه‌دار تاریخی دیوان، تهران: نشر خاموش.
جلالیان، عبدالحسین (1378). شرح جلالی بر حافظ. تهران: یزدان.
حافظ، شمس‌الدین محمد (1306). دیوان حافظ. به اهتمام عبدالرحیم خلخالی، تهران: کاوه.
حافظ، شمس‌الدین محمد (1318). دیوان حافظ. به کوشش حسین پژمان، تهران: شرکت تضامنی علمی و کتاب‌فروشی ایران.
حافظ، شمس‌الدین محمد (1341). دیوان حافظ. به تصحیح هاشم رضی، تهران: کاوه.
حافظ، شمس‌الدین محمد (1345). دیوان خواجه‌حافظ‌شیرازی. به اهتمام سید ابوالقاسم انجوی شیرازی، تهران: جاویدان علمی.
حافظ، خواجه‌شمس‌الدین محمد (1361). دیوان حافظ. به تصحیح محمدرضا جلالی نائینی و نذیر احمد، تهران: امیرکبیر.
حافظ، خواجه‌شمس‌الدین محمد (1362). دیوان حافظ. به تصحیح پرویز ناتل‌خانلری، تهران: خوارزمی.
حافظ، خواجه‌شمس‌الدین محمد (1363). دیوان حافظ. به تصحیح اکبر بهروز و رشید عیوضی، تهران: امیرکبیر.
حافظ، شمس‌الدین محمد (1368). دیوان حافظ. به کوشش یحیی قریب، تهران: انتشارات صفی‌علی‌شاه.
حافظ، خواجه‌شمس‌الدین محمد (1374). حافظ. به سعی سایه، تهران: نشر کارنامه.
حافظ، شمس‌الدین محمد (1381). دیوان حافظ به تصحیح محمد قدسی. به اهتمام حسن ذوالفقاری و ابوالفضل علی‌محمدی، تهران: نشر چشمه.
حافظ، شمس‌الدین محمد (1387). دیوان حافظ. تدوین سلیم نیساری، تهران: سخن.
حافظ، شمس‌الدین محمد (1388). دیوان حافظ. به کوشش بهاءالدین خرم‌شاهی و هاشم جاوید، تهران: فرزان روز.
حافظ، شمس‌الدین محمد (1390). دیوان خواجه شمس‌الدین محمدحافظ‌شیرازی. به اهتمام محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: زوار.
حافظ ابرو، شهاب‌الدین (1380). زبده التواریخ، به تصحیح کمال حاج سید جوادی. تهران: طبع و نشر.
حسینی فسائی، میرزا حسن (1367). فارس‌نامۀ ناصری. به تصحیح منصور رستگار فسائی، تهران: امیرکبیر.
حمیدیان، سعید (1389). شرح شوق، شرح و تحلیل اشعار حافظ. تهران: نشر قطره.
خواندمیر، غیاث‌الدین (1362). تاریخ حبیب‌السیر. به اهتمام محمد دبیرسیاقی، تهران: خیام.
خواندمیر، غیاث‌الدین (1355). دستورالوزراء. به تصحیح سعید نفیسی، تهران: اقبال.
خرم‌شاهی، بهاءالدین (1373). حافظ‌نامه. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
خرم‌شاهی، بهاءالدین (1400). حافظ. تهران: انتشارات ناهید.
ذوالنور، رحیم (1372). در جستجوی حافظ. تهران: انتشارات زوار.
رستگار فسائی، منصور (1394). شرح تحقیقی دیوان خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ستوده، حسین‌قلی (1346). تاریخ آل مظفر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
سجادی، صادق (1398). دولت‌ها و سلسله‌های حاکم بر قلمرو اسلام. تهران: انتشارات دکتر محمود افشار.
سمرقندی، کمال‌الدین عبدالرزاق (1383). مطلع سعدین و مجمع بحرین. به اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سودی بسنوی، محمد (1366). شرح سودی بر حافظ. ترجمۀ عصمت ستارزاده، تهران: زرین و نگاه.
شامی، نظام‌الدین (1363). ظفرنامه. به اهتمام پناهی سمنانی. تهران: انتشارات بامداد.
شمیسا، سیروس (1395). یادداشت‌های حافظ. تهران: میترا.
شمیسا، سیروس (1387). فرهنگ اشارات ادبیات فارسی. تهران: میترا.
شهاب منشی، محمد بن علی (1356). همایون‌نامه. به اهتمام رکن‌الدین همایون‌فرخ. تهران: انتشارات دانشگاه ملی ایران.
غنی، قاسم (1393/ 1321). تاریخ عصر حافظ: تاریخ فارس و مضافات و ایالات مجاوره در قرن هشتم. تهران: زوار.
غنی، قاسم (1359). «بحثی دربارۀ یک غزل». آینده. سال6. شماره 1 و 2. صص 29-40.
فردوسی، ابوالقاسم (1388). شاه‌نامه، بر اساس نسخۀ مسکو. تهران: انتشارات پیام عدالت.
فرزاد، مسعود (1347). جامع نسخ حافظ، در جستجوی حافظ صحیح. شیراز: انتشارات دانشگاه پهلوی (کانون جهانی حافظ‌شناسی).
فرزاد، مسعود (1349). حافظ، صحت کلمات و اصالت غزل‌ها. شیراز: انتشارات دانشگاه پهلوی (کانون جهانی حافظ‌شناسی).
قزوینی، عبداللطیف (1314). لب‌التواریخ. به تصحیح جلال‌الدین تهرانی، تهران: مؤسسۀ خاور.
کتبی، محمود (1364). تاریخ آل مظفر. به تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران: امیر کبیر.
معین، محمد (1369). حافظ شیرین‌سخن. به کوشش مهدخت معین، تهران: معین.
میرعابدینی، ابوطالب و صدیقیان، مهین‌دخت (1386). فرهنگ اساطیری-حماسی ایران به روایت منابع بعد از اسلام. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
نطنزی، معین‌الدین (1383). منتخب‌التواریخ معینی. به اهتمام پروین استخری، تهران: اساطیر.
نیساری، سلیم (1385). دفتر دگرسانی‌ها در غزل‌های حافظ. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
هروی، حسین‌علی (1392). شرح غزل‌های حافظ. تهران: فرهنگ نشر نو.
همایون‌فرخ، رکن‌الدین (1354). حافظ خراباتی. تهران: اساطیر.
یزدی، شرف‌الدین علی (1387). ظفرنامه. به تصحیح سعید میرمحمدصادق و عبدالحسین نوایی، تهران: اقبال.
یزدی، معین‌الدین محمد (1326). مواهب الهی در تاریخ آل مظفر. به تصحیح سعید نفیسی، تهران: اقبال.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 239 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 278 |
||