آمار
| تعداد نشریات | 45 |
| تعداد شماره‌ها | 1,416 |
| تعداد مقالات | 17,490 |
| تعداد مشاهده مقاله | 56,485,360 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 18,742,436 |
زمان‌آگاهی بیدل دهلوی از منظر نقد مضمونی | ||
| زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز) | ||
| مقاله 9، دوره 76، شماره 247، 1402، صفحه 177-199 اصل مقاله (966.59 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/perlit.2023.54457.3424 | ||
| نویسندگان | ||
| گلرخ کیانی* 1؛ محمدعلی خزانه دارلو2؛ علیرضا نیکویی3 | ||
| 1گروه زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه گیلان. رشت. گیلان | ||
| 2گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان. رشت. گیلان. | ||
| 3گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران | ||
| چکیده | ||
| زمان در نقد مضمونی یکی از موضوعات اساسی است و از میان منتقدان این حوزه، ژرژ پوله بیش از همه به مؤلفه‌های زمان و مکان توجه دارد. محور اساسی نقد پوله کاوش و بررسی چگونگی ارتباط با دنیای بیرونی است که با تأکید بر مؤلفه‌های زمان و مکان صورت می‌گیرد. تأکید بیدل دهلوی به «زمان» و «صیرورت» و ابعاد معرفت‌شناسی آن چه در مثنوی‌ها و چه در غزلیات از مؤلفه‌های اصلی اندیشه‌ی اوست. بیدل در غزلیاتِ خود از طریق نمادها، تصاویر و استعارات، فضایی سوررئالیستی خلق می‌کند و برداشت متفاوت خود از زمان را که مطابق با جهان‌بینیِ عرفانی اوست ارائه می‌دهد. این پژوهش در پی آن است که ضمن ترسیم همبسته‌های مفهومی زمان و شبکه تصویری آن، مبانی فلسفی و عرفانی تلقی بیدل از زمان یعنی اندیشه وحدت وجود و حکمت هندی را نشان دهد. مقاله حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی مفاهیم و تصاویر مرتبط با مقوله زمان در غزلیات بیدل دهلوی می‌پردازد و با رویکرد نقد مضمونی بر محوریت آرای پوله، ادراک بیدل از زمان حال، گذشته و آینده را در آیینه‌ی تصاویر تکرارشونده بررسی می‌کند. دست‌آورد این تحقیق، این است که بیدل بنا به آموزه‌های حِکمی ِهندی و عرفان اسلامی به مراقبه و مکاشفه و تأمل و شهود بسیار بها می‌دهد و بسامد بالایِ واژگانی همچون «لحظه، لمحه، دَم و آن»، و دیگر ترکیباتِ مشابه مانند «چشم بر هم زدن»، «طَرفه العین» و «کاغذِ آتش رسیده»، «برق و شرر»، «برگ کاه در مقابلِ آتش، گردش چشم، آهوی رمیده.....» نشان از توجه بیدل به مقوله زمان است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نقد مضمونی؛ زمان؛ ژرژ پوله؛ هانری برگسون؛ بیدل دهلوی | ||
| مراجع | ||
|
آگوستین (1396). اعترافات. ترجمه سایه میثمی، ویراسته مصطفی ملکیان، تهران: سهروردی.
ابن‌سینا، حسین بن عبداللّه (1364). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات. تصحیح محمدتقی دانش‌پژوه، تهران: دانشگاه تهران.
اخوان‌الصفا (1405). رسائل اخوان‌الصفا و خلان‌الوفا. مجلد سوم. قم: مرکز النشر، مکتب الاعلام الاسلامی.
اذکایی، پرویز (1384). حکیم رازی (حکمت طبیعی و نظام فلسفی- محمدبن زکریای صیرفی). تهران: طرح نو.
اسپینوزا (1376). اخلاق. ترجمه محسن جهانگیری، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ارسطو (1389). سماع طبیعی. ترجمه محمدحسن لطفی، تهران: طرح نو.
اسیر، محمد عبدالحمید (1375). کلید عرفان. ناشر: حمید نور.
اشکوف، لنارت (1397). نفحات نفس بینافردیت، اخلاق و صلح. ترجمه جواد طاهری. تهران: طه.
الیاده، میرچا (1384). اسطوره بازگشت جاودانه. ترجمه بهمن سرکاراتی، تهران: طهوری.
امورچادا، فیلیکس (1398). کایروس و کرونوس در آثار هایدگر، ترجمه علی رسولی، تهران: شرکت هزاره سوم.
ایزوتسو، توشیهیکو (1381). خَلق مدام در عرفان ایرانی و آیین بودایی ذن، ترجمه شیوا کاویانی، تهران: علمی و فرهنگی.
ایزوتسو، توشیهیکو (1383). آفرینش، وجود و زمان، ترجمه مهدی سررشته‌داری، تهران: مهر اندیش.
ایگلتون، تری (1380). پیش‌درآمدی بر نظریه ادبی، ترجمه عباس مخبر، تهران: مرکز.
بابک‌معین، مرتضی (1389). نقد مضمونی؛ آرا، اندیشه‌ها و روش‌شناسی ژرژ پوله. تهران: علمی و فرهنگی.
برگسون، هانری (1354). ماده و یاد: رهیافتی به رابطه جسم و روح. ترجمه علیقلی بیانی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
برگسون، هانری (1368). پژوهش در نهاد زمان و اثبات اختیار: رهیافتی به نخستین داده‌های وجدان. ترجمه علیقلی بیانی، تهران: شرکت سهامی.
