آمار
| تعداد نشریات | 45 |
| تعداد شماره‌ها | 1,370 |
| تعداد مقالات | 16,844 |
| تعداد مشاهده مقاله | 54,231,902 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 16,943,540 |
همزیستی ادب غنایی و تعلیمی در آینه تحلیل بینامتنی آثار نظامی و قابوس‌نامه بر اساس نظریه ژرار زنت | ||
| زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز) | ||
| مقاله 8، دوره 76، شماره 247، شهریور 1402، صفحه 151-176 اصل مقاله (1013.41 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/perlit.2023.55507.3453 | ||
| نویسندگان | ||
| فرامرز جلالت1؛ ابراهیم دانش* 2 | ||
| 1گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران(نویسنده مسؤول) | ||
| 2گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||
| چکیده | ||
| تحلیل روابط بینامتنی متونِ ادبیِ ژانرهای مختلف، یکی از راهکارهای عملی بررسی آمیختگی یا «همزیستی» انواع ادبی است. قابوس‌نامه و آثار نظامی به عنوان متونی کانونی در ادب فارسی، نقش رسانه‌ای در دادوستد فرهنگی، ادبی و تمدّنی ایران داشته‌اند. تأثیرپذیریِ نظامی از قابوس‌نامه با شواهد چشمگیر بینامتنی قابل اثبات است. از نشانه‌های مهم این تأثیرپذیری، رسوخِ اندیشگانی و زبانیِ قابوس‌نامه در آثار اوست. بررسی آثار نظامی و قابوس‌نامه، اهمیّت تعاملات بینامتنی را در همزیستی انواع ادبی نشان می‌دهد. این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی، بینامتنیّت قابوس‌نامه و آثار نظامی را با ارائة شواهد، بررسی-کرده، به این نتیجه رسیده‌است که تعاملات بینامتنی، آشکارا نشان‌دهندة دادوستد انواعِ مختلف ادبی است. عنصرالمعالی و نظامی هر دو به همزیستی انواع ادبی اشراف داشته، از این طریق گفتگویی بین انواع و آثار ادبی برقرارکرده‌اند. در قابوس‌نامه علاوه بر اختصاص باب‌هایی به غنا و حماسه، در مطاویِ مطالب تعلیمی نیز عناصر غنایی و حماسی به‌کار رفته‌است. نظامی نیز به فراخورِ بافتِ متنی و موقعیّتی آثارِ غیرتعلیمی خود، از عناصر تعلیمی به عنوان اجزائی جدایی‌ناپذیر، استفاده‌کرده‌است که از نمونه‌های بارز آن درج «اندرزنامه» در آثار غنایی و حماسی خود، بویژه در ادامة «ساقی‌نامه»هاست. فراوانی بینامتنیّتِ ضمنی(تلمیح و اشاره) و صریح(عقد) نشان‌گر نبوغ و خلاقیّت نظامی در استفاده از میراث منثورّ پیش از خود بویژه قابوس‌نامه است. وی به این میراثِ گران‌قدر جامة وزن، قافیه وتصاویر ادبی پوشانده، تا به آثار خود غنای محتوایی، اتّساع معنایی، انسجام متنی و جذّابیّت هنری بخشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| همزیستی؛ انواع ادبی؛ بینامتنیّت؛ نظامی؛ قابوس‌نامه | ||
| مراجع | ||
|
آلن، گراهام (1385)، رولان بارت، ترجمۀ پیام یزدان‌جو، چ1، تهران: مرکز.
آلن، گراهام (1375)، بینامتنیّت، ترجمۀ پیام یزدان‌جو، چ6، تهران: مرکز.
احمدی، بابک (1382)، ساختار و تأویل متن، چ6، تهران: مرکز.
بهار، محمدتقی (1375)، سبک‌شناسی، ج2، چ8، تهران: امیرکبیر.
پرین، لارنس (1381)، شعر و عناصر شعری، ترجمۀ غلامرضا سُلگی، چ2، تهران: رهنما.
پورنامداریان، تقی (1386)، «انواع ادبی در شعر فارسی»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی قم، س1، ش3، صص7-22.
حمیدیان، سعید (1388)، آرمان‌شهر زیبایی، چ2، تهران: علم و دانش.
خوئینی، عصمت و رحمتیان، سجاد (1398)، «پژواک برخی اندرزهای پیشینیان در کتاب قابوس‌نامه»، پژوهش‌نامۀ ادبیات تعلیمی، س11، ش42، صص 1-28.
