آمار
| تعداد نشریات | 45 |
| تعداد شماره‌ها | 1,398 |
| تعداد مقالات | 17,056 |
| تعداد مشاهده مقاله | 55,024,973 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 17,481,566 |
بررسی تاثیرکیفیت مکان‌های سوم بر میزان سرزندگی فضاهای شهری (مورد پژوهی : پیاده‌راه چهارباغ عباسی اصفهان) | ||
| جغرافیا و برنامه‌ریزی | ||
| دوره 28، شماره 90، 1403، صفحه 87-63 اصل مقاله (2.11 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/gp.2023.57516.3166 | ||
| نویسندگان | ||
| علی اکبر سالاری پور* 1؛ ذبیح اله بهشتی زاده2 | ||
| 1دانشیار گروه شهرسازی دانشگاه گیلان | ||
| 2گروه شهرسازی،دانشکده هنر و معماری، دانشگاه گیلان،رشت، ایران | ||
| چکیده | ||
| از جمله ویژگیهای شهر پیاده مدار، داشتن مکان‌های عمومی مناسب است تا شهروندان بتوانند اوقات فراغت خود را در آنجا سپری نمایند. خیابان چهارباغ عباسی با داشتن ویژگیهای مکان‌های سوم از قبیل فضاهای سرسبز و درختان سایه دار، احساس تعلق و خاطره انگیزی، امروزه بصورت پیاده‌راه در اختیار عابرین پیاده قرار گرفته‌است. در این تحقیق ابتدا با مطالعه اسناد کتابخانه ای، مدل مفهومی ترسیم گردید. در این مدل ویژگیهای مکان‌های سوم بعنوان متغییر مستقل در چهار شاخص تنوع و کاربری، دسترسی و پیوستگی، راحتی و منظر و نهایتا اجتماع‌پذیری دسته‌بندی گردید و با طراحی پرسشنامه در قالب طیف لیکرت پنج گزینه‌ای، و توزیع آن طبق جدول مورگان در میان 384 نفر از شهروندان بالای 18 سال در پیاده‌راه چهارباغ و حوزه بلافصل آن، میزان تاثیرات آنها بر روی شاخص سرزندگی بعنوان متغیر وابسته از طریق نرم افزار Smart PLS با روش تایید عاملی دو مرحله ای مورد بررسی قرار گرفت. این مطالعه نشان داد هرچند متغیر دسترسی و پیوستگی تاثیر مستقیم بر روی متغیر سرزندگی ندارد اما بطور غیر مستقیم و از طریق تاثیرگذاری بر روی سایر متغیرها، نقش قابل ملاحظه‌ای در سرزندگی فضای پیاده‌راه چهارباغ دارد. در این پژوهش 66 درصد تغییرات سرزندگی بعنوان متغیر وابسته توسط متغیرهای مستقل از قبیل راحتی و منظر، اجتماع پذیری ،کاربری و فعالیت در مدل ساختاری تبیین گردید. از آنجاییکه بیشتر شهروندان از فضای پیاده‌راه به عنوان پاتوق گفتگو و خوشگذرانی در کنار خانواده و دوستان استفاده می‌کنند، لذا فراهم کردن محیطی امن که بتواند فضای گفتگو را دلنشین نماید، بسیار حائز اهمیت می‌باشد. بدین منظور،کف سازی مناسب به همراه ایجاد فضای سایه دار و کیفیت بخشی به فضاها و کافه های روباز از جمله نکات بارزی است که مورد توجه عموم شهروندان بوده و احساس خاطره‌انگیزی را بهبود بخشیده است. | ||
تازه های تحقیق | ||
فلسفه پیاده‌راه سازی در عصر حاضر پاسخ به مشکلات عدیده ای است که با پیدایش اتومبیل برای بشر امروز بوجود آمده است. روزگاری احداث خیابان‌ها، اتوبان‌ها و بزرگراه‌ها از جمله دستاوردهای قابل دفاع مدیران شهری برای رفع ترافیک شهری محسوب می‌شد اما امروزه مشخص گردیده است که اشتهای سیری ناپذیر در استفاده از خودروی شخصی، رمقی را برای شهرها باقی نگذاشته و آلودگی هوا هر روز نفس‌ها را تنگ تر کرده است تا جایی که تعداد روزهای پاک در کلانشهرها از تعداد انگشتان دستها در طول یک سال فراتر نمی‌رود. برای رفع این مشکل آن گونه که عنوان گردید برنامه ریزان شهری حرکتی نوین را در راستای اهمیت بخشیدن به فضاهای انسانگرا آعاز نمودند تا جایی که امروزه فضاهای شهری و مکان های عمومی به دور از هیاهو در دسترس شهرنشینان قرار دارند. از جمله این فضاها می‌توان