بورینگ، گردهارد (1397). تصور زمان در تصوف ایرانی. ویراستۀ لویزن، لئونارد. مترجم: مجدالدین کیوانی. تهران: مرکز.
بیدل، میرزا عبدالقادر (1400). غزلیات بیدل. تصحیح انتقادی غزلیات ابوالمعانی میرزا عبدالقادر بیدل. تصحیح و تحقیق: سید مهدی طباطبایی و علیرا قزوه. تهران: شهرستان ادب.
بیدل، میرزا عبدالقادر (1342). کلیات ابوالمعالی میرزا عبدالقادر بیدل. به تصحیح خال محمد خسته. جلد سوم. کابل: دپوهنی وزارت دار التألیف و ریاست.
پوله، ژرژ (1390). فضای پروستی. ترجمه وحید قسمتی. تهران: ققنوس.
تودوروف، تزوتان (1379). بوطیقای ساختارگرا. ترجمه محمد نبوی. تهران: آگاه.
جمادی، سیاوش (1389). زمینه و زمانه پدیدارشناسی (جستاری در زندگی و اندیشه‌های هوسرل و هایدگر). تهران: انتشارات ققنوس.
چاتری، ساتیش چاندرا و داتا (1384). دریندراموهان، معرفی مکتب‌های فلسفی هند. ترجمه فرناز ناظرزاده کرمانی. قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
حافظ، شمس‌الدین محمد (1375). حافظ به سعی سایه. تهران: کارنامه.
حسن‌لی، کاووس (1400). بیدل و افسون حیرت. تهران: معین.
ریکور، پل (1384). زمان و حکایت. کتاب دوم: پیکربندی زمان در حکایت داستانی. ترجمه مهشید نونهالی. تهران: گام نو.
رجبی، احمد (1396). «تفسیری از نقد هایدگر بر مبدأ و موضوع پدیدارشناسی استعلایی هوسرل»، تهران: حکمت و فلسفه. ش 1، صص 23- 42.
زمانی، کریم (1384). شرح جامع مثنوی معنوی. دفتر اول. تهران: اطلاعات.
سلجوقی، صلاح‌الدین (1343). نقد بیدل. مهتمم عبدالله رئوفی. کابل
سهروردی، شهاب‌الدین یحیی (1388). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. جلد 2 و 3، تصحیح، تحشیه و مقدمه هانری کربن. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شایگان، داریوش (1396). فانوس جادویی زمان. تهران: فرهنگ معاصر.
شایگان، داریوش (1393). بت‌های ازلی و خاطره ازلی. تهران: نشر فرزان روز.
شیخ مهدی، علی (1382). «جستاری بر زمان در تصویر سینمایی». کتاب ماه هنر. ش61 و 62. صص138- 150.
شیرازی، صدرالدین محمد بن ابراهیم (1426 ق). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
فتحی، علی و حمیدرضا آیت‌اللهی (1388). زمان از دیدگاه ملاصدرا و برگسون. فصلنامه معرفت فلسفی، ش2، صص131-150.
فلوطین (1389). دوره آثار (تاسوعات). مجلد اول، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران: انتشارات خوارزمی.
قیصر، نذیر (1384). اقبال و شش فیلسوف غربی. ترجمه محمد بقایی ماکان. تهران: یادآوران.
کربن، هانری (1394). اسلام در سرزمین ایران. مجلد اول: تشیع دوازده‌امامی، ترجمه رضا کوهکن، تهران: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
کولو، میشل (1397). ساختار افق در شعر فرانسه. ترجمه مرتضی بابک معین. تهران: سمت.
لاهوری، محمد اقبال (1395). حقیقت و حیرت؛ مطالعه بیدل در پرتو اندیشه‌های برگسون. به‌کوشش تحسین فراقی. ترجمه علی بیات. تهران: پرنیان خیال.
لوید، ژنویو (1380) هستی در زمان؛ خویشتن‌ها و راویان در فلسفه و ادبیات. ترجمه منوچهر حقیقی راد. تهران: نشر دشستان
معین، مرتضی بابک (1386). از نقد تخیلی تا نقد مضمونی. پژوهشنامه فرهنگستان هنر. شماره 3 صص73- 90.
موسوی کریمی، سید مسعود (1379). «زمان». نامه مفید، دوره 6، شماره 3 (پیاپی 23). صص163– 196.
میرزایی، محمد سعید و مریم صالحی‌نیا (1394). «تحلیل روایی عنصر زمان در حکایتی از مثنوی محیط اعظم بیدل دهلوی». فصلنامه مطالعات شبه‌قاره دانشگاه سیستان و بلوچستان. سال هفتم شماره 22. صص107-134.
نسفی، عزیزالدین محمد (1388). مجموعه رسائل مشهور به الانسان‌الکامل. به تصحیح ماژیران مولـه، تهران: چاپ طهوری.
نیکویی، علیرضا (1384). «زمان، روایت، ابدیت در شعر حافظ». نامه فرهنگستان. شماره 26، صص35- 44.
هایدگر، مارتین (1397). مسائل اساسی پدیدارشناسی، ترجمه پرویز ضیا شهابی. تهران: مینوی خرد.
Saha, Debika. )2009(, The Encyclopedia of time, Scince, philosophy, theology, and culture. Hinduism,Nyaya- Vaisesika.H. Birn editor, sage publications. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 488 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 460 |
||