داد، سیما (1382)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چ1، تهران: مروارید.
ذوالفقاری، محسن (1383)، «نقد رویکردهای مبتنی بر قرآن و حدیث در شعر نظامی»، نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، ش16، صص 67-88.
رضازادۀ شفق، صادق (1369)، تاریخ ادبیّات ایران، چ1، تهران: آهنگ.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1363)، شعر بی‌دروغ، شعر بی‌نقاب، چ4، تهران: جاویدان.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1378)، نقد ادبی، چ6، تهران: امیرکبیر.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1380)، پیر گنجه در جستجوی ناکجاآباد، چ5، تهران: سخن.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1385)، از گذشتۀ ادبی ایران، چ3، تهران: سخن.
زنجانی، برات (1374)، احوال و آثار و شرح مخزن‌الأسرار نظامی گنجوی، چ1، تهران: دانشگاه تهران.
ساسانی، فرهاد (1384)، «تأثیر روابط بینامتنی در خوانش متن»، مجلّۀ زبان و زبان‌شناسی، س1، ش2، 39-54.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1352)، «انواع ادبی و شعر فارسی»، مجلّۀ خرد و کوشش، ش11 و 12، 96-119.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1383)، صور خیال در شعر فارسی، چ9، تهران: آگه.
شمیسا، سیروس (1387)، انواع ادبی، چ3، تهران: میترا.
صفا، ذبیح‌الله (1386)، تاریخ ادبیات در ایران، ج2، چ16، تهران: فردوس.
عابدی، محمود، پارسانسب، محمد و عباسی، سیما (1390)، «روابط بینامتنی در اسکندرنامه‌های منظوم (فردوسی، نظامی و امیرخسرو)»، مجلۀ ادب فارسی، ش 7 و 8، صص 27-44.
عنصرالمعالی، کیکاوس (1312)، نصیحت‌نامه معروف به قابوس‌نامه، تصحیح سعید نفیسی، چ1، تهران: مجلس.
عنصرالمعالی، کیکاوس (1380)، قابوس‌نامه، تصحیح غلامحسین یوسفی، چ11، تهران: علمی و فرهنگی.
فرشیدورد، خسرو (1378)، دربارۀ ادبیات و نقد ادبی، ج1، چ3، تهران: امیرکبیر.
فروزانفر، بدیع‌الزمان (1383) تاریخ ادبیات ایران، چ1، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
معین، محمد (1385)، تحلیل هفت‌پیکر نظامی، چ2، تهران: دانشگاه تهران.
نامور مطلق، بهمن (1394)، درآمدی بر بینامتنیّت، چ2، تهران: سخن.
نامور مطلق، بهمن (1395)، بینامتنیّت از ساختارگرایی تا پسامدرنیسم، چ1، تهران: سخن.
نظامی گنجوی، الیاس (1373)، هفت‌پیکر، تصحیح و شرح برات زنجانی، چ1، تهران: دانشگاه تهران.
نظامی گنجوی، الیاس (1376)، گنجینۀ حکیم نظامی گنجه‌ای، به کوشش سعید حمیدیان، چ2، تهران: قطره.
نظامی گنجوی، الیاس (1379)، مخزن‌الأسرار، تصحیح حسن وحید دستگردی، تهران: سورۀ مهر، چ3.
نظامی گنجوی، الیاس (1380) الف، هفت‌پیکر، تصحیح حسن وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، چ4، تهران: قطره.
ـ نظامی گنجوی، الیاس (1380)ب، لیلی و مجنون، تصحیح حسن وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، چ4، تهران: قطره.
نظامی گنجوی، الیاس (1381)، شرف‌نامه، تصحیح حسن وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، چ4، تهران: قطره.
نظامی گنجوی، الیاس (1382،)خسرو و شیرین، تصحیح حسن وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، چ4، تهران: قطره.
نظامی گنجوی، الیاس (1383)، اقبال‌نامه، تصحیح حسن وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، چ5، تهران: قطره.
همّتی، رقیّه و ولی‌پور، عبدالله، (1393)، «جلوه‌های بینامتنی قرآن مجید در مخزن‌الأسرار نظامی گنجوی»، همایش ملی بینامتنیّت (التناص)، دانشگاه قم، ج6، صص 991-1001.
یوسفی، غلامحسین، (1357)، دیداری با اهل قلم، ج1، چ2، مشهد: دانشگاه فردوسی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 349 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 254 |
||