به پیاده‌راه ها اشاره داشت. آنچه در این پژوهش بدان پرداخته شد بررسی تاثیرات مکان‌های سوم مانند پیاده‌راه چهارباغ بر سرزندگی فضاهای شهری است که در صورت مدیریت صحیح، در عصری که همه چیز با سرعت در حال تغییر کردن است و مجالی را برای انسان امروز باقی نگذاشته است، می‌توان با ایجاد فضاهای عمومی مجددا سرزندگی را به فضاهای شهری بازگرداند. هرچند نتایج بدست آمده و همچنین اجتماع مردمی که هر روز بویژه در پایان هفته از این مکان استفاده می‌کنند؛ نشان‌می‌دهد که تا چه میزان فضایی که دربرگیرنده ویژگیهای یک مکان سوم باشد؛ می‌تواند به حضورپدیری و سرزندگی فضای شهری منجر گردد اما وظیفه مدیران و برنامه‌ریزان شهری است که در حفظ سرزندگی فضای پیاده‌راه کوشا باشند و در این میان با طراحی برنامه های مدون، ضمن جبران کمبودها و حذف نقصان‌هایی که می‌تواند موفقیت بدست آمده را تحت‌الشعاع قراردهد، سعی نمایند تا هرچه بیشتر به افزایش میزان رضایتمندی شهروندان منجر گردد. با این وجود این که در طرح های توسعه شهری اصفهان تا چه میزان به این‌گونه موارد پرداخته شده است موضوعی است که پاسخ به آن نیازمند پیگیری و مطالعه سند توسعه شهری دارد. و همچنین این موضوع که احیای پیاده‌راه از حیث کالبدی تا چه میزان منطبق بر بافت تاریخی و معماری کهن بوده و از نظر باور عمومی، آیا توانسته است رضایت کسانی که با این مکان پیوندی عمیق دارند را بدست آورد؛ بی شک پرسش‌هایی است که نیازمند مطالعه و تحقیق می‌باشد. با این وجود هرچند همواره محیط‌های شهری و بالاخص در مطالعه اخیر پیاده راه چهارباغ در معرض مخاطرات و آسیب های اجتماعی قرار دارند و نظر به اینکه وجود متکدیان بعنوان یک معضل جدی باعث کاهش میزان سرزندگی فضای پیاده‌راه می‌گردد نظارت بیشتر بر محیط پیاده‌راه یکی از راهکارهایی است که می‌تواند موجب بهبود شرایط موجود گردد. از دیگر نکات قابل توجه، وجود بناهای مخروبه در طبقات بالایی ساختمان‌های موجود در جداره پیاده‌راه می‌باشد که باعث کاهش زیبایی بصری می‌گردد. در صورت تعمیر و احیای بافتهای تخریب شده، باعث افزایش زیبایی و جلوه های بصری پیاده‌راه می‌گردد. از آنجاییکه زنان بیشتر از مردان در این محیط حضور دارند و از آنجاییکه کودکان همراهان همیشگی مادران هستند توجه به ایجاد مکانی امن برای کودکان بهمراه فضایی شاد و مفرح نیازی است که به شدت کمبود آن احساس می‌گردد. اکنون با توجه به مطالب ارائه شده ، برخی پیشنهادات طبق شکل 8 ارائه می‌گردد.
| ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اجتماع پذیری؛ پیاده‌راه؛ سرزندگی؛ مکان سوم؛ چهارباغ عباسی اصفهان | ||
| اصل مقاله | ||
|
از جمله ویژگیهای شهر پیاده مدار، داشتن مکان‌های عمومی مناسب است تا شهروندان بتوانند اوقات فراغت خود را در آنجا سپری نمایند. خیابان چهارباغ عباسی با داشتن ویژگیهای مکان‌های سوم از قبیل فضاهای سرسبز و درختان سایه دار، احساس تعلق و خاطره انگیزی، امروزه بصورت پیاده‌راه در اختیار عابرین پیاده قرار گرفته‌است. در این تحقیق ابتدا با مطالعه اسناد کتابخانه ای، مدل مفهومی ترسیم گردید. در این مدل ویژگیهای مکان‌های سوم بعنوان متغییر مستقل در چهار شاخص تنوع و کاربری، دسترسی و پیوستگی، راحتی و منظر و نهایتا اجتماع‌پذیری دسته‌بندی گردید و با طراحی پرسشنامه در قالب طیف لیکرت پنج گزینه‌ای، و توزیع آن با توجه به حجم نمونه بر اساس جدول مورگان در میان 384 نفر از شهروندان بالای 18 سال در پیاده‌راه چهارباغ و حوزه بلافصل آن، میزان تاثیرات آنها بر روی شاخص سرزندگی بعنوان متغیر وابسته از طریق نرم افزار Smart PLS با روش تایید عاملی دو مرحله ای مورد بررسی قرار گرفت. این مطالعه نشان داد هرچند متغیر دسترسی و پیوستگی تاثیر مستقیم بر روی متغیر سرزندگی ندارد اما بطور غیر مستقیم و از طریق تاثیرگذاری بر روی سایر متغیرها، نقش قابل ملاحظه‌ای بر سرزندگی فضای پیاده‌راه چهارباغ دارد. در این پژوهش 66 درصد تغییرات سرزندگی بعنوان متغیر وابسته توسط متغیرهای مستقل از قبیل راحتی و منظر، اجتماع پذیری ،کاربری و فعالیت در مدل ساختاری تبیین گردید. از آنجاییکه بیشتر شهروندان از فضای پیاده‌راه به عنوان پاتوق گفتگو و خوشگذرانی در کنار خانواده و دوستان استفاده می‌کنند، لذا فراهم کردن محیطی امن که بتواند فضای گفتگو را دلنشین نماید، بسیار حائز اهمیت می‌باشد. بدین منظور،کف سازی مناسب به همراه ایجاد فضای سایه دار و کیفیت بخشی به فضاها و کافه های روباز از جمله نکات بارزی است که مورد توجه عموم شهروندان بوده و احساس خاطره‌انگیزی را بهبود بخشیده است. و در صورتیکه مدیران شهری به این مسائل اهتمام داشته باشند می‌تواند فضای دل نشینی را برای شهر به ارمغان بیاورد. | ||
| مراجع | ||
|
اجاق، عقیل؛ هرائینی، مصطفی؛ ایمانی، بهاره. (1396)، ارزیابی میزان موفقیت پیاده‌راه 17 شهریور و تأثیرات اجتماعی-اقتصادی حاصل از آن، مطالعه تطبیقی: محور قبل و بعد از اجرای طرح پیاده‌راه‌سازی، مجله علوم جغرافیایی ، 13(26)، 1-18.
بیگدلی راد, وحید؛ زرباف نیا, بهاره (1400)، ارزیابی عوامل موثر بر مطلوبیت محورهای پیاده شهری (مطالعه موردی: جاده سلامت شهر قزوین). نشریه علمی جغرافیا و برنامه ریزی, 25(78), 85-99.
بهزادفر، مصطفی، ذبیحی، مریم. (1390). راهنمای برنامه سازی حوزه های شهری در چارچوب توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی. باغ نظر، (8)18، 39 -50.
بهزادفر, مصطفی, طهماسبی, ارسلان. (1392). شناسایی و ارزیابی مؤلفه‌های تأثیرگذار بر تعاملات اجتماعی. باغ نظر, 10(25), 17-28.
پزشکی، بهنام؛ علیجانی، مریم .(1399). بررسی شاخص‌های سرزندگی پیاده‌راه‌ها و خیابان‌های پیاده محور، در مقایسه پیاده‌راه استقلال، استانبول ترکیه و خیابان پیاده محور سی تیر، تهران، ایران، فصلنامه پژوهشی- تخصصی شهرسازی و معماری هویت محیط، 1(2)، 40-57.
پوراحمد, احمد؛ کهکی, فاطمه؛ سجودی, مریم .(1401). تحلیل نقش حیات شبانه در ارتقای سرزندگی فضاهای شهری (مطالعه‌ی موردی: میدان شهرداری شهر رشت). فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری،13(49)، 61-76.
پاکزاد، جهانشاه (1384)، راهنمای طراحی فضاهای شهری در ایران، تهران، شرکت طرح و نشر پیام سیما.
تقی‌پور, علی اکبر؛ حسن‌زاده باغی, بنیامین؛ احمدی دهرشید, پارسا .(1402). ارزیابی عوامل تاثیرگذار بر کیفیت پیاده‌راه‌ها براساس دیدگاه شهروندان (مطالعه‌موردی: دو فاز اجراء شده پیاده‌راه شهر رشت). نشریه علمی جغرافیا و برنامه ریزی, 27(83), 27-38
حیدرزاده، احسان؛ پوریزدانپرست, سید محمد صادق. (2020). سنجش رضایتمندی از کیفیت فضاهای شهری و ارائه راهکارهایی جهت ارتقای آن مطالعه موردی: منطقه گردشگری محور عرفان شیراز»، فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش و برنامه‌ریزی شهری, (41)11، 65-82.
حسینی، علی، عباس نژاد جلوگیر؛ محسن ، اخوان انوری؛ امیررضا؛ سجادی، سیدعلی اکبر .(1400). تحلیل شاخص‌های پیاده‌مداری در بخش مرکزی شهرها، مورد مطالعه: پیاده‌راه صف (سپهسالار) و خیابان سی تیر شهر تهران. پژوهشهای جغرافیای برنامه‌ریزی شهری, 9(2)، 335-359.
حسین آبادی, سعید .(1400). تحلیل تاثیر عوامل کالبدی-فضایی بر میزان پیاده‌روی شهروندان، مورد مطالعه: محلات شهر قائن. نشریه علمی جغرافیا و برنامه ریزی, 25(76), 69-86
حقیقی بروجنی، سمر، یزدانفر، سیدعباس، و بهزادفر، مصطفی .(2015). احیای فضاهای شهری با استفاده از کافه‌های فضای باز، نمونه موردی: خیابان چهارباغ اصفهان. نشریه هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی، (3)20، 31-42.
داوری، علی؛ رضازاده، آرش .(1393). مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار PLS. سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
دانش پور, حمیدرضا, سعیدی رضوانی, نوید, بذرگر, محمد رضا .(1399)، ارزیابی امکان قرارگیری شاخص دسترسی در میان شاخص‌های اصلی شکوفایی شهری ، مطالعۀ موردی: شهر شیراز، پژوهشهای جغرافیای انسانی، 52(2)، 457-476.
سالاری پور، علی اکبر؛ زادصالحی، رامتین؛ مهرجو, مهرداد .(1400). بررسی نقش مکان‌های سوم شهری در توسعه گردشگری؛ مطالعه موردی: پیاده‌راه مرکزی شهر رشت، جغرافیا و توسعه فضای شهری، 17(2)، 97-115.
سالاری پور، علی اکبر؛ رمضانی، حمیدرضا؛ مهرجو، مهرداد؛ قربان زاده، نگین (1398)، بررسی تاثیر کیفیت مکان‌های سوم شهری بر حس تعلق شهروندان، مطالعه موردی: پیاده‌راه فرهنگی-تاریخی رشت، مطالعات شهر ایرانی-اسلامی، 38(10)، 37-51.
سلطانی، علی؛ خداپرست، بهاره .(1389). ارزیابی خیابان‌های شهری بر اساس رهیافت انسانگرا، نمونه موردی: خیابان سمیه شهر شیراز، دو فصلنامه معماری و شهرسازی آرمان شهر، 5(3)، 97-110.
شیرازبخت، فاطمه؛ گودرزی، رضوان .(1399). ارزیابی مسیرهای پیاده در شهر شیراز بارویکرد بهبود حضورپذیری شهروندان، مطالعه موردی: پیاده‌راه سلامت چمران، قصرالدشت، حسینی الهاشمی، معماری شناسی، 16(3)، 1-11.
صادقی، نگین؛ حسین، ذبیحی؛ اسلامی، سید‌غلامرضا .(1394). مقایسه تطبیقی مکان یابی فضای سوم و نقشه شناختی احساس امنیت در فضای شهری، نمونه موردی: شهر اصفهان، برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا). 17(5)، 141-164.
فرازمند، راحله؛ صحی زاده، مهشید .(1392). بررسی و تحلیل مولفه های تاثیرگذار بر سرزندگی از دیدگاه تعاملات اجتماعی در ارزیابی عملکرد فضاهای عمومی شهری، نمونه مطالعاتی: محدوده پارکینگ شهرداری کرمانشاه. مطالعات محیطی هفت حصار، 6 (2)، 29-42.
فلاحت، محمدصادق؛ کلامی، مریم .(1387). تاثیر فضاهای باز شهری بر کیفیت گذران اوقات فراغت شهروندان، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 22: 98-85.
کریمی مشاور، مهرداد؛ نگین تاجی، صمد (1391)، طراحی پیاده‌راه‌ها در شهر تهران. با تمرکز بر نیازهای اجتماعی شهر. مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران- دانش شهر، شماره 123.
کاشانی‌جو، خشایار (1390). پیاده‌راه‌ها، از مبانی طراحی تا ویژگیهای کارکردی. تهران: انتشارات آذرخش.
لنگ، جان .(1383). آفرینش نظریه معماری، ترجمه علیرضا عینی فر، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
محمدی ده چشمه, پژمان .(2019). تحلیلی بر نقش پیاده‌راه‌ها در سرزندگی شهری، مطالعه موردی: خیابان فردوسی شهر اصفهان. جغرافیا و توسعه فضای شهری، 6 (1)، 19-38.
مرتضوی، صبوحا. (1390). بازشناسی پیاده‌راه به عنوان بستری برای گذران اوقات فراغت در شهر. ماهنامه منظر، شماره 12، 17-28.
ناصحی، هاجر؛ صابری، حمید؛ قائد رحمتی، صفر؛ خادم الحسینی، احمد .(1400). تبیین نقش مکان‌های سوم در پایداری اجتماعی شهر اصفهان. کاوش‌های جغرافیایی مناطق بیابانی، 10(1)، 217-237. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 677 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 241 |
||